Madde Detay

Asıl adı Ferhâd’dır. Ferhâd Paşa olarak tanındı. Bostancı ocağında yetişti. Cemâziyelevvel 1200/Mart 1786’da bostancıbaşılığa terfi etti. 8 Muharrem1204/28 Eylül 1789’da vezirlik rütbesiyle Rumeli sürücüsü oldu. Bir süre sonra Hoten muhafızlığına getirildi. 1207/1792-93’te Adana valiliğine atandı. Adana valiliği sürerken 1209/1794-95’te Selânik valiliği görevi de kendisine verildi. 13 Saban1209/5 Mart 1795’te Selânik valiliğinden azledilerek Adana valiliği görevini devam ettirdi. Şevval 1209/Mayıs 1795’te İnebahtı valiliğine, 13 Cemâziyelevvel 1210/25 Kasım 1795’te de Hanya valiliğine, daha sonra Kandiye valiliğine atandı. Bu görevde iken Cemâziyelevvel 1213/Ekim-Kasım 1798’de Kandiye’de vefat etti.

Bilinen tek eseri Dîvân’ıdır. Eserde, seksen bir gazel, yedi mesnevi, altı matla, beş murabba, dört ilahi, bir rübai, bir müstezad, bir tahmis ve bir muhammes bulunmaktadır. Dîvân’ın bilinen nüshaları Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmûd Efendi Bölümü 3831; Millet Kütüphanesi, AE Mnz 325; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Bölümü T 313’tedir. Divan'da yer alan 106 adet şiirden 102’si aruzla, üçü hece ile yazılmıştır. Aruzla yazılan şiirlerin bazıları vezin bakımından oldukça zayıftır. Şiirlerde kullanılan dil, sade olup atasözü ve deyimlerle yüklüdür. Divan’da din ve tasavvufla ilgili unsurlar oldukça fazladır. Bununla birlikte aşk ve âşıklıkla ilgili unsurlar da yer almaktadır (Yıldız 2006; İKTYDK 1968: 875-876). Divan’dan bazı şiirler Ambros (2003) tarafında yayımlandı. Ayrıca Dîvân üzerine bir de yüksek lisans (Yıldız 2006) çalışması yapıldı. 

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. C. 2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 518.

Ambros, Edith Gülçin (2003). “Die Religiöse Dichtung Des Osmanischen Gouverneurs Perhad Pasa (M. 1798)”. Osmanlı Araştırmaları - The Journal of Ottoman Studies. (XXII): 77-107.

Cunbur, Müjgan (hzl.). (1999). İbnülemin Mahmed Kemal İnal-Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ). C. 1. Ankara: AKM Yay. 605-608.

İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1968). “Ferhâd Paşa”. C. II. İstanbul: MEB Yay. 875-876.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 767.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979). “Ferhâd Paşa”. C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 197.

Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2004). “Ferhâd Paşa”. C. 4. Ankara: AKM Yay. 46.

Yıldız, Ali (2006). 18. Yüzyıl Şâirlerinden Ferhad Paşa Divanı (Metin – İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Mesnevi

Mahzen-i esrâr-ı Hudâ-yı Mu‘în

Matla‘-ı envâr-ı Muhammed Emîn

Havf u recâ ehline ni‘me’n-nasîr

Hayr-ı şefî‘ ile beşîr ü nezîr

İlm ü amel zâhir ü bâtın tamâm

Zât-ı şerîfinde bulupdur hitâm

Çıkdı ise cânib- i Tûra Kelîm

Oldı Nebî meclis-i Hakka nedîm

……

Oldı karîn ire bu deryâ-yı nûr

İtdi dür-i mu‘cize bir bir zuhûr

Buldı deminden iki mürde revân

Kıldı ferinden iki şem‘-i cihân

İki çerâg virdi kerem eyledi

Zînet-i mihrâb-ı himem eyledi

K’agı* eger itmese tâbıyla gün

Togmaduga döne [hemânâ] bu gün

Geldi zuhûr eyledi mahfî künûz

Kudret-i Hak ile bilindi rumûz

……

Eyle bu Ferhâda Hudâyâ kerem

Mahşere dek eyle ana sen kerem

*K’agı Yıldız 2006’da “Kâgı” şeklindedir.

(Yıldız, Ali (2006). 18. Yüzyıl Şâirlerinden Ferhad Paşa Divanı (Metin – İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. 20-22.)