GAFÛRÎ, Şeyh Mahmud Gafûrî Efendi

(d. ?/? - ö. 1078/1667-68)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Gelibolu'da doğdu. Asıl adı Mahmud'dur. Gençliğinde İstanbul'a gelip öğrenim gördü. Müderrisken Üsküdar Şeyh Mahmud Hudayî Tekkesi şeyhi Cennet Efendi'ye intisap ederek Celvetî olmuştur. Şeyhinin ölümü üzerine Hüdayî Tekkesi şeyhi olmuş ve aynı zamanda Sultan Mehmed Han Camii'nde cuma şeyhi iken 1078/1667-68 yılında vefat etmiştir. Kabri, Hüdayî Tekkesi yakınlarında Halil Paşa Türbesi haziresindedir.

Seyrekzâde Mehmet Âsım,  Zeyl-i Zübdetül-Eş'âr adlı tezkiresinde Mahmud Efendi'den saygıyla baheder ve onu "üstadım" diye anar. Üsküdarlı Nâlî'nin, Gafûrî Efendi'nin ölümü için tarih manzumesi yazdığı bilinmektedir. (Coşkun 1985:117) İlahileri ve gazelleri bulunan Gafurî'nin şiirlerinde tasavvufî neşve hakimdir. (Coşkun 1985:117)

 

 

Kaynakça

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Os­manlı Müellifleri. C. I. İstanbul: Matbaa-ı Amire.

Coşkun, Ali Osman (hzl.) (1985). Seyrekzâde Mehmet Âsım. Zeyl-i Zübdetül-Eş'âr. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay.

İpekten, Halûk, M. İsen, R.Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniye ve Zeyilleri, Vakâyiü’l-Fudalâ.  C. III. İstanbul: Çağrı Yay.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 

Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB.Yay.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 28.12.2013
Güncelleme Tarihi: 28.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Çün bahâr irüp şecerler sebz ü revnak-gîr olur

Âyet-i sun-ı Hudâyı her varak tefsîr olur

Bir zamân sabr et gönül maksûda istersen vüsûl

Nice müddetler mürûr itmekle demler şîr olur

Sicn-i tenden kutulup irdi serây-ı vuslata

Hısn-ı tevhîd içre kim pâ-beste-i zencîr olur

Nûr-ı zikrullah ile her kim ki kalbi oldı ak

Sûreten ol şâb ise mana yüzinden pîr olur

Gevher-i esmâ ile dürc-i derûnı pür olan

Sâhib-i cezb-i kulûb ü mâlik-i teshîr olur

Cânib-i dünyâ-yı dûna iltifât etmez isen

Sana ey dil Hak Teâlâ'dan nice tevkîr olur

Âşık-ı sâdık isen terk eyle hâb u râhatı

Ey Gafûrî âşık-ı dîdâr olan şeb-gîr olur 

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 433.)

Kûşe-i hânkâha pîr-i mugândur Galata

Rind-i mey-hâre gûyâ ki cândır Galata

Lutf-ı nigâh-ı turfa hırâm-ı sanavberi

Bezm-i çemende nergis-i şimşâdı mest eder

Dil şemasını mâye-i şevk eylemek degül

Dâver-i nâz istese pûlâdı mest eder

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 435.)

Düzd-i nigâh u turfa hırâm-ı sanavberi

Bezm-i çemende nergis ü şimşâdı mest ider

(Coşkun, Ali Osman (hzl.) (1985). Seyrekzâde Mehmet Âsım. Zeyl-i Zübdetül-Eş'âr. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.117.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SÜRÛRÎ, Musliheddin Mustafa (Şârih-i Mesnevî)d. 1491-92 - ö. 13 Ocak 1562Doğum YeriGörüntüle
2MELÎHÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3AHMED-İ BÎCȂN, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Şeyh Ahmed-i Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtibd. ? - ö. 1466’dan sonraDoğum YeriGörüntüle
4SÜRÛRÎ, Musliheddin Mustafa (Şârih-i Mesnevî)d. 1491-92 - ö. 13 Ocak 1562Doğum YılıGörüntüle
5MELÎHÎd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6AHMED-İ BÎCȂN, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Şeyh Ahmed-i Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtibd. ? - ö. 1466’dan sonraDoğum YılıGörüntüle
7SÜRÛRÎ, Musliheddin Mustafa (Şârih-i Mesnevî)d. 1491-92 - ö. 13 Ocak 1562Ölüm YılıGörüntüle
8MELÎHÎd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9AHMED-İ BÎCȂN, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Şeyh Ahmed-i Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtibd. ? - ö. 1466’dan sonraÖlüm YılıGörüntüle
10SÜRÛRÎ, Musliheddin Mustafa (Şârih-i Mesnevî)d. 1491-92 - ö. 13 Ocak 1562MeslekGörüntüle
11MELÎHÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12AHMED-İ BÎCȂN, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Şeyh Ahmed-i Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtibd. ? - ö. 1466’dan sonraMeslekGörüntüle
13SÜRÛRÎ, Musliheddin Mustafa (Şârih-i Mesnevî)d. 1491-92 - ö. 13 Ocak 1562Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MELÎHÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15AHMED-İ BÎCȂN, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Şeyh Ahmed-i Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtibd. ? - ö. 1466’dan sonraAlan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SÜRÛRÎ, Musliheddin Mustafa (Şârih-i Mesnevî)d. 1491-92 - ö. 13 Ocak 1562Madde AdıGörüntüle
17MELÎHÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18AHMED-İ BÎCȂN, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Şeyh Ahmed-i Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtibd. ? - ö. 1466’dan sonraMadde AdıGörüntüle