Madde Detay

Adı, edebiyat tarihlerinde XIV. yüzyıl Osmanlı sahası mesnevî yazarları içinde geçen İzzeddînoğlu’nun hayatına ve edebî kişiliğine dair bilgiler yok denecek kadar azdır. Yazdığı manzumenin son beytinden anlaşıldığına göre mahlası Gurbetî’dir. Şairin, metinde bu mahlasın yanı sıra “İzzeddînoğlu”nu da kullandığı görülmektedir (Kültüral 2012: 189, 196, 197). Gurbetî’nin, hikâyenin 73. beytinde ahirette Şâh Celâleddîn’i (Mevlânâ) bulma arzusunu dile getirmesi onun “Mevlevî” olabileceğini düşündürmektedir.

İzzeddînoğlu’nun bilinen tek eseri, konusuna istinaden Zuhal Kültural’ın Tâvûs Hikâyesi diye adlandırdığı manzumesidir. Kültural; bu metnin iki nüshasının tespit edildiğini, fakat “Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege (Agâh Sırrı Levend) Bölümü 544. vr. 27b-28b”de kayıtlı mecmuada yer aldığı ve  60 beyit uzunluğunda olduğu belirtilen Hikâye başlıklı nüshanın numarası verilen mecmuada bulunmadığını belirtmiştir (2012: 188). Manzumenin “Bayezit Genel Kitaplığı 5308. vr. 72b-75a”daki Hikâyet-i Mu’cizât-ı Resûl Aleyhi’s-selâm başlıklı nüshası ise 77 beyittir. Şairin, metnin 75. beytinde Mu’cizât’ının 80 beyitte tamamlandığını söylemesine bakılırsa eldeki nüshalar eksiktir. Döneminin benzeri eserlerinde görülen vezin bozuklukları ve imlâ düzensizliklerini de taşıyan bu dinî destan, aruz vezninin fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün kalıbıyla yazılmıştır. Manzumede Hz. Peygamber’in tek işaretiyle iki parçaya ayırdığı taşın içinden güzel bir tavus kuşu çıkarması mucizesi anlatılmıştır. İfadelerinden İzzeddînoğlu’nun hikâyesini halka dinletmeyi ve onları söylediklerine inandırmayı amaçladığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla onun, sade ve anlaşılır dille dinî-didaktik manzume belki de manzumeler yazan bir şair olduğunu belirtmek mümkündür.

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

Çelebioğlu, Âmil (1999). Türk Mesnevi Edebiyatı 15. Yüzyıla Kadar (Sultan II. Murad Devri). İstanbul: Kitabevi Yay.

İpekten, Haluk (1986). Türk Edebiyatının Kaynaklarından Türkçe Şu’arâ Tezkireleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1998). Sehî Bey Tezkiresi-Heşt Bihişt. Ankara: Akçağ Yay.

İsen, Mustafa, F. Kılıç, İ. H. Aksoyak, A. Sungurhan (2002). Şair Tezkireleri. Ankara: Grafiker Yay.

İsen, Mustafa (2010). Tezkireden Biyografiye. İstanbul: Kapı Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kültüral, Zuhal (2012). “İzzedinoğlu'nun Tâvûs Hikâyesi”. www.journals.istanbul.edu.tr/tr/index.php/turkdili/article/.../17465 [erişim tarihi: 10.01.2014]. 187-203.

Levend, Agâh Sırrı (1968). “Dîvân Edebiyatında Hikâye”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten. Ankara. 98-99.

Levend, Agâh Sırrı (1984). Türk Edebiyatı Tarihi I-Giriş. Ankara: TTK Yay.

Şentürk, A. Atillâ, A. Kartal. (2004). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yay.

Hikâyet-i Mu’cizât-ı Resûl Aleyhi’s-selâm’dan

Cum’a güni ol resûl-i bâ-safâ
Sadr-ı bedr-i cümle-âlem Mustafâ

Çün namâzı kılup oturmış-ıdı
Cümle ashâb anda cem’ olmış-ıdı

Dir ki gelün Mustafâ’ya varalum
Bir acâyib nesne andan soralum

Ben bir nesne sorayım bu gün ana
Kim işiden kişiler kalsun tana

Sürdi geldi ol Ebûcehl-i la’în
Gönli cânı toptolu kibr ile kîn

Didi yâ Ahmed diler misin gelem
Sıdk u ihlâs-ıla îmân getürem

Hoş salâvat getürem ikrâr idem
Terk-i küfr-i deyr ü hem zünnâr idem

Ben bir nesne sorayım şimdi bitür

Şol taş ki şeybe kapusında yatur

Ger resûl-isen du’â kıl şimdi sen

İki pâre olsun ol taş ortadan

Bir tavus çıksun içinden hûb-reng

Kim görürse kalmasun hayrâne deng

Burnı yâkutdan tüsi müşk ü abîr

Ayagı yaşıl zümürrüd lâ-nazîr

Taş yarılsun ol çıkuban söylesün

Sen resulsin diyü ikrâr eylesün

Biz dahı anı görüp inanalum

Küfri terk idüp imâna gelelüm

Ol resûl-i hâlık-ı kevn ü mekân

Hazrete tutdı yüzini ol zamân

El götürüp didi kim ey kâr-sâz

Çünki senden gizlü değül hiç araz

Bir bölik kâfir dirilüp geldiler

Gör Ebûcehli ki bizden ne diler

(Kültüral, Zuhal (2012). “İzzedinoğlu’nun Tâvûs Hikâyesi”. www.journals.istanbul.edu.tr/tr/index.php/turkdili/article/.../17465 [erişim tarihi: 10.01.2014]. 189-197.)