HACI EMİNE/ŞEM'Î'NİN GÜLÜ/ŞEM'Î'NİN BÜLBÜLÜ, Emine

(d. 1824/1845/1846 ? / ö. 1934/1941?)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Emine olan âşık, Raşit Usman’a göre 1824, M. Ragıp Gazimihal’e göre 1845/1846 yılında Konya'da doğmuştur. Babası Ha­fız Mehmet Efendi, büyükbabası ünlü Âşık Şem’î’dir. On iki yaşla­rındayken bir yatsı namazı son­rası uzandığı yatağında gördü­ğü rüyasında içtiği iki yudum bade ile dili çö­zülmüş ve şiirler söylemeye başlamıştır. Baba ve annesinin Emine Hanım’da gördüğü bu farklılık üzerine; Şem’î’nin ‘Soyumdan bir âşık gelecek ve erkek olmayacak (!)” sözüne binaen kızlarına inana­rak babası Emine Hanıma bir saz hediye etmiştir. Kendi ifadesiyle, mezarlıklarda ve tenha yerlerde sazıyla baş başa kalmayı seven Emine Hanım’ın okuma yazması yoktur. Sonraki yıllarda evlenmiş ve eşinin ona saz almasıyla evinde sazıyla ilgilenir ve şiirlerini söyler. O dönemde şiirlerinin yazıya aktarılmamasından dolayı, eşinin hakkında çok bilgi sahibi olunmamakla birlikte şiirlerinden üç çocuğu olduğunu, adlarının Ahmet, Cevdet ve İsmail olduğunu görülür. Şiirlerinde oğlu olduğu tahmin edilen Ahmet'in erken yaşta vefat etmesi üzerine Emine Hanım, acısını ağıt türüyle dile getirir. Emine Hanım'ın heceyle söyle­diği şiirlerinin yanında az sayıda olsa da aruzlu şiirleri de vardır. Sadeddin Nüzhet [Ergun] Âşık Emine Hanım ile ilgili olarak yaşı sekseni geçmiş olmasına rağ­men hâlâ türkü ve destan söylediğini ve ölüm tarihinin de doğum tarihi gibi kesin olmadığını belirtmektedir. Gazimihal 1941; Usman ise 1934 yıl­ında vefat ettiğini belirtmektedir (Işık 2009: 279). 

İlk âşıklık döneminde söylediği şiirler günümüze ulaşmamasına karşın, hayatının son dönemlerinde söylediği şiirlerin türleri genellikle ağıt, destan ve koşma türündedir. Badeli bir âşık olan Emine Hanım, “Şem’î’nin Gülü”, “Şem’î’nin Kızı ve “Hacı” mahlaslarını kullanır. Büyükbabasından dolayı Şem’î’yi anması ve yine kaynaklarda belirtilen dört kez kutsal topraklarda gitmesinden dolayı da “Hacı” mahlasını kullanır. Hem hece hem de aruz kalıbına uygun şiirler söylemesi onun badeli bir âşık olduğunun göstergesidir. Gazi Mustafa Kemal’in Konya’ya gelişi konulu destanı ve oğlunun ölümü üzerine söylediği ağıt (Üç bend iki kavuştaktan oluşan şiiri onun aynı zamanda bir ağıtçı olduğunu da göstermektedir.) türünde şiirleri kaynaklarda yer almaktadır. Hakkındaki bilgileri; Sadeddin Nüzhet, Mehmet Ferit, M. Ragıp Gazimihal ve Usman’ın yazdığı makale ve kitaplarında az olsa da bulmamız mümkündür (Işık 2009: 279). Hakkında yüksek lisans veya doktora tez çalışması yapılmamıştır. Sadeddin Nüzhet [Ergun] Halk Şairleri -I’de 7 şiiri, Konya Halkiyat ve Harsiyattı’nda sekiz şiiri yer almaktadır.

Kaynakça

Ayva, Aziz (2006). “Konya Âşıklık Geleneğinde Kadın Âşıklar”. Prof. Dr. Saim Sakaoğlu’na Armağan. Konya-Haarlem. 581-590.

Çevik, Mehmet (2018). Halk Şairleri Sadettin Nüzhet Birinci Kitap. Ankara: Ürün Yay.

[Ergun] Sadeddin Nüzhet (1926). Türk Şairleri. Birinci Kitap. İstanbul: yyy.

[Ergun] Sadeddin Nüzhet, Mehmed Ferid [Uğur] (1926; 2002). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Hzl. Hüseyin Ayan. Konya: yyy.

Işık, Ali (2009). "Âşık Emine Hanım". Konya Ansiklopedisi. C. I. 279.

Usman, Raşit (1948). “Halk Şairleri 4: Konyalı Emine Hanım”. Konya. 118-119: 5-9.

Yeniterzi, Emine (2001). “Tanzimat’tan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Konyalı Şair ve Yazarlar”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 10: 127-128.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ATİYE NAZLI
Yayın Tarihi: 01.04.2019
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TEVFİKd. 1884 - ö. 1924Doğum YeriGörüntüle
2MUTİ'Îd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Yüksel Pekerd. 05 Mart 1961 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4TEVFİKd. 1884 - ö. 1924Doğum YılıGörüntüle
5MUTİ'Îd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Yüksel Pekerd. 05 Mart 1961 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7TEVFİKd. 1884 - ö. 1924Ölüm YılıGörüntüle
8MUTİ'Îd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Yüksel Pekerd. 05 Mart 1961 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10TEVFİKd. 1884 - ö. 1924Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11MUTİ'Îd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Yüksel Pekerd. 05 Mart 1961 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13TEVFİKd. 1884 - ö. 1924Madde AdıGörüntüle
14MUTİ'Îd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Yüksel Pekerd. 05 Mart 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle