HACI EMİNE/ŞEM'Î'NİN GÜLÜ/ŞEM'Î'NİN BÜLBÜLÜ, Emine

(d. 1824/1845/1846 ? / ö. 1934/1941?)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Emine olan âşık, Raşit Usman’a göre 1824, M. Ragıp Gazimihal’e göre 1845/1846 yılında Konya'da doğmuştur. Babası Ha­fız Mehmet Efendi, büyükbabası ünlü Âşık Şem’î’dir. On iki yaşla­rındayken bir yatsı namazı son­rası uzandığı yatağında gördü­ğü rüyasında içtiği iki yudum bade ile dili çö­zülmüş ve şiirler söylemeye başlamıştır. Baba ve annesinin Emine Hanım’da gördüğü bu farklılık üzerine; Şem’î’nin ‘Soyumdan bir âşık gelecek ve erkek olmayacak (!)” sözüne binaen kızlarına inana­rak babası Emine Hanıma bir saz hediye etmiştir. Kendi ifadesiyle, mezarlıklarda ve tenha yerlerde sazıyla baş başa kalmayı seven Emine Hanım’ın okuma yazması yoktur. Sonraki yıllarda evlenmiş ve eşinin ona saz almasıyla evinde sazıyla ilgilenir ve şiirlerini söyler. O dönemde şiirlerinin yazıya aktarılmamasından dolayı, eşinin hakkında çok bilgi sahibi olunmamakla birlikte şiirlerinden üç çocuğu olduğunu, adlarının Ahmet, Cevdet ve İsmail olduğunu görülür. Şiirlerinde oğlu olduğu tahmin edilen Ahmet'in erken yaşta vefat etmesi üzerine Emine Hanım, acısını ağıt türüyle dile getirir. Emine Hanım'ın heceyle söyle­diği şiirlerinin yanında az sayıda olsa da aruzlu şiirleri de vardır. Sadeddin Nüzhet [Ergun] Âşık Emine Hanım ile ilgili olarak yaşı sekseni geçmiş olmasına rağ­men hâlâ türkü ve destan söylediğini ve ölüm tarihinin de doğum tarihi gibi kesin olmadığını belirtmektedir. Gazimihal 1941; Usman ise 1934 yıl­ında vefat ettiğini belirtmektedir (Işık 2009: 279). 

İlk âşıklık döneminde söylediği şiirler günümüze ulaşmamasına karşın, hayatının son dönemlerinde söylediği şiirlerin türleri genellikle ağıt, destan ve koşma türündedir. Badeli bir âşık olan Emine Hanım, “Şem’î’nin Gülü”, “Şem’î’nin Kızı ve “Hacı” mahlaslarını kullanır. Büyükbabasından dolayı Şem’î’yi anması ve yine kaynaklarda belirtilen dört kez kutsal topraklarda gitmesinden dolayı da “Hacı” mahlasını kullanır. Hem hece hem de aruz kalıbına uygun şiirler söylemesi onun badeli bir âşık olduğunun göstergesidir. Gazi Mustafa Kemal’in Konya’ya gelişi konulu destanı ve oğlunun ölümü üzerine söylediği ağıt (Üç bend iki kavuştaktan oluşan şiiri onun aynı zamanda bir ağıtçı olduğunu da göstermektedir.) türünde şiirleri kaynaklarda yer almaktadır. Hakkındaki bilgileri; Sadeddin Nüzhet, Mehmet Ferit, M. Ragıp Gazimihal ve Usman’ın yazdığı makale ve kitaplarında az olsa da bulmamız mümkündür (Işık 2009: 279). Hakkında yüksek lisans veya doktora tez çalışması yapılmamıştır. Sadeddin Nüzhet [Ergun] Halk Şairleri -I’de 7 şiiri, Konya Halkiyat ve Harsiyattı’nda sekiz şiiri yer almaktadır.

Kaynakça

Ayva, Aziz (2006). “Konya Âşıklık Geleneğinde Kadın Âşıklar”. Prof. Dr. Saim Sakaoğlu’na Armağan. Konya-Haarlem. 581-590.

Çevik, Mehmet (2018). Halk Şairleri Sadettin Nüzhet Birinci Kitap. Ankara: Ürün Yay.

[Ergun] Sadeddin Nüzhet (1926). Türk Şairleri. Birinci Kitap. İstanbul: yyy.

[Ergun] Sadeddin Nüzhet, Mehmed Ferid [Uğur] (1926; 2002). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Hzl. Hüseyin Ayan. Konya: yyy.

Işık, Ali (2009). "Âşık Emine Hanım". Konya Ansiklopedisi. C. I. 279.

Usman, Raşit (1948). “Halk Şairleri 4: Konyalı Emine Hanım”. Konya. 118-119: 5-9.

Yeniterzi, Emine (2001). “Tanzimat’tan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Konyalı Şair ve Yazarlar”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 10: 127-128.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ATİYE NAZLI
Yayın Tarihi: 01.04.2019
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâded. ? - ö. 1672Doğum YeriGörüntüle
2Yurdagül Özayd. 16 Mayıs 1953 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Abdullah Şanald. 3 Ağustos 1947 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâded. ? - ö. 1672Doğum YılıGörüntüle
5Yurdagül Özayd. 16 Mayıs 1953 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Abdullah Şanald. 3 Ağustos 1947 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâded. ? - ö. 1672Ölüm YılıGörüntüle
8Yurdagül Özayd. 16 Mayıs 1953 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Abdullah Şanald. 3 Ağustos 1947 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâded. ? - ö. 1672Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Yurdagül Özayd. 16 Mayıs 1953 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Abdullah Şanald. 3 Ağustos 1947 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâded. ? - ö. 1672Madde AdıGörüntüle
14Yurdagül Özayd. 16 Mayıs 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Abdullah Şanald. 3 Ağustos 1947 - ö. ?Madde AdıGörüntüle