Madde Detay

Hacı Taşan veya Keskinli Hacı Taşan adıyla bilinen sanatçı, nüfus kaydına göre 7 Mart 1930 tarihinde Kırıkkale'nin Keskin ilçesine bağlı Hacıaliobası köyünde doğmuştur (Tekel 2017: 25). Bazı araştımalar (Tokel 2000: 98) Hacı Taşan'ın 1925 yılında Kırtıllar köyünde doğduğunu ve Hacı Taşan'ın babası Abdullah Çavuş'un, halk arasında “Hacelobası” olarak söylenen “Hacıali Obası” olan köyüne göçtüğünü kaydeder. Hacı Taşan, Hacıaliobası köyünde büyür ve aslen Yerköy’ün Teflek abdallarından olan Naile Hanım ile Kırtıllar köyünde evlenmiştir. Eşi Naile Hanım ile Neşet Ertaş teyze çocuklarıdır. 10-12 yaşlarında Muharrem Ertaş´tan bağlama dersleri almıştır. Bağlama çalmayı Kırşehir çevresindeki usta mahalli sanatçılarla ve âşıklarla daha da pekiştirmiştir. 1950´lerin ikinci yarısında yöre sanatçısı olarak radyoda türkü söylemeye başlamış, sözleşmeli yöre sanatçısı olarak uzun yıllar radyoda görev yapmıştır. Bu faaliyetiyle önce Neşet Ertaş'a sonra da Muharrem Ertaş'a da radyoda yol açmıştır. Özellikle Keskin yöresi olmak üzere İç Anadolu Bölgesi dâhilinde, Hacı Taşan'a ayrı bir sevgi ve saygı duyulmuş ve kendisi "Keskin Bülbülü" olarak adlandırılmıştır. Yaklaşık kırk yıl saz çalıp türkü söyleyen Hacı Taşan evine giderken geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etmiştir. Sanatçı arkadaşları ile beraber, kalabalık bir topluluk tarafından Keskin Altıntaş Mahallesi’ndeki mezarlığa defnedilmiştir (Karakuş 1995: 136). Kaynaklarda ölüm tarihi 9 Mart 1983 olarak verilmiştir (Tokel 2000: 108; Parlak 2013: 341). Son yıllarda yapılan bir çalışmada ise resmî ölüm tarihi, sanatçının nüfus kayıt örneğine dayalı olarak 11 Mart 1983 (Tekel 2017: 25) şeklinde verilmiştir.

Hacı Taşan'ın yöredeki geleneksel uygulamaların dışına çıkarak zaman zaman sazını "re karar" denilen pozisyonu karar sesi alarak çaldığı; böylelikle yeni gelişimin tetikleyicilerinden biri olduğu, başlarda, kendinden önceki ustaların çalıp söylediği usta malı eserleri seslendirme yoluna gittiği ve daha sonrasında da gezdiği yörelerde dağarcığına yeni havalar katttığı (Parlak 2013: 340) bilinmektedir. Hacı Taşan'ın, Muharrem Ertaş gibi tiz perdelerde de aynı gücü ve parlaklığı koruyan tiz bir sesi olmamasına rağmen, kendi rengi ve sınırları içinde güçlü bir sese sahip olduğu vurgulayan Bayram Bilge Tokel, Hacı Taşan'ın sesi kullanma tavır ve şeklinden ortaya çıkan üslubu dolayısıyla isminin "üslup sahibi mahalli sanatçılar"ın başında anılmasını yerinde bulur ve Hacı Taşan'ın sesi hakkında "Gür ve dolu bir ses, sesi bazen öne, bazen geriye atan bir ağız ve nefes kullanımı, özellikle tizlerde başarıyla uyguladığı kafa sesi, bazen sert, bazen yumuşak trillerden oluşan gırtlak nağmeleri ve doğal vibrasyonlarla zenginleşen renkli bir okuyuş tarzı... Ve hemen hemen bütün bu tekniklerin ya da benzerlerinin bağlamaya adaptasyonu ile ortaya çıkan lirik ve canlı bir bağlama çalma üslubu..." (Tokel 200: 105-106) diye değerlendirir. Sanatını icra ettiği süre zarfında kendine has bir üslup kazanmış olan Hacı Taşan'ın bağlama çalma ve türkü seslendirmesinde, babası davulcu Abdullah Çavuş'tan kaynaklı olduğu düşünülen etkili bir davul zurna tınısının hâkim olduğuna (Karakuş 1995, 2017; Tokel 2000: 99) vurgu yapılır. Bu özellikleriyle Hacı Taşan söylediği türkülerde, yöredeki mahallî sanatçılar arasında bir ekol hâline gelir. Hacı Taşan; Karacaoğlan ve Dadaloğlu gibi ozanlar, Pir Sultan Abdal ve Derviş Ali gibi tekke tasavvuf âşıkları ve Kerem, Emrah, Kul Halil, Hüseyin, Hatayî, Âgahî, Seyit Süleyman, Said, gibi âşıklardan (Tekel 2017: 42) da etkilenir, onların havalarını seslendirir. Hacı Taşan yaşadığı yörenin dışına çıkmaz; Yozgat, Şereflikoçhisar, Kırıkkale, Kaman ve Kırşehir çevresinde dolaşarak bu yörelerin türkü, halay, bozlak, vb. havalarını kendine özgü bir biçimde çalıp söyler (Parlak 2013: 340). Söylediği türkülerin çoğunu kendisi havalandırır; bu türkülerde aşk, aşiret kavgaları, felekten şikâyet, yiğitlik, gurbet ve ölüm konuları üzerine yoğunlaşır (Tekel 2017: 42). Bunun yanında okuduğu usta malı türkülerle, geçmiş birikimi gelecek kuşaklara aktarmayı kendine görev bilir. En çok Muharrem Ertaş’tan etkilenmiş olan Hacı Taşan'ın (Tekel 2017: 45) Orta Anadolu Türkmen-Abdal müzik geleneğinin diğer temsilcilerine göre daha belirgin vasıflar taşıdığı araştırmacıların ortak görüşüdür. Bununla beraber kendisinin Bektaşi meşrep bir “halk şairi” (Tonga 2001: 43) veya "âşık" (Tekel 2017) olarak tanımlanması, onunla ilgili gerçeklerle çelişir. Çünkü Hacı Taşan hiçbir biçimde "âşık" veya popüler söyleyişle bir "halk şairi" değildir. Okuduğu türkülerde coşkun bir lirizm görülen Hacı Taşan'ın kendi eserlerinin yanında daha çok usta malı eserleri seslendiren bir "mahalli sanatçı" (Uysal 1983; Tokel 2000) olduğu daha gerçekçi bir tanımlamadır. Bu cümleden olarak onun "mahallî sanatçı" olarak içten ve samimi bir söyleyişe sahip ve tanınmış âşıkların olduğu kadar Orta Anadolu’da yaşamış âşıkların eserlerini de iyi bir şekilde bilen bir "aktarıcı" olduğunu söylemek mümkündür. Hacı Taşan hakkında, onun âşıklık geleneği içinde değerlendirildiği bir yüksek lisans tezi (Tezel 2017) hazırlanmıştır. Ayrıca sanatçıyla ilgili bir kitap (Karakuş 2017), sanatçının hayatı ve sanatının ele alındığı ve tanıtıldığı dört yazı (Uysal 1983; Karakuş 1995; Tonga 2001 ve 2006) ve bir kitap bölümü (Pehlivanlı 2009) yayımlanmıştır. Ayrıca yöredeki diğer mahallî sanatçılar ve müzikal gelenek hakkında yapılan çalışmalarda (Tokel 2000; Erkan 2008; Parlak 2013) da Hacı Taşan hakkında bilgiler verilmiştir.