HADÎDÎ

(d. ?/? - ö. 940/1533/34)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Edirne yakınlarında Ferecik kasabasındandır. Sehî ve Latîfî demircilikle uğraştığını ve bu yüzden Hadîdî mahlasını aldığını bildirirlerken Âşık Çelebi ve Kınalı-zâde kendisinin ulemâdan olduğunu, babasının demircilikle uğraştığını kaydetmektedirler. Kendisinin demirci olduğunu söyleyen kaynaklara göre demircilik yanında kasabasında hatiplik yaptı. Babasının demirci olduğunu söyleyenlere göre ise Hadîdî ilim yoluna girerek medrese tahsilinden sonra müderrisliğe başladı ama bu görevinden sonradan feragat etti. Hasan Çelebi’ye göre atamalarda hak ve liyakat ölçülerine uyulmaması üzerine meslekten el çekmiştir. Tezkirelerinde gönlü tok biri olduğu üzerinde durulmaktadır. Zeyniyye tarikatine mensup olan şair 940/ 1533/34’de vefat etti. Mesnevi tarzında ve feûlün feûlün feûl kalıbında yazdığı Tevarih-i Âl-i Osman’ı ise kütüphanelerimizde birçok yazması bulunan tanınmış bir Osmanlı tarihidir. Eser, 6646 beyitten oluşan manzum bir tarihtir. Eserde Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan 1523’e kadar gelen olaylar anlatılır. Eser üzerine 1986’da Necdet Öztürk tarafından İstanbul’da bir doktora tezi hazırlanmış, daha sonra bu tez 1992 yılında Marmara Üniversitesi Yayınları tarafından basılmıştır.
Latîfî, Kanunî Sultan Süleyman zamanına kadar yazdığı tarihini bir aracı bulamadığı için padişaha sunma imkânı bulamadığını kaydeder. Tezkire yazarları, şiirleri hakkında müspet ifadeler kullanmaktadırlar. Sehî Bey “hoş yaratılışlı, söz bilir” bir şair olarak nitelediği Hadîdî’nin şiirlerini “akıcı ve nadir bulunur inciler gibi nefis” bulur. Latîfî ise “nazma kâdir, fenn-i şi’rde mâhir” bir şair olarak tanımlar. Kınalı-zâde Hasan Çelebi ise şiirnde pek güzellik ve tat bulunmadığı görüşündedir. Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmi’u’n-Nezâ’ir’inde altı, Pervâne Bey Mecmuası’nda 36, Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde 43 adet şiirinin mevcudiyeti şairin çağının sevilen ve izlenen şairlerinden olduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

Kaynakça

Babinger, Franz (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev. Coşkun Üçok. Ankara: KB Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 20.11.2013].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 06.09.2013
Güncelleme Tarihi: 01.11.2020

Eserlerinden Örnekler

  GAZEL

 Gül bulınmaz ey göñül ‘âlemde çün kim hârsuz

 Aybsuz yâr isteyüp kalma cihânda yârsuz

 Çün dilâ eksüklüsin nâmûs u nâmı terk kıl

 Bu meseldür kim gerek ‘âlemde âşık ârsuz

 Fitne-i âhir-zamândur gitdi âlemden huzûr

 Ehl-i dillerle kadir-gîr oldı her mikdârsuz

 Ehl-i insâf ol kıyâs eyle rakîbâ hâlüñi

 Bir nefes sen de olabilür misin dildârsuz

 Mülk-i dil gamdan harâb oldı yapar mi’mâr yok

 Hîç harâb âbâd ola mı dünyede mi’mârsuz

 Bu cihân zıdd üzre mebnîdür hasîdüñ haddi yok

 Îş olmaz ey göñül bir yâr ile agyârsuz

 Ey Hadîdî nahs-ı tâli’den şikâyet eyleme

 Ömr olur mı kim geçe âlemde âh u zârsuz

(Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 20.11.2013].1035)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NECÂTÎ BEY, Îsâd. 1443-1446? - ö. 17 Mart 1509Doğum YeriGörüntüle
2BEDÎ’Î, Miskî Emîroğlu, Müşkî Emîroğlud. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İBRAHİM, Şeyh Saçlı İbrahim Efendid. 1591-92 - ö. 1659Doğum YeriGörüntüle
4NECÂTÎ BEY, Îsâd. 1443-1446? - ö. 17 Mart 1509Doğum YılıGörüntüle
5BEDÎ’Î, Miskî Emîroğlu, Müşkî Emîroğlud. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6İBRAHİM, Şeyh Saçlı İbrahim Efendid. 1591-92 - ö. 1659Doğum YılıGörüntüle
7NECÂTÎ BEY, Îsâd. 1443-1446? - ö. 17 Mart 1509Ölüm YılıGörüntüle
8BEDÎ’Î, Miskî Emîroğlu, Müşkî Emîroğlud. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9İBRAHİM, Şeyh Saçlı İbrahim Efendid. 1591-92 - ö. 1659Ölüm YılıGörüntüle
10NECÂTÎ BEY, Îsâd. 1443-1446? - ö. 17 Mart 1509MeslekGörüntüle
11BEDÎ’Î, Miskî Emîroğlu, Müşkî Emîroğlud. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12İBRAHİM, Şeyh Saçlı İbrahim Efendid. 1591-92 - ö. 1659MeslekGörüntüle
13NECÂTÎ BEY, Îsâd. 1443-1446? - ö. 17 Mart 1509Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14BEDÎ’Î, Miskî Emîroğlu, Müşkî Emîroğlud. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İBRAHİM, Şeyh Saçlı İbrahim Efendid. 1591-92 - ö. 1659Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NECÂTÎ BEY, Îsâd. 1443-1446? - ö. 17 Mart 1509Madde AdıGörüntüle
17BEDÎ’Î, Miskî Emîroğlu, Müşkî Emîroğlud. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18İBRAHİM, Şeyh Saçlı İbrahim Efendid. 1591-92 - ö. 1659Madde AdıGörüntüle