HÂKÎ, Mehmed Efendi

(d. 1172/1758-59 - ö. 1247/1831-32)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmed'dir. Şiirlerinde Hâkî mahlasını kullandı. 19. yüzyılda Kilis’te yaşamış Hâkî mahlaslı başka bir şair daha olduğu için, Hâkî-i Kadîm diye anıldı. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında yerel kaynaklar ile tezkireler arasında ciddi tutarsızlıklar vardır. Seyfeddin Başçıllar, Kilisli Divan Şairleri Antolojisi adlı kitabında şairin 1172/1758-59 yılında Kilis’te doğduğunu, 1822 yılında meydana gelen depremde yıkılan Kilis Kadı Camisi onarımına tarih düştüğünü ve 1807 yılında yapılan Aynönü Çeşmesine de bir kitabe yazdığını belirterek şairin 1832 yılında İstanbul’da vefat ettiğini söyler. Başçılar ayrıca Mehmed Hâkî Efendi’nin Kilisli Davut Ağaoğulları ailesinden olduğunu, ilk öğrenimini Uncuzade Hasan Efendi'den aldığını, medrese öğrenimini tamamlayarak Kilis Hindioğlu Camii Medresesi'nde ders verdiğini, İstanbul’a giderek önemli görevlerde bulunduğunu dile getirir (Başçıllar yty: 23). Fatîn ise Hâtimetü’l-eş‘âr’da Mehmet Hâkî Efendi’nin doğum tarihini vermez. Şairin Kilisli olduğunu, İstanbul'a gittiğini, İstanbul’da Defterdar Mektupçuluğu görevinde bulunduğunu ve 1172/1758-59 yılında vefat ettiğini ifade eder. Seyfeddin Başçıllar’ın şairin doğumu için verdiği 1172/1758-59 tarihi Fatîn ve Mehmet Tevfik’te ölüm tarihi olarak geçmektedir.

Başçıllar Kilis’te hâlen varlıklarını sürdüren iki esere düşülmüş tarih manzumelerini de şiir örneği olarak vermiştir. Bu iki kitabe Hâtimetü’l-eş‘âr ve Kâfile-i Şuarâ’da yoktur.

Fatîn, Mehmet Hâkî Efendi’nin mütevazı bir kişiliğe sahip olduğunu söyleyerek “Hâk ol ki Hudâ mertebeni eyleye âli” mısrasını delil olarak gösterir. Şairden “Kıtâ-gûlukla şöhret-şiâr-ı âvân-ı şu‘arâdandır” diye bahseder (Çiftçi yty.: 121). Mehmet Tevfik Efendi de Kâfile-i Şuarâsında Fatîn’in verdiği bilgileri tekrar ederek şairin mütevazı bir kişiliğe sahip olduğunu söyler.

Kaynakça

Başçıllar, Seyfettin (yty). Kilisli Divan Şairleri. İstanbul: Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Yay.

Çiftçi, Ömer (hzl.) (yty.). Hâtimetü’l-eş‘âr (Fatin Tezkiresi). www.kulturturizm.gov.tr [erişim tarihi: 25.09.2014]

Oğuz, Fatma Sabiha Kutlar- Müjgan Çakır- Hanife Koncu (hzl.) (2012). Mehmet Tevfik Efendi Kafile-i Şuarâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. HALİL İBRAHİM YAKAR
Yayın Tarihi: 17.10.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Kadı Camii Tamir Kitabesi

Işbu Kâdi Câmii vâkıa-i zelzeleden

Pây-dâr olmadı çâk oldu o çâr erkânı

Sa'y idüp bu mütevellî Hacı Abdurrahmân

Avn-i Hak-ile olupdur buna bânî-i sânî

Geldi üçler söyledi Hâkî bu târîhte o zât

Eyledi câmi‘i ma'mûr dahi bu eyvânı (1238/1822-23)

(Başçıllar, Seyfettin (yty). Kilisli Divan Şairleri. İstanbul: Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Yay. 23.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Muhlis Salihoğlud. 27 Şubat 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ZİHNÎ, Mehmed Nedretd. 1835 - ö. 1891Doğum YeriGörüntüle
3Hafız Kâmil Kıdeyşd. 1911 - ö. 4 Ocak 1980Doğum YeriGörüntüle
4Muhlis Salihoğlud. 27 Şubat 1948 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ZİHNÎ, Mehmed Nedretd. 1835 - ö. 1891Doğum YılıGörüntüle
6Hafız Kâmil Kıdeyşd. 1911 - ö. 4 Ocak 1980Doğum YılıGörüntüle
7Muhlis Salihoğlud. 27 Şubat 1948 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8ZİHNÎ, Mehmed Nedretd. 1835 - ö. 1891Ölüm YılıGörüntüle
9Hafız Kâmil Kıdeyşd. 1911 - ö. 4 Ocak 1980Ölüm YılıGörüntüle
10Muhlis Salihoğlud. 27 Şubat 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ZİHNÎ, Mehmed Nedretd. 1835 - ö. 1891MeslekGörüntüle
12Hafız Kâmil Kıdeyşd. 1911 - ö. 4 Ocak 1980MeslekGörüntüle
13Muhlis Salihoğlud. 27 Şubat 1948 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ZİHNÎ, Mehmed Nedretd. 1835 - ö. 1891Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hafız Kâmil Kıdeyşd. 1911 - ö. 4 Ocak 1980Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Muhlis Salihoğlud. 27 Şubat 1948 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ZİHNÎ, Mehmed Nedretd. 1835 - ö. 1891Madde AdıGörüntüle
18Hafız Kâmil Kıdeyşd. 1911 - ö. 4 Ocak 1980Madde AdıGörüntüle