HÂKÎ, Mehmed Efendi

(d. 1172/1758-59 - ö. 1247/1831-32)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmed'dir. Şiirlerinde Hâkî mahlasını kullandı. 19. yüzyılda Kilis’te yaşamış Hâkî mahlaslı başka bir şair daha olduğu için, Hâkî-i Kadîm diye anıldı. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında yerel kaynaklar ile tezkireler arasında ciddi tutarsızlıklar vardır. Seyfeddin Başçıllar, Kilisli Divan Şairleri Antolojisi adlı kitabında şairin 1172/1758-59 yılında Kilis’te doğduğunu, 1822 yılında meydana gelen depremde yıkılan Kilis Kadı Camisi onarımına tarih düştüğünü ve 1807 yılında yapılan Aynönü Çeşmesine de bir kitabe yazdığını belirterek şairin 1832 yılında İstanbul’da vefat ettiğini söyler. Başçılar ayrıca Mehmed Hâkî Efendi’nin Kilisli Davut Ağaoğulları ailesinden olduğunu, ilk öğrenimini Uncuzade Hasan Efendi'den aldığını, medrese öğrenimini tamamlayarak Kilis Hindioğlu Camii Medresesi'nde ders verdiğini, İstanbul’a giderek önemli görevlerde bulunduğunu dile getirir (Başçıllar yty: 23). Fatîn ise Hâtimetü’l-eş‘âr’da Mehmet Hâkî Efendi’nin doğum tarihini vermez. Şairin Kilisli olduğunu, İstanbul'a gittiğini, İstanbul’da Defterdar Mektupçuluğu görevinde bulunduğunu ve 1172/1758-59 yılında vefat ettiğini ifade eder. Seyfeddin Başçıllar’ın şairin doğumu için verdiği 1172/1758-59 tarihi Fatîn ve Mehmet Tevfik’te ölüm tarihi olarak geçmektedir.

Başçıllar Kilis’te hâlen varlıklarını sürdüren iki esere düşülmüş tarih manzumelerini de şiir örneği olarak vermiştir. Bu iki kitabe Hâtimetü’l-eş‘âr ve Kâfile-i Şuarâ’da yoktur.

Fatîn, Mehmet Hâkî Efendi’nin mütevazı bir kişiliğe sahip olduğunu söyleyerek “Hâk ol ki Hudâ mertebeni eyleye âli” mısrasını delil olarak gösterir. Şairden “Kıtâ-gûlukla şöhret-şiâr-ı âvân-ı şu‘arâdandır” diye bahseder (Çiftçi yty.: 121). Mehmet Tevfik Efendi de Kâfile-i Şuarâsında Fatîn’in verdiği bilgileri tekrar ederek şairin mütevazı bir kişiliğe sahip olduğunu söyler.

Kaynakça

Başçıllar, Seyfettin (yty). Kilisli Divan Şairleri. İstanbul: Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Yay.

Çiftçi, Ömer (hzl.) (yty.). Hâtimetü’l-eş‘âr (Fatin Tezkiresi). www.kulturturizm.gov.tr [erişim tarihi: 25.09.2014]

Oğuz, Fatma Sabiha Kutlar- Müjgan Çakır- Hanife Koncu (hzl.) (2012). Mehmet Tevfik Efendi Kafile-i Şuarâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. HALİL İBRAHİM YAKAR
Yayın Tarihi: 17.10.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Kadı Camii Tamir Kitabesi

Işbu Kâdi Câmii vâkıa-i zelzeleden

Pây-dâr olmadı çâk oldu o çâr erkânı

Sa'y idüp bu mütevellî Hacı Abdurrahmân

Avn-i Hak-ile olupdur buna bânî-i sânî

Geldi üçler söyledi Hâkî bu târîhte o zât

Eyledi câmi‘i ma'mûr dahi bu eyvânı (1238/1822-23)

(Başçıllar, Seyfettin (yty). Kilisli Divan Şairleri. İstanbul: Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Yay. 23.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1RESÎM, Kilisli Hüseyin Resîm Efendid. ? - ö. 9 Ağustos 1765Doğum YeriGörüntüle
2RÛHÎ, Mustafad. 1720-21 - ö. 1798-99Doğum YeriGörüntüle
3Ayten Demirağd. 1931 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4RESÎM, Kilisli Hüseyin Resîm Efendid. ? - ö. 9 Ağustos 1765Doğum YılıGörüntüle
5RÛHÎ, Mustafad. 1720-21 - ö. 1798-99Doğum YılıGörüntüle
6Ayten Demirağd. 1931 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7RESÎM, Kilisli Hüseyin Resîm Efendid. ? - ö. 9 Ağustos 1765Ölüm YılıGörüntüle
8RÛHÎ, Mustafad. 1720-21 - ö. 1798-99Ölüm YılıGörüntüle
9Ayten Demirağd. 1931 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10RESÎM, Kilisli Hüseyin Resîm Efendid. ? - ö. 9 Ağustos 1765MeslekGörüntüle
11RÛHÎ, Mustafad. 1720-21 - ö. 1798-99MeslekGörüntüle
12Ayten Demirağd. 1931 - ö. ?MeslekGörüntüle
13RESÎM, Kilisli Hüseyin Resîm Efendid. ? - ö. 9 Ağustos 1765Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14RÛHÎ, Mustafad. 1720-21 - ö. 1798-99Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ayten Demirağd. 1931 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16RESÎM, Kilisli Hüseyin Resîm Efendid. ? - ö. 9 Ağustos 1765Madde AdıGörüntüle
17RÛHÎ, Mustafad. 1720-21 - ö. 1798-99Madde AdıGörüntüle
18Ayten Demirağd. 1931 - ö. ?Madde AdıGörüntüle