Madde Detay

Akşehir’in Ilgın kazasında 1210/1795-96 yılında doğmuştur. Babası Ilgınlı Osman Efendi'dir. Henüz çocuk iken ilme heves edip memleketini terk ederek Konya'ya gitti. Zor şartlar altında tahsiline devam etti. Bir müddet sonra İstanbul'a gelerek Vidinli Mustafa Efendi'nin dersinden istifadeye başladı ve icazet aldı. Açılan rüus imtihanında ehliyetini ispat ederek birinci çıktı, dersiam ve müderris oldu. Ayasofya Cami-i Şerifi'nde tedrise başladı ve pek çok talebeye icazet verdi. 1263/Aralık-Ocak 1846-47'de ibtidai hariç ile Fethü’l-gazi medresesi müderrisi olmuştur. Musılai Sahna kadar ilmi rütbesi yükseldi. 1261-1271/1845-1855 seneleri arasında Huzur Derslerine muhatap olarak iştirak etti. 1272-1279 seneleri arasında mukarrir olarak bulundu. Şehzadeliğinde Sultan Azîz’e hocalık etti, 1275/1858 senesinde Sultan Azîz’in tahta cülusu ile padişahın hocası (Muallim-i Hazret-i Şehriyari) olduğundan şöhret ve itibarı arttı. Zilhicce 1279/Mayıs-Haziran 1863 yılında Mekke-i Mükerreme, yedi ay sonra İstanbul payeleri tevcih olunmuş ve padişahın Mısır'a seyahatinde maiyetinde bulundu. 1284/1867-68 yılında Anadolu ve daha sonra Rumeli kazaskeri oldu ve 5 Muharrem 1285 /Nisan-Mayıs 1868'de meşihat makamına getirildi ve 2 Receb 1288/1871 Eylül-Ekim 'de görevinden ayrıldı. 4 Cemaziyelahir 1291/Temmuz-Ağustos 1874'te ikinci defa şeyhülislam oldu, 13 Rebiülahir 1293/1293 Nisan-Mayıs ayrıldı. Sultan Azîz’in hal’i vakasından sonra 1294/1877'de Medine-i Münevvere'de ikamete memur edilmiş, ibadet ve taat ile meşgul iken 1298 /1880-81 senesinde vefat etmiştir. Cennetü’l-Baki'de medfundur.

Sultan Azîz’in Mısır'ı ziyareti sırasında hatibin okuduğu hutbeyi Hasan Fehmî Efendi tertip etmiştir. Ali Haydar isminde bir oğlu vardı.

Eserleri şunlardır:

1. Riyâz-i Hakaniye: Maani, bedi’ ve beyandan bahseder. Basılmıştır.

2. Ahkâm-ı Mer’iyye: Mantık konulu manzum bir eserdir. Basılmıştır.

3. Levâmi-i Efkâr.

4. Aziziye ve Şerhi Yûsufiyye: Mantıktan manzum bir metin ile şerhdir. Basılmıştır.

5. Şerh alâ salâtı feyziyye li şeyhi ekber.

6. Risâle fi keyfiyyeti imanı Firavn.

7. Şerhi akâid ile Kadi siyelkûtisi'ne talikat.

8. Dîvânçe : Arapça'dır. Müzededir.

Bunların yanı sıra on iki fenden bahis bir eseri varsa da tamam değildir. Hazreti Mevlânâ’nın ‘Ey halik-i heft âsumân der-mânde-em feryad res’ matlalı münacatına tahmisi vardır. Ayrıca Türkçe ve Farsça manzum eserleri ve Arapça kasideleri bulunmaktadır.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Osmanlı Müellifleri. C.1. İstanbul.

Ebululâ Mardin (1951). Huzur Dersleri. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.

İlmiyye Salnamesi (13334/1916). İstanbul: Matbaa-i Amire.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. İstanbul: Matbaa-i Âmire. İstanbul.