Madde Detay
HAYLÎ, Ahmed Çelebi
(d. ?/? - ö. 1098/1686-87)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı, Ahmed’dir. Kırkkilise
(Kırklareli)’de doğdu. Öğrenimini tamamladıktan sonra divan kâtibi oldu.
Mısır valisi İbrahim Paşa’nın divan efendisi ve IV. Mehmet devrinde Köprülü
Fazıl Ahmet Paşa’nın tezkirecisi oldu (Çapan 2005: 175-76). Daha sonra Merzifonlu
Kara Mustafa Paşa’nın tezkirecisi oldu. 1094/1683 yılında mevkufatçı oldu.
Ancak 1097/1685-86’da bu görevden azledildi. 1098/1686-87 yılında rûz-nâme-i
evvel oldu. Aynı yıl Belgrat’ta öldü ve Defterdar Camii’ne gömüldü (Akbayar
1998: 660).
Kaynaklar Haylî’nin herhangi bir eserinin
olup olmadığı hakkında bilgi vermez. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi “Bağdad
164” arşiv numarada kayıtlı Dîvân Haylî’ye aittir. Eser yanlışlıkla
kütüphane kayıtları ve kataloğuna Haylî’yle aynı yüzyılda yaşayan ve asıl ismi
de aynı olan Bursalı Haylî’ye ait gösterilmiştir (Karatay 1961: 142). Ancak
eserin zahriyesindeki “Dîvân li- Haylî-i Kırkkilisâvî” ve birçok şiir
başlığındaki “Haylî-i Kırkkilisâvî” ibareleri eserin Kırkkiliseli Haylî’ye
aidiyeti hususunda tereddütlere mahal bırakmamaktadır. Gayr-ı
mürettep hâlde bulunan ve ayrıca farklı şairlere ait şiirler ve fevaid türünde
mensur metinleri de havi olan bu Dîvân’da 323 gazel, 94 kıt‘a, 19 tarih
manzumesi, 8 tahmis, 2 müseddes, 1 sûriyye, 1 nevrûziyye, 3 ‘ıydiyye, 1 terci‘-bend,
1 kaside, 4 rubai, 2 nazm, 32 müfred, 11 matla‘ ve 3 makta bulunmaktadır (Taştan
2017: 746-755).
Safâyî, Haylî’nin şiirlerini muhayyel bularak
tarih söylemedeki maharetine dikkat çeker (Çapan 2005: 176).
Kaynakça
Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ, Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.
Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 5. İstanbul: KB-Tarih Vakfı Ortak Yay.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.
Haylî-i Kırkkilisevî. Dîvân. Topkapı
Sarayı Müzesi Kütüphanesi. Bağdat 164.
İpekten, Halûk, M. İsen, R.Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.
Karatay,
Fehmi Edhem (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar
Kataloğu. İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yay.
Kurnaz, Cemal ve M.Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.
Taştan, Erdoğan (2017). “17. Yüzyıl Şairi Hayli
Çelebi ve Divanı”. Al-Farabi 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Bildiriler Kitabı. Gaziantep. 746-755.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. YUNUS KAPLANYayın Tarihi: 12.12.2013Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Târîh-i Feth-i Kal’a-i Uyvar
Kâmkârâ hazret-i serdâr-ı ekrem serverâ
Fahr eder zât-ı şerîfünle vezâret mesnedi
Darb-ı şemşîründen a‘dâ el’-amân ve’l-amân
Dediler bu idi dünyânun murâd u maksadı
Minnet ü hamd ü sitâyiş hazret-i feyyâza kim
Zâtına merhûn imiş bu hall-i emr-i eb‘adı
Şeyh ü şâbbın Nemçenün kıldun esîr etdün katl
Ya‘ni tîgundan halâs olmadı şâbb u emredi
Bir neberd etdün ki kem-nâm-ı nâm oldu ahvâl-i Mohaç
Bir gazâ etdün ki memnûn oldu rûh-ı Ahmedî
Âteş-endâz oldu hâşâk-i vücûd-ı kâfire
Berk-i tîgun hark edüp pâk etdi hâk-i ser-hadi
Madde-i sehlîde feth etdün bu hass-ı ahseni
Âferîn ey rûzgârun Kahramân u Erşedi
Haylî-i dâ‘î du‘â edüp dedi târîhini
Aldı Uyvarı ‘adûdan mu‘cizât-ı Ahmedî
Nâ-tamâm Gazel
Uçurdun bâz-ı nâz-ı yârı ey feryâd neylersün
Ederse kasd murg-ı cânâ ol sayyâd neylersün
Şehîd-i tîg ‘aşk-ı dilber olmaksa murâd ey dil
Yine Hızr-ı hatunda edip istimdâd neylersün
Dehânın resm edersin tutalum bin sa‘y-ı dikkatle
Anun yâ nükte-i cân-bahşın ey Bihzâd neylersün
Dil-i sengîn-i yâri cehd edüp nerm eylemezsin de
Varup taşlar kesip daglarda ey Ferhâd neylersün
(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 12.12.2013Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Târîh-i Feth-i Kal’a-i Uyvar
Kâmkârâ hazret-i serdâr-ı ekrem serverâ
Fahr eder zât-ı şerîfünle vezâret mesnedi
Darb-ı şemşîründen a‘dâ el’-amân ve’l-amân
Dediler bu idi dünyânun murâd u maksadı
Minnet ü hamd ü sitâyiş hazret-i feyyâza kim
Zâtına merhûn imiş bu hall-i emr-i eb‘adı
Şeyh ü şâbbın Nemçenün kıldun esîr etdün katl
Ya‘ni tîgundan halâs olmadı şâbb u emredi
Bir neberd etdün ki kem-nâm-ı nâm oldu ahvâl-i Mohaç
Bir gazâ etdün ki memnûn oldu rûh-ı Ahmedî
Âteş-endâz oldu hâşâk-i vücûd-ı kâfire
Berk-i tîgun hark edüp pâk etdi hâk-i ser-hadi
Madde-i sehlîde feth etdün bu hass-ı ahseni
Âferîn ey rûzgârun Kahramân u Erşedi
Haylî-i dâ‘î du‘â edüp dedi târîhini
Aldı Uyvarı ‘adûdan mu‘cizât-ı Ahmedî
Nâ-tamâm Gazel
Uçurdun bâz-ı nâz-ı yârı ey feryâd neylersün
Ederse kasd murg-ı cânâ ol sayyâd neylersün
Şehîd-i tîg ‘aşk-ı dilber olmaksa murâd ey dil
Yine Hızr-ı hatunda edip istimdâd neylersün
Dehânın resm edersin tutalum bin sa‘y-ı dikkatle
Anun yâ nükte-i cân-bahşın ey Bihzâd neylersün
Dil-i sengîn-i yâri cehd edüp nerm eylemezsin de
Varup taşlar kesip daglarda ey Ferhâd neylersün
(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Târîh-i Feth-i Kal’a-i Uyvar
Kâmkârâ hazret-i serdâr-ı ekrem serverâ
Fahr eder zât-ı şerîfünle vezâret mesnedi
Darb-ı şemşîründen a‘dâ el’-amân ve’l-amân
Dediler bu idi dünyânun murâd u maksadı
Minnet ü hamd ü sitâyiş hazret-i feyyâza kim
Zâtına merhûn imiş bu hall-i emr-i eb‘adı
Şeyh ü şâbbın Nemçenün kıldun esîr etdün katl
Ya‘ni tîgundan halâs olmadı şâbb u emredi
Bir neberd etdün ki kem-nâm-ı nâm oldu ahvâl-i Mohaç
Bir gazâ etdün ki memnûn oldu rûh-ı Ahmedî
Âteş-endâz oldu hâşâk-i vücûd-ı kâfire
Berk-i tîgun hark edüp pâk etdi hâk-i ser-hadi
Madde-i sehlîde feth etdün bu hass-ı ahseni
Âferîn ey rûzgârun Kahramân u Erşedi
Haylî-i dâ‘î du‘â edüp dedi târîhini
Aldı Uyvarı ‘adûdan mu‘cizât-ı Ahmedî
Nâ-tamâm Gazel
Uçurdun bâz-ı nâz-ı yârı ey feryâd neylersün
Ederse kasd murg-ı cânâ ol sayyâd neylersün
Şehîd-i tîg ‘aşk-ı dilber olmaksa murâd ey dil
Yine Hızr-ı hatunda edip istimdâd neylersün
Dehânın resm edersin tutalum bin sa‘y-ı dikkatle
Anun yâ nükte-i cân-bahşın ey Bihzâd neylersün
Dil-i sengîn-i yâri cehd edüp nerm eylemezsin de
Varup taşlar kesip daglarda ey Ferhâd neylersün
(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Târîh-i Feth-i Kal’a-i Uyvar
Kâmkârâ hazret-i serdâr-ı ekrem serverâ
Fahr eder zât-ı şerîfünle vezâret mesnedi
Darb-ı şemşîründen a‘dâ el’-amân ve’l-amân
Dediler bu idi dünyânun murâd u maksadı
Minnet ü hamd ü sitâyiş hazret-i feyyâza kim
Zâtına merhûn imiş bu hall-i emr-i eb‘adı
Şeyh ü şâbbın Nemçenün kıldun esîr etdün katl
Ya‘ni tîgundan halâs olmadı şâbb u emredi
Bir neberd etdün ki kem-nâm-ı nâm oldu ahvâl-i Mohaç
Bir gazâ etdün ki memnûn oldu rûh-ı Ahmedî
Âteş-endâz oldu hâşâk-i vücûd-ı kâfire
Berk-i tîgun hark edüp pâk etdi hâk-i ser-hadi
Madde-i sehlîde feth etdün bu hass-ı ahseni
Âferîn ey rûzgârun Kahramân u Erşedi
Haylî-i dâ‘î du‘â edüp dedi târîhini
Aldı Uyvarı ‘adûdan mu‘cizât-ı Ahmedî
Nâ-tamâm Gazel
Uçurdun bâz-ı nâz-ı yârı ey feryâd neylersün
Ederse kasd murg-ı cânâ ol sayyâd neylersün
Şehîd-i tîg ‘aşk-ı dilber olmaksa murâd ey dil
Yine Hızr-ı hatunda edip istimdâd neylersün
Dehânın resm edersin tutalum bin sa‘y-ı dikkatle
Anun yâ nükte-i cân-bahşın ey Bihzâd neylersün
Dil-i sengîn-i yâri cehd edüp nerm eylemezsin de
Varup taşlar kesip daglarda ey Ferhâd neylersün
(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Birhan Keskin | d. 22 Aralık 1963 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Berna Durmaz | d. 1972 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Timur Soykan | d. 1975 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Birhan Keskin | d. 22 Aralık 1963 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Berna Durmaz | d. 1972 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Timur Soykan | d. 1975 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Birhan Keskin | d. 22 Aralık 1963 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Berna Durmaz | d. 1972 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Timur Soykan | d. 1975 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Birhan Keskin | d. 22 Aralık 1963 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Berna Durmaz | d. 1972 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Timur Soykan | d. 1975 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Birhan Keskin | d. 22 Aralık 1963 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Berna Durmaz | d. 1972 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Timur Soykan | d. 1975 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Birhan Keskin | d. 22 Aralık 1963 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Berna Durmaz | d. 1972 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Timur Soykan | d. 1975 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |