Madde Detay
HİTABİ, Nazım Sakal
(d. 1930 / ö. 06.09.1993)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Nazım Sakal olan âşık, 1930'da Sivas'ın Kayadibi bucağının Sırıklı köyünde dünyaya gelmiştir. Ailesi aslen Sakaloğulları sülâlesinden olup bu köye Hanlı köyünden gelip yerleşmişlerdir. Babasının adı Mehmet, annesinin adı ise Sabire’dir. Herhangi bir tahsili bulunmayan Âşık Hitabi, okuma yazmayı da kendi kendine öğrenmiştir. Okula yoksulluk nedeniyle gidememiştir. Gençlik yıllarında geçimini köyde çobanlık ve azaplık yaparak sağlar. On sekiz yaşına geldiğinde kendi köyünden bir kıza âşık olmuş, onun aşkıyla her yerde türküler söylemeye başlar. Sevdiği kızın başkasıyla evlenmesiyle duygusal olarak yıkılan Hitabi’nin bu olaydan sonra şiire olan ilgisi daha da artar. Hitabi, 1951'de askerlik hizmetini topçu olarak Sivas’ta yapar. 1953 ile 1958 yılları arasında geçici işçi kadrosuyla Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları yol atölyesinde çalışır. 1959 yılından 1969 yılına kadar köyünde ikamet etmeye devam eder, bu arada çok sıkıntılı dönemler yaşar. Âşık Hitabi, köylerde güzel sesiyle türküler söyleyerek yahut çeşitli olay ve durumlar üzerine yazdığı destanları çevre köylerde satarak geçimini sağlamaya çalışır. 1969'da işçi olarak Sivas Cer Atölyesine girer, 24 Ocak 1983 tarihinde buradan emekli olur. Evli ve beş çocuk babası olan Sakal, 6 Eylül 1993 tarihinde Sivas’ta vefat etmiştir (Kaya 2006: 78-83; www.kadirpurlu.com.tr).
Âşık Hitabi’nin verdiği bilgilere göre, sülalesinden usta malı ve kendi yazdığı türküleri ve şiirleri söyleyen birçok kişi yetişmiştir. Türkü söylemeye çok meraklı olan Hitabi, daha çocuk yaşta birçok türkü öğrenir ve bunları mahallî makamlarla söylemeye başlar. En büyük arzusu, halk şairlerinin hayatlarını, şiirlerini ve hikâyelerini okumak olur. Âşık Ruhsati, Âşık Sümmani, Karacaoğlan, Âşık Derdiçok, Âşık Dertli, Âşık Kâmili, Everekli Âşık Seyrani gibi âşıkların şiir kitapları ve Kerem ile Aslı, Şah İsmail ve Sürmeli Bey gibi halk hikâyelerini okur. Bu da onun şiir vadisinde emin adımlarla ilerlemesini sağlar. On sekiz yaşında gördüğü bir rüyadan sonra yavaş yavaş şiir söylemeye başlar. Bu rüyaya sevdiği kızla evlenememesi ve çalışmak için gittiği Çukurova’da yaşadığı hasretlik, gariplik ve yoksulluk duyguları da eklenince şiire ve âşıklığa olan ilgisi daha da çok artar. Birçok şiirinde, “Âşık Nazım”, “Sefil Nazım” ve “Nazım” mahlaslarını kullanan Hitabi, halk hikâyelerini anlatırken güçlü bir hitabete sahip olduğundan köyün büyükleri ve ileri gelenleri bir gün ona; “sen hem güzel türkü söylüyorsun, hem de hatip gibi güzel konuşuyorsun. Bundan sonra senin adın Âşık Hitabi olsun” demiş ve o günden sonra çevrede Âşık Hitabi olarak tanınmaya ve şiirlerini bu mahlas ile söylemeye başlar. Güzel konuşan ve anlattığı halk hikâyeleri arasında güzel türküler okuyan Âşık Hitabî, sesinin de güzel olmasına rağmen saz çalmayı öğrenmemiştir. Onun saz çalamaması, daha çok yetiştiği ortamda böyle bir fırsat bulunmamasından kaynaklanmıştır. Usta-çırak ilişkisi içerisinde yetişmemiş olan Hitabi’nin çırağı da olmamıştır. Güçlü bir şiir tekniği olan Âşık Hitabi, Sivaslı Kul Gazi, Âşık Berdari, Belcikli Seyit, Âşık Sefil Selimi ve Baharözlü Âşık Feryadî gibi âşıklarla arkadaşlık etmiştir. Hitabî, şiirlerini halk şiirinin 7’li, 8’li ve 11’li hece vezinleriyle, duru ve sade bir Türkçe kullanarak söylemiştir. Âşık Hitabi, ayrılık, gurbet, hasret, mecaz aşk, yoksulluk, sitem, yergi, doğa sevgisi ve tasvirleri, memleket sevgisi, millî duygular, nasihat, sosyal ve dinî konularda şiirler vücuda getirmiştir (Kaya 2006: 78-85; www.kadirpurlu.com.tr).
Kaynakça
http://www.kadirpurlu.com.tr/sivasli-bir-halk-sairi-hitabi/ [erişim tarihi: 28.04.2019].
Kaya, Doğan (2002). “Sivas İlbeyi Yöresi Türkmenleri Halk Şairleri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 20: 79-88.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. BÜLENT AKINYayın Tarihi: 10.06.2019Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 10.06.2019Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | GAFİLÎ, Hacı Ozan | d. 17.11.1934 - ö. 24.04.2004 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ŞEMSÎ, Şemseddin Karaman | d. 1927 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | KARAOĞLAN, Hüseyin | d. 1690 - ö. 1765 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Osman Numan Baranus | d. 1 Temmuz 1930 - ö. 4 Ağustos 2005 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ADVİYE BACI, Adviye Koca | d. 1930 - ö. 17.10.1997 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | İlyas Halil | d. 1 Mayıs 1930 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Osman Numan Baranus | d. 1 Temmuz 1930 - ö. 4 Ağustos 2005 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | ADVİYE BACI, Adviye Koca | d. 1930 - ö. 17.10.1997 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | İlyas Halil | d. 1 Mayıs 1930 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Osman Numan Baranus | d. 1 Temmuz 1930 - ö. 4 Ağustos 2005 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | ADVİYE BACI, Adviye Koca | d. 1930 - ö. 17.10.1997 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | İlyas Halil | d. 1 Mayıs 1930 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Osman Numan Baranus | d. 1 Temmuz 1930 - ö. 4 Ağustos 2005 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | ADVİYE BACI, Adviye Koca | d. 1930 - ö. 17.10.1997 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | İlyas Halil | d. 1 Mayıs 1930 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |