Madde Detay

Hersek’te doğdu. Asıl adı Hasan’dır. İyi bir öğrenim gördü. 1010/1601’de III. Mehmed’in fermanıyla Ta’likî-zâde Mehmed Subhî’ye halef olarak şehnameci tayin edildi. 1012/1603’te mevcut bulunan kırk divan kâtibi arasında yer alan Hükmî, aynı zamanda Veziriazam Hadım Hasan Paşa’nın tezkireciliğini ve Basra ve Bağdat beylerbeyi olan Cağala-zâde Sinan Paşa (öl. 1014/1605)’nın divan kâtipliğini yaptı. 1604-1605’te reisülküttaplık makamına vekâlet etti. Hemen ardından 1015/1606’da önce reisülküttaplığa, birkaç ay sonra da nişancılığa getirildi. 1023/1614’te tekrar reisülküttap, 1027/1617-18’de nişancı, 1030/1620-21’de ise tekrar reisülküttap oldu. 1048/1638 yılında sipahi mukabelecisi ve IV. Murad’ın Bağdat Seferi (1048/1638)’nden dönüşünde son defa reisülküttap olan Hükmî’nin ölüm tarihi hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Hattın çeşitli türlerini meşk ederek devrinde hattatlığıyla meşhur olan Hükmî’nin, herhangi bir eserinin olup olmadığı bilinmemektedir. Arapça ilimlere vakıf, Farsça bilmede ise usta; şiirde ve inşada başarılı olan şairin şiirleri, renkli ve makbuldü. Bazı tezkire ve mecmualarda şiirlerine, bazı münşeat mecmualarında ise inşasından örneklere rastlanmaktadır.

Babinger, Franz (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri (çev. Coşkun Üçok). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Woodhead, Christine (1997). “Hasan Hükmî”. C. 16.  İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.  325.

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâ'sı (İnceleme-Metin). Ankara: AKMB Yay.

Gazel

Sûret-i zâhir ile gerçi ki ‘âlî-şânuz

Hâk-i râh-ı fukarâ bende-i dervîşânuz

Tâcımuz şîşe-i mey hâtemimüz câm-ı şarâb

Tahtımuz meygededür şimdi Cem-i devrânuz

‘Arsa-i hâkde n’eyler bize esbâb-ı gurûr

Bir iki gün bu fenâ tekyede çün mihmânuz

Düşeli kûh-ı gam-ı ‘ışkına ol Şîrîn’ün

Şimdi Ferhâd gibi bî-ser ü bî-sâmânuz

Hükmi’yâ çün bize erbâb-ı kemâl oldı zâhir

Lutf-ı tab’ ile bugün Enverî vü Selmân’uz

(Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâ'sı (İnceleme-Metin). Ankara: AKMB Yay. 277-78).