Madde Detay

Asıl adı Hüseyindir. Babası zamanın ricalinden Hüseyin Beg’dir (Oğraş 2001:111). Hüseyin Paşa’nın oğlu ise kapıcıbaşı Abdullah Bey’dir. Hüseyin Paşa, Sultan Mahmud zamanında yeniçeri ağası ve vezir olan Ağa Abdullah Paşa’nın üvey oğludur. Abdullah Paşa’nın terbiyesinde büyümüş, ilim tahsilini tamamladıktan sonra da Abdullah Paşa sayesinde 1169/1755-56’da turnacıbaşı ve yükselerek saksoncıbaşı ve zağarcıbaşı ve kul kethudası Rebiülevvel 1177/1763’de de yeniçeri ağası oldu. Şaban 1178/1764’te kaptanıderya görevi ile Akdeniz’de görev yaptı. Bir süre sonra da vezirliğe getirildi ve aynı senenin sonunda azledildi. 1180/1766-67’de Girit, 1182/1768’de Mora ve 1183/1769-70’de Kandiye valisi oldu (Akbayar 1996:III/711). Cemaziyelevvel 1186/1772’de Kandiye’de vefat etti.

Akıllı ve zeki bir devlet adamı, tedbirli bir vezir, ilm ü kemal sabibi bir kişidir. Özellikle şiir ve inşâda zamanının seçkin şair ve yazarları arasına girdi. Sultan Mustafa’nın kızı Şâh Sultân’ın vefatı üzerine söylediği tarih mısraı, Sultan Mustafa tarafından çok beğenilmiştir: Şâh Sultân müjdeci bir meh-cebîn şeh-zâdeye (Erdem 1994:73). Bu tarih mısraının yazılmasından hemen sonra III. Selim dünyaya gelmiş olup garip bir tesadüf olmuştur (Akbayar 1996:III:711). Kaynaklar şiirlerinden örnek vermemiştir.

Tek eseri, mektuplarını topladığı Münşe'ât-ı Hüsnî'dir. Eserin tek nüshası Vatikan Kitaplığı, Borg. Turco Nr. 12’de kayıtlıdır. 99 yapraklık eser 13 satırlı ve divânî yazıyla yazılmıştır. Eserde değişik kişilere hitaben yazılmış mektup suretleri vardır (Gültekin 2007:142).

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Sicill-i Osmanî. C. III. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 711.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay.

Gültekin, Hasan (2007). Türk Edebiyatında İnşâ: Tarihî Gelişim-Kuram-Sözlük ve Metin. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Es’ad Mehmed Efendi ve Bağçe-i Safâ-Endûz’u. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10734,bahcepdf.pdf?0 [erişim tarihi:22.02.2014]

Yıldırım, Fatih (2009). Mehmet Nâil Tuman ve Tuhfe-i Nâilî’si (İnceleme-Metin-İndeks, sayfa 101-200), Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniveristesi.