Madde Detay

Asıl adı Molla Hüseyin Ferahşad olan İlmî’nin doğum tarihi ve yeri bilinmemektedir. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi'nde, Mevlevi şeyhin, Fatih Camii’nde verdiği derslerin etkisiyle İstanbul’un önde gelen âlimlerinden biri olarak tanındığı belirtilmiştir (1979: 371). İlhan Genç, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi'nde verdiği bilgilere göre, Derviş Samtî, Ruhî-i Bağdadî, Derviş Ünsî gibi yetişmekte olan şairler, İlmî'den şiir ve düzyazı dersleri almıştır. Bilinmeyen bir tarihte Kahire’ye vekil olarak atanan İlmî, 1579’da Bağdat müftülüğüne getirilmiş ve Hacca gidip geldikten sonra Şam Mevlevihanesi şeyhi Dâlî Dede’ye bağlanmıştır. Dâlî Dede’nin vefatını takiben kendisi şeyh olmuştur. 1620/21 yılında Şam’da vefat eden şair, Şam Mevlevihanesi’nde Kartal Dede’nin yanına defnedilmiştir (2004: 173).

İlmî’ye ait müstakil bir eserin olup olmadığı bilinmemektedir. Genç'in ilgili eserinden alıntılanan kendisine ait bir gazel örneği burada verilmiştir (2004: 173). 

Genç, İlhan  (2004). "İlmî", Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 5. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. 173.

Esrar Dede (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye. hzl. İlhan Genç. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.

"İlmî Dede" (1979). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 371.

Gazel

Rûh-ı kudsîye adû olalı nefs-i tâgut
Beni sûretlere kayd eyledi cism-i nâsût

Sûretüm Lât idi ammâ dil-i pür-derdümden
Hû tecellî idecek oldı vücûdum lâhût

Pîrümüz Hazret-i Monlâ biz anun hâk-deri
Dürc-i dil olsa aceb mi tolu dürr ü yâkût

İlmiyâ ayn-ı kemâl eyle kemâl-i kâmil
Her nefes vâsıl ider Ârife rûhânî kût

Esrar Dede (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye. hzl. İlhan Genç. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. 349.