Madde Detay

İlmî hakkında biyografik kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Hekimoğlu Ali Paşa’nın 1155/1742 yılında ikinci defa sadrazam olması üzerine çeşitli şairlerin tarih düşürmek amacıyla tanzim ettiği manzumelerin derlendiği Mecmûa-i Tevârîh’te, “Kasîde-i ʻİlmî ʻOsmân Efendi der-Sitâyiş-i Hazret-i Sadr-ı ʻÂlî Dâme Mahfûfen bi’l-Meʻâlî” ibaresiyle şaire ait bir kaside kayıtlıdır. Bu ibareden İlmî’nin hem asıl adının Osman olduğu hem de bu manzumeyi Hekimoğlu Ali Paşa’nın sadareti vesilesiyle yazmış olmasından 18. yüzyıl şairlerinden olduğu anlaşılmaktadır.

Mecmûa-i Tevârîh. Süleymaniye Kütüphanesi “Esad Efendi 3388”. vr. 50a-b.

Kasîde-i ʻİlmî ʻOsmân Efendi der-Sitâyiş-i hazret-i Sadr-ı ʻÂlî Dâme Mahfûfen bi’l-Meʻâlî

Sâneka’llâh zihî âsaf-ı nâdîde-nazîr

Bed-nigehden anı âsûde ide Hayy u Basîr

Habbezâ hüsn-i bihîn aña sezâ mihr-i münîr

Bu ʻaceb mi müje-i hûr ile olsa tasvîr

Bu ne ʻizzet bu ne devlet k’aña fermân-berdür

Her ne emr eyler ise hazretine cemm-i gafîr

Çünki hak maslahat-ı ʻâma anı hass itmiş

Ne ʻaceb pâyına yüz sürse civânân ile pîr

Meclisi dostlara firdevs-i berîndür ammâ

Düşmene âteş-i dil-sûzdur ol şîr-i dilîr

Gelse hengâm-ı vegâ esb-süvâr olsa eger

Hasmı çün şîr-i jiyân olsa da eyler tedmîr

Aña karşu turabilsün mi ʻadû-yı bed-kâr

Hîç rûbeh olamaz tâb-dih-i hamle-i şîr

Bî-revâc itse n’ola Bermekiyân zümresini

Oldı inʻâm u sehâsı fukarâya iksîr

Ol Hudâvend-i ʻatâ-pîşe ʻAlî-sîret kim

Ebr-i nîsân aña hem-hassa olur vakt-i matîr

Cebhe-i enveri ol âsaf-ı ʻâlî-câhuñ

Feyz-i envâr-ı Hudâ’dur aña olmaz tanʻîr

Sadr-ı zî-şân ʻAlî Pâşâya varursa varakum

İbtidâ âyet-i ihlâsumı itsün tefsîr

Ey varak-pâre sakın eyleme tatvîl-i kelâm

Neler eyler elem-i fürkati ile takrîr

Rûy-ı zîbâ-yı dil-ârâmı göñülden çıkmaz

Sûreti levh-i hayâlümde olundı tasvîr

Bî-müdânî-güherâ âsaf-ı ʻâlî-kadrâ

Ey olan re’y-i savâb-ı keremi ʻâlem-gîr

Nice yıllar bu üç aylarla şeref-yâb olasın

Devlet ü ʻizzetüñi dâ’im ide ferd ü basîr

Biz hulûs ile duʻâ niyyetine el açalum

ʻİlmiyâ subh u mesâ eyle duʻâñı tekrîr

Giceñi kadr ide Hak gündüzüñi ʻîd-i saʻîd

Tâ ki kadri ramazân içre nihân ide Kadîr

Her umûruñ ola ber-vefk-ı rızâ-yı Rahmân

ʻÖmr-i Nûh ile ide ʻâlem-i emri tedbîr

Kevkeb-i tâliʻ ü bahtını münevver ide Hak

Müşkilâtuñ ide hal Hazret-i Mevlâ-yı Habîr

Hak seni sûr u sürûr ile müşerref kıldı

Âsafâ sen dahi kıl gam-zedegânı tesrîr

Bende-zâde kuluñı hidmete şâyân itdüñ

İde hem-vâre bekâ cûyuñı Mevlâ tevfîr

Dem-i pîrîde bu bî-çâreyi ihyâ kıldı

Hak Teʻâlâ seni dâreynde itsün tevkîr

Neyyir-i aʻzam-ı ikbâlüñ ola tâbende

Tâ ki mihr ü meh ü encüm ide kevni tenvîr

(Mecmûa-i Tevârîh. Süleymaniye Kütüphanesi “Esad Efendi 3388”. vr. 50a-b.)