İZÂRÎ, Mollâ İzârî, Kâsım Çelebi

(d. ?/? - ö. 15 Ramazân 901/28 Mayıs 1496)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Kâsım’dır. “Kâsım Çelebi” ve “Mollâ İzârî” olarak tanınmıştır. Germiyanlı (Kütahyalı)'dır. Esmâ’ü'l-Müellifîn’e göre babasının adı Abdullah’tır (Bağdatlı İsmail Paşa 1951: 831). Biyografik kaynaklarda hakkında Şeyhî’nin kızkardeşinin ya da biraderinin oğlu olduğu şeklinde iki farklı bilgi vardır. Medrese tahsilini tamamlayarak müderrisliğe başlamıştır. Kütahya ve Amasya’da müderrislik yaptıktan sonra İstanbul’da Eyüp Sultan Medresesi, Kalender Medresesi ve Edirne’de Üç Şerefeli Medrese müderrisliklerinde bulunmuş ve sonunda Sahn müderrisliğine getirilmiştir. Fazileti, olgunluğu, zekâsı ve anlayışlı oluşuyla tanınan İzârî, Sahn-ı Semân müderrisi iken 15 Ramazân 901/28 Mayıs 1496 tarihinde vefat etmiştir. Saîd Efendi “İzârî bî-ser ü pâ şod der-în râh” mısraını onun ölümüne tarih olarak düşürmüştür. Kabri Eyüp Türbesi civarındadır.

Çok sayıda Türkçe ve Farsça şiiri de bulunan İzârî’nin bilinen eserleri şunlardır:

1. Şerh-i Mevâkıf’ın “İlâhiyât” bahsine yazdığı hâşiye: Hâşiye’nin Süleymaniye Kütüphanesi, Atıf Efendi 1570; Adana İl Halk Kütüphanesi 175 ve Tire İl Halk Kütüphanesi 179’da kayıtlı olmak üzere üç nüshası vardır.

2. Molla Lutfî’nin Seb’-i Şeddâd başlıklı suallerine verdiği bir cevap: Metnin Süleymaniye Kütüphanesı, Atıf Efendi 1570; Beyazıt Devlet Kütüphanesi 3237 ve Amasya Beyazıt Kütüphanesi 1849’da kayıtlı üç nüshası bulunmaktadır.

3. Şairin kaynaklarda bildirilmeyen Risâle fî İsbât Nisbeti’t-Tâmme adlı yine diğerleri gibi Arapça olan eserinin nüshası ise Adana İl Halk Kütüphanesi 139’da kayıtlıdır.

Biyografik kaynaklarda İzârî'nin, devrin ileri gelen âlimlerinden Molla Lutfî ile karşılıklı şiirler kaleme aldıkları, Molla Lutfî’nin şair için “Molla İzârî’nin şöhreti zâtına gâlibdir” dediği kayıtlıdır. Latîfî (1314: 240), onun şiirlerinin beğenildiğini ve daha çok hafif bahrinde latif bir tarzda yazdığını bildirmektedir. Mecdî ise, şiirlerini tezkirecilerin beğeniyle değerlendirdikleri İzârî’nin özellikle ilmî yetkinliğinden övgüyle söz etmektedir (Özcan 1989: 300-301).

Kaynakça

Bağdatlı İsmail Paşa (1951). Hediyyetül-Ârifîn Esmâ’ü’l-Müellifîn ve Âsârü’l-Musannifîn. C. 1. İstanbul: MEB Yay.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmânlı Müellifleri. C. 2. İstanbul.

Fâik Reşâd (1312). Eslâf. C. 1. İstanbul.

Güler, Kadir (2010). Kütahya Şairleri. C. 1. Kütahya: Kütahya Valiliği Yay.

Kaf-zâde Fâizî. Zübdetü’l-Eş’âr. Milli Kütüphane. Yz. A. 679. vr. 71b.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 25.07.2013].

Köksal, M. Fatih (2002). “İzârî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 2. Ankara: AKM Yay. 248-246.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. II. Ankara: TTK Yay.

Latîfî (1314). Tezkire-i Latîfî. İstanbul.

Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmânî. C. 4. İstanbul.

Meredith-Owens, G. M. (hzl.) (1971). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (Meşâ’irü’ş-Şu’arâ or Tezkire of Âşık Çelebi). London:Brydone Printers Ltd. vr. 172a-b.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn. Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Neseb ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. Süleymaniye Kütüphanesi. Hâlet Efendi No. 628. vr. 315b.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Mecdî Mehmed Efendi, Hadâiku’ş-Şakâik (Şakâik-ı Nu’mâniyye ve Zeyilleri). C. 2. İstanbul: Çağrı Yay.

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Süleymaniye Kütüphanesi. Es’ad Efendi. No. 3871. vr. 75a.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul.

Şemseddîn Sâmî (1311). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 4. İstanbul.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1982). C. 5. “İzârî”. İstanbul: Dergâh Yay. 41. 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 04.10.2013
Güncelleme Tarihi: 05.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Sakın âhumdan ey nigâr sakın

Kîne-cûdur bu rûzgâr sakın

 

Göge agarken ejder-i âhum

Yakmasun dâmenün şirâr sakın

 

Yiter itdün bu gam külin pâ-mâl

Gizlüdür sînem içre nâr sakın

 

Dile seng-i melâmet oldı siper

Bulmasun sehmün inkisâr sakın

 

Çerhüne tokınur felek bir gün

Yirde kalmaz bu âh u zâr sakın

 

Ben ne hâkem keder virem bahre

Konmasun gönlüne gubâr sakın

 

Hâba benzer İzârî bu âlem

Görinür şehdi zehr-i mâr sakın

(Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 25.07.2013]. 2103.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MUSTAFA SARId. 09.02.1973 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2KÂMİLÎ/HASAN, Hasand. 1841 - ö. 1916Doğum YeriGörüntüle
3HAYRANİ/İSMAİL, İsmail Uslud. 01.01.1933 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MUSTAFA SARId. 09.02.1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5KÂMİLÎ/HASAN, Hasand. 1841 - ö. 1916Doğum YılıGörüntüle
6HAYRANİ/İSMAİL, İsmail Uslud. 01.01.1933 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MUSTAFA SARId. 09.02.1973 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8KÂMİLÎ/HASAN, Hasand. 1841 - ö. 1916Ölüm YılıGörüntüle
9HAYRANİ/İSMAİL, İsmail Uslud. 01.01.1933 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10MUSTAFA SARId. 09.02.1973 - ö. ?MeslekGörüntüle
11KÂMİLÎ/HASAN, Hasand. 1841 - ö. 1916MeslekGörüntüle
12HAYRANİ/İSMAİL, İsmail Uslud. 01.01.1933 - ö. ?MeslekGörüntüle
13MUSTAFA SARId. 09.02.1973 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KÂMİLÎ/HASAN, Hasand. 1841 - ö. 1916Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HAYRANİ/İSMAİL, İsmail Uslud. 01.01.1933 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MUSTAFA SARId. 09.02.1973 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17KÂMİLÎ/HASAN, Hasand. 1841 - ö. 1916Madde AdıGörüntüle
18HAYRANİ/İSMAİL, İsmail Uslud. 01.01.1933 - ö. ?Madde AdıGörüntüle