Madde Detay
KADIOĞLU/ABDÜLVÂSÎ, Abdülvâsî Çelebi
(d. ?/? - ö. 817/1414\'ten sonra)
divan-tekke şairi
(Divan-Tekke / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şiirlerinde “Kadı” ve “Kadıoğlu” mahlasını kullanan şairin doğum ve ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir. 14. yüzyılın son yarısı ile 15. yüzyılın ilk yarısında (ö. 817/1414-15’ten sonra), Çelebi Sultan Mehmed zamanında (1413-1421) yaşamış olan müellif, dönemin vezirlerinden Bayezid Paşa tarafından himaye edilmiştir. Hayatının büyük bir kısmı memleketi olduğu düşünülen Amasya’da geçmiştir. Atasının kadılık mesleğini sürdürdüğü, kendisinin de -esas mesleği imamlık olmakla birlikte- bir dönem kadılık yaptığı bilinmektedir (Güldaş 1996: 7-9).
Abdülvasi Çelebi’nin tek eseri Halil-name’dir. Halil-name, İbrahim Peygamber’in doğumundan ölümüne kadar bütün hayatını anlatan tek eserdir (Güldaş 1996: 5). 1414’te yazılan eser 3693 beyittir ve Çelebi Mehmed’e sunulmuştur. Halil-name’nin Kahire nüshası, Muallim Cevdet nüshası ve Afyon nüshası olmak üzere bilinen üç nüshası vardır. Kahire nüshası olarak tanınan yazma, bugün Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye adını almış olan Kütüphâne-i Hidîviyye’de, Muallim Cevdet nüshası, Atatürk Kitaplığında, Afyon nüshası olarak bilinen yazma ise Gedik Ahmed Paşa Kütüphanesinde yer almaktadır. Eser kaynaklarda Halil-name, İbrahim ü Sara ve Dasitan-ı İbrahim Nebi adlarıyla da anılmıştır (Kut 1988: 283); lakin Halil-name adı Kahire ve Afyon nüshalarında açık olarak belirtilmiştir (Güldaş 1996: 12).
Halil-name siyasi kargaşa, savaş ve kültürel faaliyetlerin birlikte yürüdüğü bir dönemde kaleme alınmıştır. Abdülvasi Çelebi eserde bir yandan Fetret Devri’ndeki şehzadeler mücadelesine yer verirken aynı zamanda dinî eserleri, özellikle tefsirleri ve hadisleri incelemiştir (Güldaş 1996: 7-8). Onun manzum bir siyer niteliğindeki bu eseri, Keşşâf ve benzeri tefsirlerden ve Hadis rivayetlerinden derlenerek yazılmıştır. İlme ve âlime büyük değer veren Abdülvasi Çelebi, eserini çeşitli edebî sanatlarla süslemiş, kuvvetli vurgular ve nükteli ifadelerle çekici hâle getirmiş ve olayları aktarırken tasvirleri canlı tutmaya özen göstermiştir.
Kaynakça
Akar, Metin (1987). Türk Edebiyatında Manzum Mir’âcnâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Alpay, Günay (1969). “Abdülvâsi Çelebi’nin Eseri ve Nüshaları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. 201-226.
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
http://www.hakikat.com/dergi/195/hyilmaz195.html [erişim tarihi: 29.08.2014].
http://ktp.isam.org.tr/pdfdkm/dosyabak.php?MaddeKodu=010517 [erişim tarihi: 30.06.2014].
Karahan, Abdülkadir (1980). Eski Türk Edebiyatı İncelemeleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fak. Yay.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1964). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.
Kut, Günay (1988). “Abdülvasi Çelebi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 283-284.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: İMRAN GÜNDÜZ ALPTÜRKERYayın Tarihi: 05.11.2014Güncelleme Tarihi: 25.04.2022Eserlerinden Örnekler
Şi‘rdür
Çalabum(anı) ber-hûrdâr kılsun
Ana baht u sa’âdet yâr kılsun
Karâr itsün hemîşe devlet
üzre
Cihân kullığınma ikrâr kılsun
Cihân begleri anun kapusında
Hemîşe turup istizhâr kılsun
Ana erzâni olsun varı dâre
Hasûdun varı her dem dâr kılsun
Anı sevenleri şâd eylesün Hak
Anı sevmeyeni fi‛n-nâr kılsun
Bu Abülvâsi’ün medih
ü senâsın
Ana her sâ’at (ü) her bâr kılsun
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 62-63.
Der
Vasf-ı Ceng-i Sultan Muhammed Bâ-Mûsâ ve Hezîmet-i Mûsâ
Nitekim şâhumuz ol ulu sultân
Ulu sultân lar oglı ol güzel
hân
Mürevvet ma’dini kân-ı adâlet
Sehâvet kânı erkân-ı şecâ’at
Müeyyed yedlü sultân-ı muzaffer
Ol emced cedlü şâh ol hân-ı
ekber
Muhammed-ism ü İbrâhîm-hullet
Süleymân- resm ü Yûsuf-hüsn
ü devlet
Fütüvvet kânıdur ol menba’-ı
cûd
Vücûdında anun hep cûd mevcûd
Nebîlerdür meğer erlikde misli
Velilerdür anun dirlikde misli
Anı bir hayr-ı mahz itmişdür
Allâh
Bu âlem onmag içün âleme şâh
…
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 254-255.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 05.11.2014Güncelleme Tarihi: 25.04.2022Eserlerinden Örnekler
Şi‘rdür
Çalabum(anı) ber-hûrdâr kılsun
Ana baht u sa’âdet yâr kılsun
Karâr itsün hemîşe devlet
üzre
Cihân kullığınma ikrâr kılsun
Cihân begleri anun kapusında
Hemîşe turup istizhâr kılsun
Ana erzâni olsun varı dâre
Hasûdun varı her dem dâr kılsun
Anı sevenleri şâd eylesün Hak
Anı sevmeyeni fi‛n-nâr kılsun
Bu Abülvâsi’ün medih
ü senâsın
Ana her sâ’at (ü) her bâr kılsun
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 62-63.
Der
Vasf-ı Ceng-i Sultan Muhammed Bâ-Mûsâ ve Hezîmet-i Mûsâ
Nitekim şâhumuz ol ulu sultân
Ulu sultân lar oglı ol güzel
hân
Mürevvet ma’dini kân-ı adâlet
Sehâvet kânı erkân-ı şecâ’at
Müeyyed yedlü sultân-ı muzaffer
Ol emced cedlü şâh ol hân-ı
ekber
Muhammed-ism ü İbrâhîm-hullet
Süleymân- resm ü Yûsuf-hüsn
ü devlet
Fütüvvet kânıdur ol menba’-ı
cûd
Vücûdında anun hep cûd mevcûd
Nebîlerdür meğer erlikde misli
Velilerdür anun dirlikde misli
Anı bir hayr-ı mahz itmişdür
Allâh
Bu âlem onmag içün âleme şâh
…
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 254-255.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 25.04.2022Eserlerinden Örnekler
Şi‘rdür
Çalabum(anı) ber-hûrdâr kılsun
Ana baht u sa’âdet yâr kılsun
Karâr itsün hemîşe devlet
üzre
Cihân kullığınma ikrâr kılsun
Cihân begleri anun kapusında
Hemîşe turup istizhâr kılsun
Ana erzâni olsun varı dâre
Hasûdun varı her dem dâr kılsun
Anı sevenleri şâd eylesün Hak
Anı sevmeyeni fi‛n-nâr kılsun
Bu Abülvâsi’ün medih
ü senâsın
Ana her sâ’at (ü) her bâr kılsun
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 62-63.
Der
Vasf-ı Ceng-i Sultan Muhammed Bâ-Mûsâ ve Hezîmet-i Mûsâ
Nitekim şâhumuz ol ulu sultân
Ulu sultân lar oglı ol güzel
hân
Mürevvet ma’dini kân-ı adâlet
Sehâvet kânı erkân-ı şecâ’at
Müeyyed yedlü sultân-ı muzaffer
Ol emced cedlü şâh ol hân-ı
ekber
Muhammed-ism ü İbrâhîm-hullet
Süleymân- resm ü Yûsuf-hüsn
ü devlet
Fütüvvet kânıdur ol menba’-ı
cûd
Vücûdında anun hep cûd mevcûd
Nebîlerdür meğer erlikde misli
Velilerdür anun dirlikde misli
Anı bir hayr-ı mahz itmişdür
Allâh
Bu âlem onmag içün âleme şâh
…
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 254-255.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Şi‘rdür
Çalabum(anı) ber-hûrdâr kılsun
Ana baht u sa’âdet yâr kılsun
Karâr itsün hemîşe devlet
üzre
Cihân kullığınma ikrâr kılsun
Cihân begleri anun kapusında
Hemîşe turup istizhâr kılsun
Ana erzâni olsun varı dâre
Hasûdun varı her dem dâr kılsun
Anı sevenleri şâd eylesün Hak
Anı sevmeyeni fi‛n-nâr kılsun
Bu Abülvâsi’ün medih
ü senâsın
Ana her sâ’at (ü) her bâr kılsun
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 62-63.
Der
Vasf-ı Ceng-i Sultan Muhammed Bâ-Mûsâ ve Hezîmet-i Mûsâ
Nitekim şâhumuz ol ulu sultân
Ulu sultân lar oglı ol güzel
hân
Mürevvet ma’dini kân-ı adâlet
Sehâvet kânı erkân-ı şecâ’at
Müeyyed yedlü sultân-ı muzaffer
Ol emced cedlü şâh ol hân-ı
ekber
Muhammed-ism ü İbrâhîm-hullet
Süleymân- resm ü Yûsuf-hüsn
ü devlet
Fütüvvet kânıdur ol menba’-ı
cûd
Vücûdında anun hep cûd mevcûd
Nebîlerdür meğer erlikde misli
Velilerdür anun dirlikde misli
Anı bir hayr-ı mahz itmişdür
Allâh
Bu âlem onmag içün âleme şâh
…
Güldaş, Ayhan (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 254-255.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | İbn Kemâl, Kemâlpaşa-zâde | d. 1469 - ö. 1534 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | NİŞÂNÎ, Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1541 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HARÎMÎ, Şehzâde Korkud | d. 1469-70 - ö. 1512-13 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | İbn Kemâl, Kemâlpaşa-zâde | d. 1469 - ö. 1534 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | NİŞÂNÎ, Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1541 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | HARÎMÎ, Şehzâde Korkud | d. 1469-70 - ö. 1512-13 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | İbn Kemâl, Kemâlpaşa-zâde | d. 1469 - ö. 1534 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | NİŞÂNÎ, Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1541 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | HARÎMÎ, Şehzâde Korkud | d. 1469-70 - ö. 1512-13 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | İbn Kemâl, Kemâlpaşa-zâde | d. 1469 - ö. 1534 | Meslek | Görüntüle |
11 | NİŞÂNÎ, Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1541 | Meslek | Görüntüle |
12 | HARÎMÎ, Şehzâde Korkud | d. 1469-70 - ö. 1512-13 | Meslek | Görüntüle |
13 | İbn Kemâl, Kemâlpaşa-zâde | d. 1469 - ö. 1534 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | NİŞÂNÎ, Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1541 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | HARÎMÎ, Şehzâde Korkud | d. 1469-70 - ö. 1512-13 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | İbn Kemâl, Kemâlpaşa-zâde | d. 1469 - ö. 1534 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | NİŞÂNÎ, Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1541 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | HARÎMÎ, Şehzâde Korkud | d. 1469-70 - ö. 1512-13 | Madde Adı | Görüntüle |