Madde Detay

Asıl adı Abdulkadir’dir. Bahşî-zâde Abdulkadir Efendi ve Bahşî-zâde Abdulkadir Çelebi olarak tanındı. Doğum tarihi ve doğum yeri bilinmemektedir. Babası, Sultan IV. Murad devri âlimlerinden Bahşî Mehmed Efendi’dir. Medrese eğitimi gördü ve devrin âlimlerinden dersler alarak mülâzım oldu. Kırk akçelik medreseden mazul iken Recep 1040/Şubat-Mart 1631 yılında Tezkireci Musa Efendi yerine Haydar Paşa Medresesi’ne müderris oldu. Sonra sırasıyla Rebiyülevvel 1042/Eylül-Ekim 1632’de Seyyid Mehmed Efendi yerine Şeyhülislâm Yahya Efendi, Şevval 1046/Şubat-Mart 1637’de Abdulkayyûm Efendi yerine Murad Paşa-yı Cedid, Muharrem 1048/Mayıs-Haziran 1638’de Reis Hocası Süleyman Efendi yerine Şeyhülislâm Zekeriya Efendi, Cemâziyelevvel 1050/Ağustos-Eylül 1640’ta Nevalî-zâde Mahmud Efendi yerine Sahn, Recep 1051/Ekim-Kasım 1641’de Hacı Yusuf-zâde Ahmed Efendi yerine Kara Mustafa Paşa, Safer 1053/Nisan-Mayıs 1643’te Çeşmî-zâde Mustafa Efendi yerine Süleymaniye medreselerine müderris olarak atandı. Recep 1055/Ağustos-Eylül 1645’te kadılık göreviyle Muharrem-zâde Ahmed Efendi yerine Yenişehir’e atandı. Bir yıl sonra Ağustos-Eylül 1646’da görevine son verildi. Üç yıl sonra da Şaban 1059/Ağustos-Eylül 1649’da vefat etti. Cömert ve yardım sever bir kimseydi (Özcan 1989: 184-185). Bahşî-zâde Abdülkadir Efendi’nin ailesine dair bir bilgi sahibi değiliz.

Kâdirî mahlası ile şiirler söyleyen Bahşî-zâde Abdülkadir Efendi, ilim ve erdemiyle tanınmış, şiir ve inşası beğenilen eli açık bir şair ve münşiydi (Zavotçu 2009: 190; Altun 1997: 54; Cunbur 2004: 282). 

Altun, Kudret (hzl.) (1997). Tezkire-i Mucîb (İnceleme-Metin-Dizin-Sözlük). İstanbul: Sahaflar Kitap Sarayı Yay. 54.

Cunbur, Müjgân (2004). “Kâdirî”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 5. Ankara: AKM Yay. 282.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 238.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 818.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım). Ankara: KB Yay. 344b.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakaik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri-Vekâyiü’l-Fudalâ-I. İstanbul: Çağrı Yay. 184-185.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1982). C. 1. “Kâdirî Abdülkadir Efendi (Bahşîzade)”. İstanbul: Dergâh Yay. 81.

Zavotçu, Gencay (hzl.) (2009). Rıza Tezkiresi (İnceleme-Metin). İstanbul: Sahaflar Kitapsarayı Yay. 190.

Pâdişâhumuz cülûs-ı hümâyûnlarına bu gûne tarîh-perdâzî olmışlardur

Târîh

Rû-nümâ nev yaft taht-ı saltanat bâ-serverî

Nev-bahâr-ı tâze-şod gülzâr-ı heft iklîm-râ

Goft târîheş zi-feyz-i şevk-i ikbâl-i zamân

Pâdişâhî dâd-ı Hak Sultân İbrâhîm-râ

(Zavotçu, Gencay (hzl.) (2009). Rıza Tezkiresi (İnceleme-Metin). İstanbul: Sahaflar Kitapsarayı Yay. 190.)

***

Beyt

Sünbül mi yâ benefşe midür hatt-ı rû nedür

Devr-i ruhunda muzmer olan reng ü bû nedür

(Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakaik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri-Vekâyiü’l-Fudalâ-I. İstanbul: Çağrı Yay. 185.)