KELÎMÎ, Seyyid Mûsâ Efendi

(d. ?/? - ö. 1054 başları/1644)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Seyyid Mûsâ'dır. Kefeli'dir. Gençliğinde İstanbul'a gelip eğitimini tamamlayarak mülazım ve kırk akça medreseden mazul oldu. Kadılık mesleğine girdi. Rumeli'de görev yaptı. Balya Badra kadılığı yaptı. Mora Adası'na serasker olan bir paşanın yanında ordu kadısı oldu. Kudüs kadılığının ardından 1025/1616-17'de Kefe kadısı ve müftüsü oldu. Aynı yıl Kırım Hanı olan Canbek Giray tarafından azedildi. 1044/1634-35'te Han tarafından zulme uğradı. 1054 başları/1644 vefat etti. Kefe'de bir cami ve türbe inşa ettirdi. "Bünyetü's-salat" terkibini yaptırdığı caminin yapımına tarih düşürdü. İnşa ettirdiği Kefevî Camii yanındaki türbede medfundur.

Rivayete göre İstanbul'a geldiklerinde kendisine mahlas almak için Bâkî'nin yanına uğradı. Baki: "Divanımda her beyti şah beyit olmaya layık bir gazel vardır, eğer bulup çıkarırsanız Kelîmî mahlası size lâyıktır." der. Mûsâ Efendi de: "Müje haylin dizer ol gamze-i fettân saf saf/Gûyiyâ cenge turur nîze-güzerân saf saf" gazelini belirler. Bâkî de: "Aferîn ey Kelîmî-i nakkâd" diyerek hem mahlasını verdi. Vekâyiü’l-Fuzalâ'da mürettep Dîvân'ı olduğu kayıtlıdır. Devrinin kaynakları Kelîmî'yi, şiir ve inşada yetenekli bulurlar. 

Kaynakça

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmâil Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti'l-Eş'âr. Ankara: AKM Yay. 

Aksoyak, İ. Hakkı (2012). "17. Yüzyıl’da Kefeli Şairlerin Nazireleşmeleri". Prof. Dr. Hasibe Mazıoğlu Anısına- Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu. Kayseri Yayınlanmamış Bildiri.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 506

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.  860

Müstakim-zade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb(Tıpkı Basım) Ankara: KB Yay.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî C.4. İstanbul: Matbaa-i Âmire.251

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C. 3. İstanbul: Çağrı Yay. 176-77

Toptaş, Emine Sıdıka (hzl.) (2014). Süleymaniye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan Koleksiyonu 80/5 Numarada Kayıtlı Bir Şiir Mecmuası: Mecmû’a-ı Eş’âr ve Fevâ’id. (52a-128b) (İnceleme-Metin).Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. 472

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 07.08.2014
Güncelleme Tarihi: 21.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Tahmîs-i Seyyîd Mûsâ Efendi Kefevî
Mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün
I
Salâh u zühd ile tekmîl-i hâl itmek saâdetdür
Mücerred hazz-ı nefsi cânibin görmek şekâvetdür
Rezâletle dem-â-dem cem-i mâl itmek denâetdür
Umûr ile takayyüd gerçi kim insâna âdetdür
Gam-ı dünyâyı çekmek ey gönül gâyet kabâhatdür


II
Adû hakkunda ne dirse ko çün ü çerâdan gec
Sevâbık fikrin itme kâmil isen mâcerâdan gec
Selâmet terk-i dünyâ itme dir tâc u kabâdan gec
Tarîk-i Hakka ger âkil isen gel mâsivâdan gec
Hevâ-yı nefse tâbi olma ol râh-ı dalâletdür


III
Dilâ hıdmet idersen hıdmet-i rindâne say eyle
Murâdun işret ise sohbet-i yârâna say eyle
İsâet idene kâdir isen ihsâna say eyle
Denî-ùab olma ilm ü marifetle şâna say eyle
Sakın âlâyiş-i dünyâya meyl itmek cehâletdür


IV
Safâdur bezm-i aşkun sâkiyâ sâzendesi olmak
Gönül ister ki kalkup meclisün perendesi olmak
Ne devletdür nigârun cân ile efgendesi olmak
Sadâkatle sevüp bir dilberün dil-bendesi olmak
Bu hâlet zâhid âşık ehline el-Hakk ibâdetdür


V
 Nedür bu resm-i şir-i dil-pezîr ü matla-ı garrâ
 İder bir mısraından ehl-i diller bin safâ peydâ
 Gazel tarzın muhassıl sana virmiş Hazret-i Mevlâ
 Edâ-yı nazm ile cânlar bagışlar her sözün gûyâ
 Kelâm-ı bî-nazîrün ey Kelîmî rûha râhatdur

(Emine Sıdıka Toptaş (hzl.) (2014). Süleymaniye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan Koleksiyonu 80/5 Numarada Kayıtlı Bir Şiir Mecmuası: Mecmû’a-ı Eş’âr ve Fevâ’id. (52a-128b) (İnceleme-Metin).Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. 472.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞEFÎK DEDE, Muhammedd. ? - ö. 1671/72Doğum YeriGörüntüle
2MAHMÛD, Mahmûd Efendid. ? - ö. 1582-83/1588-89Doğum YeriGörüntüle
3TÂLİBÎ, Tâlibî Çelebid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ŞEFÎK DEDE, Muhammedd. ? - ö. 1671/72Doğum YılıGörüntüle
5MAHMÛD, Mahmûd Efendid. ? - ö. 1582-83/1588-89Doğum YılıGörüntüle
6TÂLİBÎ, Tâlibî Çelebid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7ŞEFÎK DEDE, Muhammedd. ? - ö. 1671/72Ölüm YılıGörüntüle
8MAHMÛD, Mahmûd Efendid. ? - ö. 1582-83/1588-89Ölüm YılıGörüntüle
9TÂLİBÎ, Tâlibî Çelebid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10ŞEFÎK DEDE, Muhammedd. ? - ö. 1671/72MeslekGörüntüle
11MAHMÛD, Mahmûd Efendid. ? - ö. 1582-83/1588-89MeslekGörüntüle
12TÂLİBÎ, Tâlibî Çelebid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13ŞEFÎK DEDE, Muhammedd. ? - ö. 1671/72Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MAHMÛD, Mahmûd Efendid. ? - ö. 1582-83/1588-89Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15TÂLİBÎ, Tâlibî Çelebid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞEFÎK DEDE, Muhammedd. ? - ö. 1671/72Madde AdıGörüntüle
17MAHMÛD, Mahmûd Efendid. ? - ö. 1582-83/1588-89Madde AdıGörüntüle
18TÂLİBÎ, Tâlibî Çelebid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle