Madde Detay

Asıl adı bilinmeyen âşığın tespit edilen şiirinde Kul Deveci mahlasını kullandığı görülmektedir: “Kul Deveci söyler sözün yerinde/ Nâmerdim tuz ekmek dursun dizinde /Gazi Murad Paşa ol ceng yüzünde/ Haykırıp coştuğun seyran eyledim”. Hayatı hakkında bilgi olmayan Kul Deveci, 17. yüzyılın ilk yarısında yaşayan ve orduda bulunan şairlerdendir. Şiiri, Fuat Köprülü tarafından yayımlanmıştır (Kocatürk 1963: 109). Yaşadığı çağ Kuyucu Murad Paşa’nın Anadolu İsyanları sırasında Kalenderoğlu’nu tedib edişini anlatan bir şiirinden çıkarılmaktadır (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1982: 434). Pertev Naili Boratav ise, Kul Deveci’nin adını “Laik Şairler” arasında zikreder. Kul Deveci, orduda yetişmiş bir saz şairi olduğunu, Kalenderoğlu’nun Kuyucu Murad Paşa tarafından 1608’de tedibi (cezalandırılması) hakkında yazdığı bir manzumesi sayesinde zamanını tayin etmenin mümkün olduğunu söyler. Bu manzumeye göre Kul Deveci, XVI. asrın ikinci yarısıyla 17. asrın başında yaşamıştır (2000: 90). Kul Deveci’nin ne zaman ve nerede doğduğu hakkındaki bilinmezlik ölümü için de geçerlidir. Şairin hayatı ve edebî kişiliği hakkında cönk ve mecmuların okunması ile yeni bilgiler gün ışığına çıkarılabilir.

Kul Deveci’nin benzeri diğer ordu şairleri gibi ifadesi bozuk ve şiir tekniği zayıftır. Şiirleri sadece tarihî bakımdan önem taşır (1982: 434). 

Boratav, Pertev Naili (2000). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Tarih Vakfı Yay.

Kabaklı, Ahmet (2008). Türk Edebiyatı C.II. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yay.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası.

Köprülü, Fuat (2004).Saz Şâirleri I-V. Ankara: Akçağ Yay.

“Kul Deveci” (1982). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Dergâh Yay. 434.

Destan

Alaylar bağlandı Murad Paşa’ya

Bayraklar açtığın seyran eyledim

Geldi çarkalandı Kalender Oğlu

Bozulup kaçtığım seyran eyledim

Cebe’sini giyip kılınç kuşanub

Alem dibinde durur rical-i gayb

Dağların ardına karavul koyup

Çarkacı seçtiğin seyran eyledim

Kalender Oğlu’nun beli büküldü

Bayrakları baş aşağı dikildi

Yuvarlandı başı gövde yıkıldı

Al kan saçıldığın seyran eyledim

Ezelden ederdin illere acı

Darben alır idin bâc-u haracı

Kırdırıp sakalı giydiğin tacı

Râfîzî olduğun seyran eyledim

Kul Deveci söyler sözün yerinde

Nâmerdim tuz ekmek dursun dizinde

Gazi Murad Paşa ol ceng yüzünde

Haykırıp coştuğun seyran eyledim

Köprülü, Fuat (2004).Saz Şâirleri I-V. Ankara: Akçağ Yay. 165.