Madde Detay

Hayatı hakkında yeteri kadar bilgi tespit edilemeyen Kul Pîrî’nin varlığı, 16. asırda Kanuni Süleyman’ın şehzadelerinden Bayezid için söylediği bir ağıt sayesinde bilinmektedir. Babası ile Konya ovasında savaşan, yenilince İran şahına sığınan ve 1561’de Kazvin’de dört oğlu ile beraber öldürülen Bayezid için söylenen şiir, Şükrü Elçin tarafından yayımlanmıştır (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1982: 437). Asıl adı bilinmeyen şair, şiirinde Kul Pîrî mahlasını kullanmıştır: “Kul Pîrî söyledi sözin /Hakk’a tutupdurur yüzin/Melekler şehid namazın/Kıldı Deli Bayezıd’ung.” Kul Pîrî’nin ne zaman ve nerede doğduğu hakkındaki bilinmezlik ölümü için de geçerlidir.

Kul Pîrî’nin bu ağıtında da anlaşılacağı üzere Kanuni devrinde yaşamış bir halk şairidir. Elçin, şairin bu ağıtına Viyana Millî Kütüphanesi’nde “A.F.447” numara ile kayıtlı 997 tarihli mecmuada rastladığını belirtir. Kul Pîrî de, Anadolu’da imparatorluğun geleceği için bir ümit sembol sayılan Şehzade Bayezid’ın ölümünden duyduğu teessürü sade ve samimi bir söyleyişle dile getirmiştir. Kul Pîrî’nin şiiri, Yahya Beğ’in Şehzade Mustafa için söylediği ve “Meded meded bu cihanın yıkıldı bir yanı/ Ecel Celâlileri aldı Mustafa Han’ı” beyti ile başlayan eseri ile muhteva bakımından bir muvazilik içindedir (Elçin 1997: 205). Kul Pîrî’nin, Şehzade Mustafa’nın kader çizgisinde hayatını veren Bayezid için söylediği ağıtla 16. asır halk şairlerinden biri daha aydınlığa çıkmış oluyor (Elçin 1997: 205). 

Elçin, Şükrü (1974). “Kul Pîrî ve Şehzâde Bâyezid Ağıdı”, Türk Kültürü. 146: 79-80.

Elçin, Şükrü (1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları I. Ankara: Akçağ Yay.

“Kul Pîrî” (1982). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Dergâh Yay. 437.

Ağıt

Fürkati cümle âleme

Doldı Deli Bayezıd’ung

Gül gibi güler cemali

Soldı Deli Bayezıd’ung

Şimdi Osman beglerinde

Hakikat yok yanlarında

……dağlarında

Kaldı Deli Bayezıd’ung

Kafirlerin beddür işi

Cezadur mümine işi

Turna telleriyle başı

Geldi Deli Bayezıd’ung

Gelin öğüt alun öğüt

Kahrı çekmek gerek

yiğit yoldaşlarıyla şehid

Oldı Deli Bayezıd’ung

Şimdi gaziler önünde

Söylenür uc illerinde

Köçeği kafir elinde

Kaldı Deli Bayezıd’ung

Kul Pîrî söyledi sözin

Hakk’a tutupdurur yüzin

Melekler şehid namazın

Kıldı Deli Bayezıd’ung 

Elçin, Şükrü (1974). “Kul Pîrî ve Şehzâde Bâyezid Ağıdı”, Türk Kültürü.  146: 79-80.