Madde Detay

Asıl adı Muharrem Oylum olan Âşık Kul Semaî, 1933 yılında Tokat ilinin Turhal ilçesine bağlı olan Vazanya köyünde doğmuştur. Babası Ethem Çavuş, annesi Saliç Hanım'dır. Muharrem ayında doğduğu için ailesi ona Muharrem ismini koymuştur. Yaşını 2 yaş büyüterek kendisi gibi âşık olan Nevruz(a) Bacı ile evlenmiştir, bu yüzden çoğu kaynakta doğum tarihi 1931 olarak geçmektedir. Soyu, Muhittin Arabi'ye kadar götürülebilen Hacı Bektaş Veli'nin müritlerinden olan Bostancı Baba'nın mahdumu Muhittin Çelebi'ye kadar dayandırılır. Bu yüzden sülale ismi olarak "Çelebiler"i kullanmışlardır. Halk arasında ise atası Bostancı Baba'dan dolayı daha çok Bostankolulu/ Bostankollu Âşık Kul Semaî olarak bilinir.

İlk olarak 1968 yılında Türkiye Âşıklar Bayramı'na katılan Kul Semaî daha sonra 1970 yılında katıldığı Konya Âşıklar Bayramı'nda dikkat çekmiş 1972 yılında ise birinci olmuştur. Sonraki yıllarda Konya, Ankara, Tokat, Malatya ve İstanbul gibi şehirlerde yapılan yarışmalara katılarak kendini kanıtlamış ve birçok ödül kazanmıştır. Başta eşi Nevruza Bacı olmak üzere özellikle Alevi- Bektaşi kültür ortamında yaşayan gençleri âşıklığa teşvik etmiş, Zile ve Yozgat'ta Âşık Söylerî, Âşık Aydın Ali, Âşık Gerçekî gibi birçok âşığın yetişmesine katkı sağlamıştır (Semaî 1973: 25). 

Kul Semaî'nin Nevruz(a) Bacı ile olan evliliğinden altı çocukları olmuştur. Âşıklık sanatını icra etmesi dışında köyünde çiftçilik ile geçimini sağlamaya çalışan Âşık Kul Semaî daha sonra Turhal'a göç ederek ziraat aletleri alım- satımı işine girerek ticaretle uğraşmıştır. 10 Ekim 1995 tarihinde Tokat'ın Gümenek mevkiinde kendi kullandığı otomobili ile virajı alamayarak trafik kazası geçirmiş ve eşiyle birlikte vefat etmiştir (Gedik 2010: 180). Âşık Kul Semaî'nin tek doldurduğu bir plağı, TRT arşivlerinde bulunan kasetleri ve eşiyle doldurduğu bir kaseti mevcuttur.

Âşık Kul Semaî'nin badeli âşıklardan olduğu bilinmektedir. Âşıklığa başlamasıyla ilgili birkaç farklı anlatımı Kul Semaî rüyasında kuzeni Âşık Hüseyin Hulusi ile birlikte bade içtiğini görmüş daha sonra köylerine gelen Alirıza Ulusoy isimli Bektaşi pirinden dolu içtiğini ifade etmiştir (Semaî 1973:25). Semaî mahlasının ise kendisine rüyasında bir pir-i fani tarafından verildiğini söylemiştir (Semaî 1973:23). Nevşehir Hacıbektaş'ta dergahta bulunan ve Semaî'nin deyişlerini dinleyen çelebiler de bu mahlasa onay vermişlerdir.

Âşık Kul Semaî'nin âşıklığa olan muhabbeti eşini de etkilemiş çok sevdiği eşi Nevruza hanım da âşık olarak bu geleneğe dâhil olmuştur. Eşinde ve yetişmesine katkı sağladığı âşıklarda Âşık Kul Semaî'nin etkisi yoğun olarak görülür. Eşi Nevruza Bacı da âşık olduktan sonra gittiği her yere birlikte gitmişler ve birlikte geleneği icra etmişlerdir. Yaşadığı dönemde çok sevdiği eşinin âşıklık yapmasına iyi gözle bakmayanlara en güzel cevabı gittiği her yere onu da götürerek vermiştir.

Âşık Kul Semaî'nin dini, tasavvufi, Alevi- Bektaşi tarikatı inanç ve geleneği, bireysel sorunlar, toplumsal sorunlar ile ekonomik ve kültürel konular üzerine yazdığı şiirleri bulunur. İçinden geldiği Alevi- Bektaşi geleneğinin de etkisiyle deme ve deyişler söylemiş, sazı eşliğinde söylediği şiirleri dışında şiirler de yazmıştır. Kendine has bir bir üslubu bulunan Semaî şiirlerini halk şiiri geleneğine uygun olarak söylemiştir. Deme ve deyişlerinde eski kelime ve deyimlere yer verirken diğer şiirlerinde yaşadığı yörenin mahalli ağzı olan Tokat ağzını ve günlük konuşma dilini ustalıkla kullanmıştır. Alevi- Bektaşi geleneğini, inançlarını ve tarikat büyüklerini anlattığı şiirleri didaktiktir.

Aşk, sevgi, ölüm, gurbet, hastalık ve ayrılık gibi bireysel konularda yazdığı şiirlerinde yaşadığı coğrafyanın tarihine, kültürüne, âdet ve geleneklerine ustalıkla yer verir (Gedik 2010). Özellikle kendi yöresini anlattığı şiirleri pastoral yaşamı yansıtması ve doğal betimlemeleri kullanmadaki ustalık açısından dikkat çekicidir.

Âşık Kul Semaî'nin Alevi - Bektaşi tarikatına dair konular ve deyişleri ile bireysel ve toplumsal konuları işlediği şiirlerini kendi imkanlarıyla yayımladığı iki kitabı bulunur, bunlar; 1973 yılında yayımlanan Geldim Erenler ve 1991 yılında yayımlanan Turhallı Bostankolu'lu Aşık Kul Sema-î Baba Divanı Nefesleri ve 12 Hizmet'tir.