Madde Detay

Doğum tarihi ve yeri bilinmeyen ancak Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi'nde 17. yy.'da yaşamış yeniçeri şairlerinden olduğu belirtilen Kuloğlu'nun hayatı hakkındaki bilgiler, şiirleri ile Evliya Çelebi Seyahatnâmesi (C.V. s. 283)’nden çıkarılmaktadır. Ayrıca Nâima Tarihi’nde de (C. II. s. 61) Genç Osman’ın ölümünden sonraki bazı olaylara karıştığı görülmektedir. IV. Murat için söylediği şiirlerden bu padişahın yakınları arasında bulunduğu anlaşılıyor. Hakkında ilk araştırma yapan F. Köprülü, Silahtar Tarihi’ndeki bir kayda dayanarak şairin IV. Mehmed devri vezirlerinden Mustafa Paşa’nın babası Safranbolulu Süleyman Ağa olduğunu iddia etmiştir (Hayat s. 132, 1929). Aynı bilgi 1940’ta çıkan Türk Saz Şairleri isimli eserinde de tekrar edilmektedir. Buna karşılık C. Öztelli, şairin isminin Süleyman değil Mustafa olduğunu ortaya koyarak bu konuyu açıklığa kavuşturmuştur. Deli İbrahim tahta geçince IV. Murad’ın yakınlarını öldürtmüş, bazılarını da sürmüştür. Bu arada Kuloğlu da Cezayir’e sürülmüştür. On yıl kadar bu bölgede kalan şair savaşlara katılmış, esir düşmüş ve kurtulmuştur. IV. Mehmed’in tahta geçmesi (1640) üzerine İstanbul’a dönmüştür (1982: 438). 

17. asırda yaşayan âşıklar arasında ünlü bir şair olan Kuloğlu âşık tarzının en güçlü temsilcilerinden biridir. Zamanındaki şairler içinde saygı gördüğü gibi, kendinden sonra gelenleri de etkilemiştir. Âşık Ömer onun için “Kuloğlu’nun belli nâm ü nişânı” demektedir. Devrin modasında uyarak aruz ile söylemeyi denemişse de muvaffak olamamıştır (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1982: 438).

Sunullah Arısoy'a göre, kimi araştırmacılar Safranbolulu olduğunu ve oğlunun dönemin Muhasip Mehmet Paşa adıyla tanınan sayılı devlet adamlarından olduğunu ileri sürmektedir. Kuloğlu, bir yandan yiğitlik şiirleri söylerken, bir yandan da aşk üzerine şiir söylemeyip, sazıyla seslendirmiştir. M. Sunullah Arısoy tarafından beş tane şiiri yayımlanmıştır (1995: 185-188). Köprülü tarafından da Saz Şairleri adlı eserinde Kuloğlu'nun beş adet şiirini yayımlanmıştır (2004: 124-128). Hayatı ve şiirleri üzerine S. Nüzhet XVII’nci asır Saz Şairlerinden Kuloğlu ve C. Öztelli Üç Kahraman Şair, Köroğlu-Dadaloğlu-Kuloğlu adlı neşriyat yapmışlardır. 

Arısoy, M. Sunullah (1995). Türk Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Bilgi Yay.

Ergun, Saadettin Nüzhet (1933). XVII’nci Asır Saz Şairlerinden Kuloğlu. İstanbul: Semih Lüfi Suhulet Kütüphanesi.

Köprülü, M. Fuat (2004). Saz Şairleri. Ankara: Akçağ Yay. 

Öztelli, Cahit (1974). Üç Kahraman şair, Köroğlu-Dadaloğlu-Kuloğlu. İstanbul: Milliyet Yay. 

"Kuloğlu Mustafa Süleyman" (1982). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Dergâh Yay. 438.

Koşma

Acep nişler ola ol yüzü mâhım

Gördüğümüz yerden göçtü mü ola

Benim günden artmakta âhım

O bendesinden vazgeçti mi ola

Böyle şirin sözlü idi ol güzel

Dili bülbül gibi söylerdi gazel

Bizim bahçemizde olurdu ezel

Vahşi eyleyip acep uçtu mola

Evvelki ahtları güdemez olup

Dilediği yere gidemez olup

Sabır ede, sabır edemez olup

Sırrın yaylalara açtı mı ola

Hanı, sürdüğümüz ol demler, hanı

Görmek olur mola bir dahi anı

Merhametten gâhi andıkça beni

Ah etmekten bağrı pişti mi ola

Kuloğlu, feryadın ne, bülbül gibi

Yoksa dostun sana oldu el gibi

Çaresiz kalıp da gonca gül gibi

Bir nâden eline düştü mü ola

Öztelli, Cahit (1974). Üç Kahraman şair, Köroğlu-Dadaloğlu-Kuloğlu. İstanbul: Milliyet Yay. 295. 

Semai

Uzaktan merhaba olmaz

Gel ey mestâne bakışlım

Kolların boynuma dola

Dile, mestâne bakışlım

Seni sevenler unutmaz

Hayâlin karşımdan gitmez

Padişahlar hiç zulmetmez

Kula, mestâne bakışlım

Der Kul oğlu gûne gûne

Melek gelmemiş cihâne

Her sözüne bir bahane

Bul, a mestâne bakışlım

Köprülü, M. Fuat (2004). Saz Şairleri. Ankara: Akçağ Yay. 127.