MÂCİD, Kapudânıderya Mahmûd Paşa

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mâcid’in asıl adı Mahmûd'dur. Mehmed Süreyyâ ise, ondan “Soğanyemez Mahmud Paşa, divan efendisi” olarak bahseder (1308-15: IV. 326). Râmiz’e göre gençliğinde Enderun’a girmiş daha sona Hâne-i Hâssa’ya dâhil olmuş, sır kâtibi ve miftâhağalığı görevlerinde bulunmuştur. Daha sonra saraydan uzaklaştırılarak Sultan Ahmed’in veziri Mehmed Paşa’nın silahdarlıklarında kapucıbaşılık görevine tayin edilmiştir. 1158/1745 senesi sonlarında tekrar sarayda kapıcılar kethudalığına atanmıştır. ü1159/1746 senesi Rebiyülevvel'inin 24. günü Mîrâhur Mustafa Paşa yerine kaptanıderyalığa getirilmiştir (Erdem 1985: 265; Mehmed Süreyyâ 1308-15: IV. 326). Altı ay sonra yeniden aynı senenin Zilkade'sinin 14. günü azledilerek Midilli adasına sürgüne gönderilmiştir (Erdem 1985: 265). Ölüm tarihi bilinmemektedir. Mâcid'in Sâlim Tezkiresi’ne girmemiş olması, o tarihlerde henüz genç yaşta olduğunu ve şairliğiyle kendisini tanıtma fırsatı bulamadığını düşündürmektedir. 

Ahmed Refî’a, tezkiresini yazdığı tarihte, "Fâris-i meydân-ı nazm-ı pür-iber / Zîr-i şemsîr-i hezâr ehl-i hüner" (Meriç 1956: 6) diyerek, Hasoda’da bulunan Mâcid’in Enderun’da akranları arasında itibarlı bir yere sahip olduğunu belirtir. Ahmed Refî, “Sohbeti tatlı, şiirini şiirden anlayanların takdir ettiği , Vassâf"a lâyık ve hayırlı bir halef denecek derecede tarihe vâkıf” diye methettiği şairin Ebûbekir Ağa Mecmuası’ndaki birkaç şiirini kaydetmiştir (Meriç 1956: 6). Bu bilgiden, onun Vassâf adlı tarihçiye halef sayılabilecek kadar tarihî malumata sahip olduğu anlaşılmaktadır. 

Kaynakça

Akbayar, Nuri-Seyit Ali Kahraman (hzl.) (1996). Sicill-i Osmânî, Mehmed Süreyya.İstanbul: Tarih Vakfı Yay.

Erdem, Sadık (1985). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Halûk, M. İsen vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyyâ (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Meriç, Rıfkı Melûl (1956). Hicri 1131 Tarihinde Enderunlu Şairler Hattatlar ve Musıki Sanatkârları Tezkiresi (Nâzımı Kilârî Ahmed Refî'), İstanbul: İstanbul Matbaası ( İstanbul Enstitüsü Dergisi II'den ayrı basım). 

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 02.12.2013
Güncelleme Tarihi: 12.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Aceb ki aşkım ol âfet benim edâ mı sanır

Bu rütbe sûzişimi germ-i hevâ mı sanır

Aman aman bu tegâfül yeter yeter besdir

Hulûs u mihr-i cânım benim riyâ mı sanır

Bana mı add ider agyâre lutfunu âyâ

Cefâyı ol meh-i bîgâne-dost vefâ mı sanır

Bırakdı bister-i gamda beni koyup gitti

Tabîb-i nev-hevesim derdime devâ mı sanır

Şikâyetim yine senden sanadır ey Mâcid

Meğer ki aklı olan askı hiç safâ mı sanur

(Meriç, Rıfkı Melûl (1956). Hicri 1131 Tarihinde Enderunlu Şairler Hattatlar ve Musıki Sanatkârları Tezkiresi (Nâzımı Kilârî Ahmed Refî'). İstanbul: İstanbul Matbaası. 6.)