Madde Detay
MAKSADÎ
(d. ?/? - ö. 1009 yılından sonra/1600 yılından sonra)
Divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Maksadî, kaynaklarda ismi geçmeyen şairlerdendir. Adı bilinmiyor. Doğum ve ölüm yeri ve yıllarına dair bir bilgiye de sahip değiliz. Hayatına dair bilgiler az sayıdaki şiirlerinden edindiklerimizle sınırlıdır. Buna göre Maksadî Rumeli coğrafyasında yaşamıştır. Maksadî bugün Yunanistan sınırları içindeki Yenice (Giannitsa) ve Makedonya sınırları içindeki İştip şehirleri için şehrengizler yazmıştır. Şiirleri içinde Bosna’nın fethiyle ilgili yazılmış bir de fetihname vardır. Yenice şehrengizlerinin birinde Zeynel Paşa’nın emriyle bu şehre geldiğini ifade eder. Bu bilgilerden hareketle Maksadî’nin Rumeli coğrafyasında yaşadığını söyleyebiliriz. Zeynel Paşa’nın emriyle Yenice’ye gitmesi onun resmi görevi olduğunu gösterir. Şairin Yenice Şehrengizi için düşürdüğü tarih 1009/ 1600 yılına işaret etmektedir.
Buna göre Maksadî’nin on altıncı asrın ikinci yarısında yaşadığını söyleyebiliriz. Şairin övgüsüne yer verdiği kişiler arasında Muhammed Paşa, Murtaza Mustafa Paşa, Zeynel Paşa ve Zahid Paşa vardır.
Maksadî’nin elde mevcut mürettep bir divanı veya divançesi yoktur. Şiirleri iki yazma mecmuada yer almaktadır. Mecmualardan ilkinde (06 Mil Yz A 2745 arşiv no’lu ve 143 dvd no) Bosna’nın fethiyle ilgili kaside nazım şekliyle yazılmış bir fetihname, mesnevi nazım şekliyle yazılmış Vardar Yenicesi için iki ve İştip (İştib) şehri için bir şehrengiz, eksik bir kaside ve birkaçı eksik 30 gazel mevcuttur. Bu gazellerden biri hicviye diğeri de belde-name örneğidir. Gazellerin mecmuaya alınışında da kafiye ve redif düzenine uyulmamıştır. İkinci mecmuada (06 Mil Yz A 3128 arşiv no ve 925 dvd no) ise Maksadî’nin sadece bir gazeline yer verilmiştir. Maksadî’nin ilk Yenice Şehrengizi 65 beyit, ikinci Yenice Şehrengizi 188 beyit ve İştip şehrengizi de 122 beyittir.
Kaynakça
Mecmua (I). Milli Kütüphane Yazmalar Kolleksiyonu, arşiv no: 06 Mil Yz A 2745, Dvd no: 143.
Mecmua (II). Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, arşiv no 06 Mil Yz A 3128, dvd no: 925.
Öztürk, Murat (2014). "Maksadî’nin Yenice ve İştip Şehrengizleri". Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11 (25): 51-80.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ÖZTÜRKYayın Tarihi: 01.04.2014Güncelleme Tarihi: 22.08.2021Eserlerinden Örnekler
Yenice Şehrengizi’nden
Hakîkat asrınun kutbı bu Gâzî Evrenos Begdür
Şecâʿatle velâyetle alupdur ol nice kişver
Şular kim âsitânına mülâkât oldı yüz sürdi
İki ʿâlem yaradana irişü ol ne kim ister
Ganîdür niʿmet-i dûnî ile herkes tenaggumda
Yücedür himmeti eyler tüvâna bende-i ekser
Ziyâretgâhıdur halk-ı cihânun ravza-i pâki
Eşigi sadr u devletdür gınâya irişür efkar
Derecet şâhınun biri çü ʿAynî Begdürür biri
Anun dâhi makâmı niʿmet ile dâʿimâ zîver
Burâk Begdür biri Burâk olup evc-i saâdetde
Şecâʿatle sehâvetle kanı bir böyle gerçek er
O bahr-ı bî-girânun gevheridür Hamdî Ahmed Beg
İlâhî hazreti ile olup sâye vü hem-ser
Süleymân Begdürür biri tahallüs eyledi Pîrî
Nazar kılmış ana Bârî zihî serverdür ehl-i …
Henüz zînetdedür gülzâr-ı karʿâ bâg-ı âlemde
Niçe beg-zâdeler hâlâ hayât iklîmine server
Hudâ geçmişlerinün şâd idüb rûhın kılsa rahmet
Vire bâkîlerine ʿömr ü devlet rifʿat-i zîver
O sâhib-ravzânun birisi bu Şeyh-i ilâhîdür
Güzîn-i evliyâdur ol kerâmet sâhibi server
Reʾîsidür kamu nâsun kim oldur mürşid-i kâmil
Mürîd ol sıdk ile oldur hakîkat râhına reh-ber
Hüseyin Çelebidür biri tarîkat mülküne sultân
Hakîkat ʿilmine dânâ muʿâvîni dürür ender
Biri kân-ı mürüvvet şol kerem işi dürür anun
Eşik taşıdur ʿâşıklara gîtî-nümâ-i ezher
Biri Şeyhî ʿAtâullah durur itmiş ʿatâ Allah
Nazîri gelmedi dünyâya oldur ʿâkil-i ezber
İŞTİP ŞEHRENGİZİ’NDEN
Bilesin isimle resmin bularun
İre vuslat demine intizârun
Yazı imzâ idem defterlerin
Dürem ferden ü ferden her birin
Sana cârî idem mâʾ-i maʿîni
İşit medh-i dil-ârâ maùlaʿını
Biri Ahmeddürür Dîzdâr-zâde
Reʾîs-i dil-rübâ sadr-ı ʿalâda
Gönül şehrine ʿışkı pâsbândur
Visâlî kalʿa deger bir civândur
Kerîm Bâlî Bahâdır-zâde biri
Cemâli verd-i ahmer kadd [i] dil-cû
Bahâr-ı dilde ʿaşk ehli anun
Urur terkini bu cism-i cânun
Karındaşı Rahîm Bâlî ser-efrâz
Yaraşur kâmetine hilʿat-i nâz
İrişür vuslatın hˇâhına tâlib
Kılur ʿuşşâka şefkat-i mihri gâlib
Muhammed birisi Çerçi-zâde
Metâʿ-i hüsni kıymetde ziyâde
Okur yazar mukayyed ʿilm-i nâza
Kılur lutf u kerem ehl-i niyâza
ʿAlî Bâlî birisi İbn-i naʿl-band
Urubdur ehl-i ʿaşka ol demür bend
İderler cevr ü hicrinden anun dâd
Terahhum eylemez ol kalb-i pûlâd
Birisi Mumcı-zâde Muslı
Bulunmaz hüsnile ʿâlemde misli
Cemâli şemʿi rûşendür cihânda
Yanar kandîl-i ʿışkı subh u cânda
Kerîm-zâde birisi İbn-i Poyrâz
Hevâsında kılur ʿaşk ehli feryâz
Görenler anda bu hüsn ile hâli
Kalur hâlle perişânlıkda hâl
GAZEL
Hicrân beni öldürdi tabîbâ haberün yok
Bu haste dile lutf ile bir gez nazarun yok
Aşk câmını nûş eylemedün var ise sûfî
Başunda hevâ esmedi hâlâ eserin yok
Derd âteşine yanmadık iy bülbül-i şeydâ
Zâr iylemedin gayrı dahi bir hünerün yok
Tağlar gibi ağlar sana deryâ gibi âcır
Üstüne felek gibi dilâ bir dönerün yok
Tağları deler Maksadînün berk-veş âhı
Taş dillü imişsin güzelüm hiç hazerün yok
Yayın Tarihi: 01.04.2014Güncelleme Tarihi: 22.08.2021Eserlerinden Örnekler
Yenice Şehrengizi’nden
Hakîkat asrınun kutbı bu Gâzî Evrenos Begdür
Şecâʿatle velâyetle alupdur ol nice kişver
Şular kim âsitânına mülâkât oldı yüz sürdi
İki ʿâlem yaradana irişü ol ne kim ister
Ganîdür niʿmet-i dûnî ile herkes tenaggumda
Yücedür himmeti eyler tüvâna bende-i ekser
Ziyâretgâhıdur halk-ı cihânun ravza-i pâki
Eşigi sadr u devletdür gınâya irişür efkar
Derecet şâhınun biri çü ʿAynî Begdürür biri
Anun dâhi makâmı niʿmet ile dâʿimâ zîver
Burâk Begdür biri Burâk olup evc-i saâdetde
Şecâʿatle sehâvetle kanı bir böyle gerçek er
O bahr-ı bî-girânun gevheridür Hamdî Ahmed Beg
İlâhî hazreti ile olup sâye vü hem-ser
Süleymân Begdürür biri tahallüs eyledi Pîrî
Nazar kılmış ana Bârî zihî serverdür ehl-i …
Henüz zînetdedür gülzâr-ı karʿâ bâg-ı âlemde
Niçe beg-zâdeler hâlâ hayât iklîmine server
Hudâ geçmişlerinün şâd idüb rûhın kılsa rahmet
Vire bâkîlerine ʿömr ü devlet rifʿat-i zîver
O sâhib-ravzânun birisi bu Şeyh-i ilâhîdür
Güzîn-i evliyâdur ol kerâmet sâhibi server
Reʾîsidür kamu nâsun kim oldur mürşid-i kâmil
Mürîd ol sıdk ile oldur hakîkat râhına reh-ber
Hüseyin Çelebidür biri tarîkat mülküne sultân
Hakîkat ʿilmine dânâ muʿâvîni dürür ender
Biri kân-ı mürüvvet şol kerem işi dürür anun
Eşik taşıdur ʿâşıklara gîtî-nümâ-i ezher
Biri Şeyhî ʿAtâullah durur itmiş ʿatâ Allah
Nazîri gelmedi dünyâya oldur ʿâkil-i ezber
İŞTİP ŞEHRENGİZİ’NDEN
Bilesin isimle resmin bularun
İre vuslat demine intizârun
Yazı imzâ idem defterlerin
Dürem ferden ü ferden her birin
Sana cârî idem mâʾ-i maʿîni
İşit medh-i dil-ârâ maùlaʿını
Biri Ahmeddürür Dîzdâr-zâde
Reʾîs-i dil-rübâ sadr-ı ʿalâda
Gönül şehrine ʿışkı pâsbândur
Visâlî kalʿa deger bir civândur
Kerîm Bâlî Bahâdır-zâde biri
Cemâli verd-i ahmer kadd [i] dil-cû
Bahâr-ı dilde ʿaşk ehli anun
Urur terkini bu cism-i cânun
Karındaşı Rahîm Bâlî ser-efrâz
Yaraşur kâmetine hilʿat-i nâz
İrişür vuslatın hˇâhına tâlib
Kılur ʿuşşâka şefkat-i mihri gâlib
Muhammed birisi Çerçi-zâde
Metâʿ-i hüsni kıymetde ziyâde
Okur yazar mukayyed ʿilm-i nâza
Kılur lutf u kerem ehl-i niyâza
ʿAlî Bâlî birisi İbn-i naʿl-band
Urubdur ehl-i ʿaşka ol demür bend
İderler cevr ü hicrinden anun dâd
Terahhum eylemez ol kalb-i pûlâd
Birisi Mumcı-zâde Muslı
Bulunmaz hüsnile ʿâlemde misli
Cemâli şemʿi rûşendür cihânda
Yanar kandîl-i ʿışkı subh u cânda
Kerîm-zâde birisi İbn-i Poyrâz
Hevâsında kılur ʿaşk ehli feryâz
Görenler anda bu hüsn ile hâli
Kalur hâlle perişânlıkda hâl
GAZEL
Hicrân beni öldürdi tabîbâ haberün yok
Bu haste dile lutf ile bir gez nazarun yok
Aşk câmını nûş eylemedün var ise sûfî
Başunda hevâ esmedi hâlâ eserin yok
Derd âteşine yanmadık iy bülbül-i şeydâ
Zâr iylemedin gayrı dahi bir hünerün yok
Tağlar gibi ağlar sana deryâ gibi âcır
Üstüne felek gibi dilâ bir dönerün yok
Tağları deler Maksadînün berk-veş âhı
Taş dillü imişsin güzelüm hiç hazerün yok
Güncelleme Tarihi: 22.08.2021Eserlerinden Örnekler
Yenice Şehrengizi’nden
Hakîkat asrınun kutbı bu Gâzî Evrenos Begdür
Şecâʿatle velâyetle alupdur ol nice kişver
Şular kim âsitânına mülâkât oldı yüz sürdi
İki ʿâlem yaradana irişü ol ne kim ister
Ganîdür niʿmet-i dûnî ile herkes tenaggumda
Yücedür himmeti eyler tüvâna bende-i ekser
Ziyâretgâhıdur halk-ı cihânun ravza-i pâki
Eşigi sadr u devletdür gınâya irişür efkar
Derecet şâhınun biri çü ʿAynî Begdürür biri
Anun dâhi makâmı niʿmet ile dâʿimâ zîver
Burâk Begdür biri Burâk olup evc-i saâdetde
Şecâʿatle sehâvetle kanı bir böyle gerçek er
O bahr-ı bî-girânun gevheridür Hamdî Ahmed Beg
İlâhî hazreti ile olup sâye vü hem-ser
Süleymân Begdürür biri tahallüs eyledi Pîrî
Nazar kılmış ana Bârî zihî serverdür ehl-i …
Henüz zînetdedür gülzâr-ı karʿâ bâg-ı âlemde
Niçe beg-zâdeler hâlâ hayât iklîmine server
Hudâ geçmişlerinün şâd idüb rûhın kılsa rahmet
Vire bâkîlerine ʿömr ü devlet rifʿat-i zîver
O sâhib-ravzânun birisi bu Şeyh-i ilâhîdür
Güzîn-i evliyâdur ol kerâmet sâhibi server
Reʾîsidür kamu nâsun kim oldur mürşid-i kâmil
Mürîd ol sıdk ile oldur hakîkat râhına reh-ber
Hüseyin Çelebidür biri tarîkat mülküne sultân
Hakîkat ʿilmine dânâ muʿâvîni dürür ender
Biri kân-ı mürüvvet şol kerem işi dürür anun
Eşik taşıdur ʿâşıklara gîtî-nümâ-i ezher
Biri Şeyhî ʿAtâullah durur itmiş ʿatâ Allah
Nazîri gelmedi dünyâya oldur ʿâkil-i ezber
İŞTİP ŞEHRENGİZİ’NDEN
Bilesin isimle resmin bularun
İre vuslat demine intizârun
Yazı imzâ idem defterlerin
Dürem ferden ü ferden her birin
Sana cârî idem mâʾ-i maʿîni
İşit medh-i dil-ârâ maùlaʿını
Biri Ahmeddürür Dîzdâr-zâde
Reʾîs-i dil-rübâ sadr-ı ʿalâda
Gönül şehrine ʿışkı pâsbândur
Visâlî kalʿa deger bir civândur
Kerîm Bâlî Bahâdır-zâde biri
Cemâli verd-i ahmer kadd [i] dil-cû
Bahâr-ı dilde ʿaşk ehli anun
Urur terkini bu cism-i cânun
Karındaşı Rahîm Bâlî ser-efrâz
Yaraşur kâmetine hilʿat-i nâz
İrişür vuslatın hˇâhına tâlib
Kılur ʿuşşâka şefkat-i mihri gâlib
Muhammed birisi Çerçi-zâde
Metâʿ-i hüsni kıymetde ziyâde
Okur yazar mukayyed ʿilm-i nâza
Kılur lutf u kerem ehl-i niyâza
ʿAlî Bâlî birisi İbn-i naʿl-band
Urubdur ehl-i ʿaşka ol demür bend
İderler cevr ü hicrinden anun dâd
Terahhum eylemez ol kalb-i pûlâd
Birisi Mumcı-zâde Muslı
Bulunmaz hüsnile ʿâlemde misli
Cemâli şemʿi rûşendür cihânda
Yanar kandîl-i ʿışkı subh u cânda
Kerîm-zâde birisi İbn-i Poyrâz
Hevâsında kılur ʿaşk ehli feryâz
Görenler anda bu hüsn ile hâli
Kalur hâlle perişânlıkda hâl
GAZEL
Hicrân beni öldürdi tabîbâ haberün yok
Bu haste dile lutf ile bir gez nazarun yok
Aşk câmını nûş eylemedün var ise sûfî
Başunda hevâ esmedi hâlâ eserin yok
Derd âteşine yanmadık iy bülbül-i şeydâ
Zâr iylemedin gayrı dahi bir hünerün yok
Tağlar gibi ağlar sana deryâ gibi âcır
Üstüne felek gibi dilâ bir dönerün yok
Tağları deler Maksadînün berk-veş âhı
Taş dillü imişsin güzelüm hiç hazerün yok
Eserlerinden Örnekler
Yenice Şehrengizi’nden
Hakîkat asrınun kutbı bu Gâzî Evrenos Begdür
Şecâʿatle velâyetle alupdur ol nice kişver
Şular kim âsitânına mülâkât oldı yüz sürdi
İki ʿâlem yaradana irişü ol ne kim ister
Ganîdür niʿmet-i dûnî ile herkes tenaggumda
Yücedür himmeti eyler tüvâna bende-i ekser
Ziyâretgâhıdur halk-ı cihânun ravza-i pâki
Eşigi sadr u devletdür gınâya irişür efkar
Derecet şâhınun biri çü ʿAynî Begdürür biri
Anun dâhi makâmı niʿmet ile dâʿimâ zîver
Burâk Begdür biri Burâk olup evc-i saâdetde
Şecâʿatle sehâvetle kanı bir böyle gerçek er
O bahr-ı bî-girânun gevheridür Hamdî Ahmed Beg
İlâhî hazreti ile olup sâye vü hem-ser
Süleymân Begdürür biri tahallüs eyledi Pîrî
Nazar kılmış ana Bârî zihî serverdür ehl-i …
Henüz zînetdedür gülzâr-ı karʿâ bâg-ı âlemde
Niçe beg-zâdeler hâlâ hayât iklîmine server
Hudâ geçmişlerinün şâd idüb rûhın kılsa rahmet
Vire bâkîlerine ʿömr ü devlet rifʿat-i zîver
O sâhib-ravzânun birisi bu Şeyh-i ilâhîdür
Güzîn-i evliyâdur ol kerâmet sâhibi server
Reʾîsidür kamu nâsun kim oldur mürşid-i kâmil
Mürîd ol sıdk ile oldur hakîkat râhına reh-ber
Hüseyin Çelebidür biri tarîkat mülküne sultân
Hakîkat ʿilmine dânâ muʿâvîni dürür ender
Biri kân-ı mürüvvet şol kerem işi dürür anun
Eşik taşıdur ʿâşıklara gîtî-nümâ-i ezher
Biri Şeyhî ʿAtâullah durur itmiş ʿatâ Allah
Nazîri gelmedi dünyâya oldur ʿâkil-i ezber
İŞTİP ŞEHRENGİZİ’NDEN
Bilesin isimle resmin bularun
İre vuslat demine intizârun
Yazı imzâ idem defterlerin
Dürem ferden ü ferden her birin
Sana cârî idem mâʾ-i maʿîni
İşit medh-i dil-ârâ maùlaʿını
Biri Ahmeddürür Dîzdâr-zâde
Reʾîs-i dil-rübâ sadr-ı ʿalâda
Gönül şehrine ʿışkı pâsbândur
Visâlî kalʿa deger bir civândur
Kerîm Bâlî Bahâdır-zâde biri
Cemâli verd-i ahmer kadd [i] dil-cû
Bahâr-ı dilde ʿaşk ehli anun
Urur terkini bu cism-i cânun
Karındaşı Rahîm Bâlî ser-efrâz
Yaraşur kâmetine hilʿat-i nâz
İrişür vuslatın hˇâhına tâlib
Kılur ʿuşşâka şefkat-i mihri gâlib
Muhammed birisi Çerçi-zâde
Metâʿ-i hüsni kıymetde ziyâde
Okur yazar mukayyed ʿilm-i nâza
Kılur lutf u kerem ehl-i niyâza
ʿAlî Bâlî birisi İbn-i naʿl-band
Urubdur ehl-i ʿaşka ol demür bend
İderler cevr ü hicrinden anun dâd
Terahhum eylemez ol kalb-i pûlâd
Birisi Mumcı-zâde Muslı
Bulunmaz hüsnile ʿâlemde misli
Cemâli şemʿi rûşendür cihânda
Yanar kandîl-i ʿışkı subh u cânda
Kerîm-zâde birisi İbn-i Poyrâz
Hevâsında kılur ʿaşk ehli feryâz
Görenler anda bu hüsn ile hâli
Kalur hâlle perişânlıkda hâl
GAZEL
Hicrân beni öldürdi tabîbâ haberün yok
Bu haste dile lutf ile bir gez nazarun yok
Aşk câmını nûş eylemedün var ise sûfî
Başunda hevâ esmedi hâlâ eserin yok
Derd âteşine yanmadık iy bülbül-i şeydâ
Zâr iylemedin gayrı dahi bir hünerün yok
Tağlar gibi ağlar sana deryâ gibi âcır
Üstüne felek gibi dilâ bir dönerün yok
Tağları deler Maksadînün berk-veş âhı
Taş dillü imişsin güzelüm hiç hazerün yok