Madde Detay
MÂLÎ, Mehmed Çelebi
(d. ?/? - ö. 1085/1674)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Gerçek adı Mehmed Çelebi olan Mâlî, Diyarbakır’da doğmuştur. Şairin doğum tarihi bilinmemektedir. Kaynaklarda onun hakkında sınırlı bilgiler mevcuttur. Mâlî’nin mahlası, Latin harflerine transkribe edilmiş bütün kaynaklarda "Me’âlî’’ olarak geçmektedir. Ancak, Dîvân’ı üzerinde yaptılan çalışma neticesinde bu bilginin yanlış olduğu sonucuna ulaşılmıştır. "Me’âlî" ile "Mâlî" kelimesinin Arap harfleriyle yazılışları aynıdır. Bu iki kelime arasındaki tek fark, "Me’âlî" kelimesinde "mim" harfinden sonra gelen "elif" harfinin üstünde "hemze’’ bulunmasıdır. Dîvân’da, şairin mahlasının geçtiği hiçbir beyitte "elif" harfinin üstünde "hemze" bulunmamaktadır. Ayrıca şairin mahlasının geçtiği bütün beyitlerde de "Me’âlî", vezne uymamaktadır. Kaynaklarda ve şaire ait divanlarda öğrenim süreci, yeri ve niteliğiyle ilgili herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Sadece, Safâyî Tezkiresi'nde eğitimi ile ilgili şu ifadeler yer almaktadır: "Evâil-i hâlinde tahsil-i ma’ârifi bisyâr etmekle…" Safâyî Tezkiresi'nde geçen bu ifadelerden iyi bir eğitim aldığı anlaşılmaktadır (Çapan 2005: 539). Ayrıca, mürettep bir divan yazmış olmasına ve divanlarındaki şiirlere bakıldığında iyi bir eğitim almış olduğu kanısı güçlenmektedir. Dîvân'ında Farsça ve Arapça dizelerin bulunması şairin bu dilleri bildiğini göstermektedir. Mâlî’nin mesleği katipliktir. Sakız Adası muhafızının, Muğla müteselliminin ve Bağdat valisinin katipliklerini yapmıştır. İzmir, Bursa ve İstanbul’da da bir süre ikamet etmiştir. Daha sonra Diyarbakır’a dönerek orada vefat etmiştir (1085/1674).
Mâlî’nin bilinen tek eseri Dîvân’ıdır. Divanı İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Ktp. Ty 630 numarada kayıtlıdır. Divanında 20 mesnevi, 9 kaside, 109 gazel, 1 terkib-i bend, 1 muhammes, 15 rubâi, 6 nazm, 4 müfred ve 1 tarih manzumesi yer almaktadır.
Mâlî, şiirlerinde tasavvufa fazla yer vermemiştir. Gerek rind meşrepliği, gerekse de şiirlerindeki tabiat unsurları bakımından Bâkî ile arasında benzerlikler vardır. Bâkî’den başka Şeyhülislam Yahyâ, Nâ’ilî-i Kadîm ve az da olsa Fehîm-i Kadîm’den etkilenmiştir
Kaynakça
Akgül, Hasan (hzl.) (2013). Diyarbakırlı Mâlî Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Abdulkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîg Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.
Beysanoğlu, Şevket (2003). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. Ankara: Neyir Matbaacılık.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Nühbetü’l-Âsâr Min Fevâidi’l Eş’âr. Ankara: AKM Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: HASAN AKGÜLYayın Tarihi: 09.11.2013Güncelleme Tarihi: 23.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘İyd oldı çıkdı gülşene dilber taraf taraf
Oldı bahâr sahn-ı münevver taraf taraf
Gülzâra virdi müjde seyirün nesim-i subh
Bekler yolunda serv ü sanavber taraf taraf
Bir şîve-i hırâm ile hep eyle pây-mâl
‘Uşşâk-ı bî-nevâları yer yer taraf taraf
Çöz dest-i nâz ile girih-i kâkülün şehâ
Düşsün ‘izâra zülf-i mu‘anber taraf taraf
Sen dahi duhter-i rezi al bir kenâra çık
Mâlî çıkınca bâğa güzeller taraf taraf
(Akgül, Hasan (hzl.)( 2013). Diyarbakırlı Mâlî Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 214)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 09.11.2013Güncelleme Tarihi: 23.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘İyd oldı çıkdı gülşene dilber taraf taraf
Oldı bahâr sahn-ı münevver taraf taraf
Gülzâra virdi müjde seyirün nesim-i subh
Bekler yolunda serv ü sanavber taraf taraf
Bir şîve-i hırâm ile hep eyle pây-mâl
‘Uşşâk-ı bî-nevâları yer yer taraf taraf
Çöz dest-i nâz ile girih-i kâkülün şehâ
Düşsün ‘izâra zülf-i mu‘anber taraf taraf
Sen dahi duhter-i rezi al bir kenâra çık
Mâlî çıkınca bâğa güzeller taraf taraf
(Akgül, Hasan (hzl.)( 2013). Diyarbakırlı Mâlî Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 214)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 23.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘İyd oldı çıkdı gülşene dilber taraf taraf
Oldı bahâr sahn-ı münevver taraf taraf
Gülzâra virdi müjde seyirün nesim-i subh
Bekler yolunda serv ü sanavber taraf taraf
Bir şîve-i hırâm ile hep eyle pây-mâl
‘Uşşâk-ı bî-nevâları yer yer taraf taraf
Çöz dest-i nâz ile girih-i kâkülün şehâ
Düşsün ‘izâra zülf-i mu‘anber taraf taraf
Sen dahi duhter-i rezi al bir kenâra çık
Mâlî çıkınca bâğa güzeller taraf taraf
(Akgül, Hasan (hzl.)( 2013). Diyarbakırlı Mâlî Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 214)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘İyd oldı çıkdı gülşene dilber taraf taraf
Oldı bahâr sahn-ı münevver taraf taraf
Gülzâra virdi müjde seyirün nesim-i subh
Bekler yolunda serv ü sanavber taraf taraf
Bir şîve-i hırâm ile hep eyle pây-mâl
‘Uşşâk-ı bî-nevâları yer yer taraf taraf
Çöz dest-i nâz ile girih-i kâkülün şehâ
Düşsün ‘izâra zülf-i mu‘anber taraf taraf
Sen dahi duhter-i rezi al bir kenâra çık
Mâlî çıkınca bâğa güzeller taraf taraf
(Akgül, Hasan (hzl.)( 2013). Diyarbakırlı Mâlî Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 214)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Adnan Gül | d. 19 Aralık 1959 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Cenap Ozankan | d. 1924 - ö. 13 Ekim 2005 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Cuma Boynukara | d. 25 Haziran 1964 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Adnan Gül | d. 19 Aralık 1959 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Cenap Ozankan | d. 1924 - ö. 13 Ekim 2005 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Cuma Boynukara | d. 25 Haziran 1964 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Adnan Gül | d. 19 Aralık 1959 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Cenap Ozankan | d. 1924 - ö. 13 Ekim 2005 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Cuma Boynukara | d. 25 Haziran 1964 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Adnan Gül | d. 19 Aralık 1959 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Cenap Ozankan | d. 1924 - ö. 13 Ekim 2005 | Meslek | Görüntüle |
12 | Cuma Boynukara | d. 25 Haziran 1964 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Adnan Gül | d. 19 Aralık 1959 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Cenap Ozankan | d. 1924 - ö. 13 Ekim 2005 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Cuma Boynukara | d. 25 Haziran 1964 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Adnan Gül | d. 19 Aralık 1959 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Cenap Ozankan | d. 1924 - ö. 13 Ekim 2005 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Cuma Boynukara | d. 25 Haziran 1964 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |