MECZUBÎ, Nuri Doğruyol

(d. 08.02.1930 / ö. 20.04.2004)
âşık, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Âşık Meczubî adıyla tanınan Nuri Doğruyol, 8 Şubat 1930'da Yozgat’ın Yerköy ilçesine bağlı Terzili köyünde doğmuştur. Bekir ve Hatice’nin evliliklerinden dünyaya gelen aşığın yedi yaşındayken annesi vefat etmiştir. Âşığın babasının ikinci eşi olan Elif Hanım’dan Ellez ve Ahmet adında iki kardeşi olmuştur. Âşık Meczubî, ilkokulu bitirdikten sonra Kayseri Pazarören Öğretmen Okulu’na gitmiş, buradan mezun olduktan sonra kısa süre öğretmenlik yapmıştır. Güler Hanım ile evlenen âşığın Hatice, Bekir, Süleyman, Gülay, Ümmügülsüm, İbrahim, Kezban adlarında yedi çocuğu dünyaya gelmiştir. Bunlardan İbrahim ve Kezban bebekken vefat etmiştir. Uzun yıllar Ankara’da yaşayan âşık, burada manav dükkânı işletmiştir. 1991 yılında oğlu Süleyman’ın askerde şehit olması üzerine Terzili köyüne geri dönmüştür. Burada çiftçilik yaparak yaşamını sürdüren âşık, 20 Nisan 2004 tarihinde kalp krizi geçirerek vefat etmiş, köy mezarlığına defnedilmiştir (Kaya Çakı 2019).

1948 yılında bazı gazetelerde şiirleri yayımlanan âşık, şiirlerinde “Meczubî” mahlasını kullanmıştır. “Hiç başımdan eksik olmadı belam/ Nuri der ağzımdan çıkmıyor kelam/ İşte budur kısacası vesselam/ Ver çiftin tutağın elime baba” dörtlüğünde olduğu gibi bazı şiirlerinde Nuri mahlasını da kullandığı görülmüştür (Kalkan 1991: 385). Hüseyin Çırakman, Murat Çobanoğlu, Âşık Ferrahi, Kemal Bülbül, Mustafa Küçük, Âşık Gülabi, Nuri Çırağı gibi âşıklarla arkadaş olan Âşık Meczubî’nin ustası ve çırağı yoktur. Âşık, saz çalmasını bilmesine rağmen şiirlerini saz çalarak okumamıştır. Türkiye’nin birçok yerini gezip dolaşan âşık, bir süre destan yazıp satmıştır (Kaya Çakı 2019). “Ne Büyük” adlı şiirinde bunu şöyle dile getir: “Cemi cümle kâinatı yaradan/ Nimet veren denizden hem karadan/ Meczubî’ye nasibini aradan/ Destan satıp yol bulmuşum ne mutlu”. Âşık, şiirlerini Yozgat'tan Parlayan Güneş, Kalbimin Sesi, Şakacı Kızlar, Kıbrıs'ı Özleyiş, Ölüm Döşeği, Dedikodusuz Yuva, Dile Gelen Hakikatler, Yunus Gibi adlı kitaplarda toplamıştır (Doğan 1988: 278-284). Âşığın 1982 yılında basılan Yunus Gibi kitabının dışındaki diğer şiir kitaplarına ulaşılamamıştır.

Âşık Meczubî şiirlerinde tenkit ve mizahı etkin bir biçimde kullanan âşıklardan biridir. Kitabı ile aynı ismi taşıyan “Bulamadım bende beni/ Geziyorum Yunus gibi/ Kendimde hissettim seni/ Seziyorum Yunus gibi” dörtlüğüyle başlayan Yunus Gibi şiiri bunun örneklerinden biri sayılabilir (Doğan 1988:278). Yunus Gibi kitabında daha çok İslam dini, Allah sevgisi, peygamber sevgisi gibi dini konulu şiirleri yer almaktadır. Bunun yanı sıra şiirlerinde aşk, sevgiliye duyulan özlem, kahramanlık, vatan sevgisi gibi konuları işleyen âşık, şiirlerinde sade ve anlaşılır bir dil kullanmıştır. Şiirlerinde ölçü olarak da 8'li ve 11'li hece ölçüsünü tercih etmiştir.

Kaynakça

Doğan, Durali (1988). Yozgat Şair ve Yazarları. Ankara: Yozgat Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü Kültür Yay.

Hatice İnanır (Âşık Meczubî’nin kızı), Ankara, 1940, ilkokul, ev hanımı [Burcu Kaya Çakı tarafından 22.01.2019 tarihinde yapılan görüşme].

Kalkan, Emir (1991). XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. BURCU KAYA ÇAKI
Yayın Tarihi: 23.02.2019
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Yunus GibiKısmet Matbaası / Ankara1982Şiir
Yozgat'tan Parlayan Güneş? / ??Şiir
Kalbimin Sesi? / ??Şiir
Şakacı Kızlar? / ??Şiir
Kıbrıs'ı Özleyiş? / ??Şiir
Ölüm Döşeği? / ??Şiir
Dedikodusuz Yuva? / ??Şiir
Dile Gelen Hakikatler? / ??Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TÜRKMENOĞLU, Bahri Durbilmezd. 01.07.1944 - ö. 14.05.1998Doğum YeriGörüntüle
2Muttalip Taşd. 1965 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3CEBBAR-ZÂDE EDİP, Mustafa Edipd. 1859 - ö. 1925Doğum YeriGörüntüle
4TÜRKMENOĞLU, Bahri Durbilmezd. 01.07.1944 - ö. 14.05.1998Doğum YılıGörüntüle
5Muttalip Taşd. 1965 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6CEBBAR-ZÂDE EDİP, Mustafa Edipd. 1859 - ö. 1925Doğum YılıGörüntüle
7TÜRKMENOĞLU, Bahri Durbilmezd. 01.07.1944 - ö. 14.05.1998Ölüm YılıGörüntüle
8Muttalip Taşd. 1965 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9CEBBAR-ZÂDE EDİP, Mustafa Edipd. 1859 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
10TÜRKMENOĞLU, Bahri Durbilmezd. 01.07.1944 - ö. 14.05.1998MeslekGörüntüle
11Muttalip Taşd. 1965 - ö. ?MeslekGörüntüle
12CEBBAR-ZÂDE EDİP, Mustafa Edipd. 1859 - ö. 1925MeslekGörüntüle
13TÜRKMENOĞLU, Bahri Durbilmezd. 01.07.1944 - ö. 14.05.1998Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Muttalip Taşd. 1965 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15CEBBAR-ZÂDE EDİP, Mustafa Edipd. 1859 - ö. 1925Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16TÜRKMENOĞLU, Bahri Durbilmezd. 01.07.1944 - ö. 14.05.1998Madde AdıGörüntüle
17Muttalip Taşd. 1965 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18CEBBAR-ZÂDE EDİP, Mustafa Edipd. 1859 - ö. 1925Madde AdıGörüntüle