Madde Detay

İzmir'de doğdu. Sultan Abdulhamîd ve Meşrutiyet dönemlerinde birkaç ders kitabı yayımlamış olan Mehmed Eşref Efendi'nin uzun süre İzmir'de kalıp öğretmenlik yaptığı, birçok öğretmen yetiştirdiği, eserleriyle İzmir'in kültürel hayatına katkılarda bulunduğu biliniyor. Daha önce Kıbrıslı Kâmil Hoca'nın ve oğlu Yûsuf Ziyâ Efendi'nin mu'allim-i evvel olarak çalıştığı Dârulmu'allimîn'in 1913 yılında mu'allim-i evveli olduğu dönemin dergi ve gazetelerinden anlaşılmaktadır. Yine dönemin bazı dergi ve gazetelerinde Mehmed Eşref'in bazı yazıları da görülmektedir (Huyugüzel 2000: 335). Mehmed Eşref'in 1913 yılından sonra İzmir'de mi kaldığı yoksa oradan ayrılıp başka bir yere mi gittiği; nerelerde ne gibi görev ve çalışmalar yaptığı ve ne zaman, nerede öldüğü hakkında bilgi yoktur. Bu durumda 1913 tarihinden sonraki bir zamanda vefat etmiştir denilebilir.

Eserleri şunlardır:

1. Târîh-i Umûmî Dersleri: Üç cilt olan bu eserin birinci cildi Kurûn-ı Ulâ, ikinci cildi Kurûn-ı Vustâ, üçüncü cildi Kurûn-ı Uhrâ ve Asr-ı Hâzır olarak isimlendirilmiştir. 1327-1328 yıllarında İzmir'de basılmıştır.

2. Tecrübeli Elifbâ-yı Osmânî: 1329 yılında İzmir'de basılmıştır.

3. Usûl-i İmlâ: Bu eser üç kısımdan oluşmaktadır. 1324-1325 yıllarında İstanbul'da basılmıştır. Sadece ikinci kısım ise 1322 yılında İzmir'de basılmıştır.

4. Usûl-i Ta'lîm-i Arabî: 1328 yılında İzmir'de basılmıştır.

Özege Kataloğu'nda muhtelif yerlerde Mehmed Eşref adına İstanbul'da basılmış Amelî ve Nazarî Muhtasar Usûl-i Defterî (İstanbul 1307), Muhtasar Târîh-i Umûmî ve Osmânî Atlası (İstanbul 1326), Sual-Cevablı Maksud Tercümesi (İstanbul 1326) gibi ders kitabı mahiyetinde eserler de vardır. Ancak bu eserler başka bir Mehmed Eşref'e de ait olabilir.

Huyugüzel, Ö. Faruk (2000). İzmir Fikir ve Sanat Adamları (1850-1950). Ankara: KB Yay.

Özege, M. Seyfettin (1971-1979). Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu. 5 C. İstanbul.

Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2006). "Mehmed Eşref". C. VI. Ankara: AKM Yay. 264.