MUHYEDDİN, Muhiddin Tercanlı

(d. 01.01.1911 / ö. 09.09.1978)
âşık, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Muhiddin Tercanlı, 1 Ocak 1911'de Erzurum’un Karaz (Kahramanlar) köyünde doğmuş­tur. Babası Kadirî tarikatı şeyhlerinden Karazlı Hakkı Bey’dir. İlk tahsilini babasından alan Âşık Muhyeddin, Arapça ve Farsça öğrenmiştir. Erzurum’un Ruslar tarafından işgal edilmesiyle Tokat’a muhacir olarak gider ve geri dönerek köyünde çiftçilik yapmaya başlar. Gençlik yıllarında baba­sının sohbetlerine katılır, bir yandan Fuzûlî ve Erzurumlu Emrah’ın şiir­lerini okur, bir yandan da tasavvufî bir terbiyeyle büyür. Şiir yazmaya kırk yaşındayken üst üste iki defa gördüğü rüya netice­sinde başlar (Gürçay 1973). İkinci gece gördüğü rüyada, babasının Tıkkir köyünde olduğunu, kendisinin de oraya gittiğini, tek başına dönmek zorunda kaldığı için babasının kendisine silah niyetine bir ucu halkalı, diğer ucu kancalı bir zincir verdiğini, eve dönerken “Eğer önüme kimse çıkmazsa kancayı halkaya takıp bunu tespih yapar, Allah Allah diye çekerim" diye içinden geçirirken uyanmıştır. İçinde şiir yazma hevesi hissetmiş ve kaleme, kâğıda sarılıp şiirler yazmaya başlamıştır (Kasır 1999: 223). Şiirlerinde Muhyeddin mahlasını kullanmıştır. Mahlasını kendisi almıştır. Ustası Karazlı Hakkı Bey’dir (Özarslan 2001: 121). Saz çalamamasına rağmen içinde büyük bir müzik aşkı bulunduğu bilinen Âşık Muhyeddin'in bu yönü, ustası Karazlı Hakkı Bey’in tesiriyledir. Asker­liğini İstanbul’da yaptıktan sonra Erzurum’a yerleşen Âşık Muhyeddin, 9 Eylül 1978 tarihinde köyünde vefat etmiştir.

Saz çalmadığı bilinen ve şiirlerini heceyle yazan Âşık Muhyeddin'in divani, koşma, semai biçimlerindeki şiirlerinde dinî-tasavvufî ko­nular, aşk, kahramanlık, ölüm, hikmet gibi temalar işlenmiştir. Hece vezniyle yazılmış 200’den fazla şiiri vardır. Hakkında hazırlanan 143 sayfalık lisans tezinde (Gürçay 1973) Âşık Muhyeddin'in 119 şiirine yer verilmiştir. Şiirler; dinî şiirler, aşk, kahramanlık taşlama, ağıt ve öğretici şiirler gibi altı başlık altında toplanmıştır. Şiirlerinde dinî-tasavvufi konuların dışında aşk, kahramanlık, ölüm, hikmet gibi temaları işlemiş; sosyal konulara, ahlaki düşüklüklere, beşeri zaaflara değinmiştir. Taşlama türünde başa­rılı örnekler vermiştir (Kasır 1999: 223).

Kaynakça

Gürçay, Nuray (1973). Karazlı Âşık Muhiddin Tercanlı, Hayatı, Sanatı Eserleri. Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

Kasır, Hasan Ali (1999). Erzurum Şairleri. İstanbul: Dergâh Yay.

Özarslan, Metin (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. METİN ÖZARSLAN
Yayın Tarihi: 15.03.2019
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ZAKİRÎ, Zakir Tekgüld. 01.01.1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2PERTEV, İbrahim Edhem Pertev Paşa, Erzurumlud. 1824 - ö. 1872Doğum YeriGörüntüle
3CEMHANÎ, Ramiz İnced. 25.03.1947 - ö. 29.10.2008Doğum YeriGörüntüle
4ZAKİRÎ, Zakir Tekgüld. 01.01.1960 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5PERTEV, İbrahim Edhem Pertev Paşa, Erzurumlud. 1824 - ö. 1872Doğum YılıGörüntüle
6CEMHANÎ, Ramiz İnced. 25.03.1947 - ö. 29.10.2008Doğum YılıGörüntüle
7ZAKİRÎ, Zakir Tekgüld. 01.01.1960 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8PERTEV, İbrahim Edhem Pertev Paşa, Erzurumlud. 1824 - ö. 1872Ölüm YılıGörüntüle
9CEMHANÎ, Ramiz İnced. 25.03.1947 - ö. 29.10.2008Ölüm YılıGörüntüle
10ZAKİRÎ, Zakir Tekgüld. 01.01.1960 - ö. ?MeslekGörüntüle
11PERTEV, İbrahim Edhem Pertev Paşa, Erzurumlud. 1824 - ö. 1872MeslekGörüntüle
12CEMHANÎ, Ramiz İnced. 25.03.1947 - ö. 29.10.2008MeslekGörüntüle
13ZAKİRÎ, Zakir Tekgüld. 01.01.1960 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14PERTEV, İbrahim Edhem Pertev Paşa, Erzurumlud. 1824 - ö. 1872Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15CEMHANÎ, Ramiz İnced. 25.03.1947 - ö. 29.10.2008Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ZAKİRÎ, Zakir Tekgüld. 01.01.1960 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17PERTEV, İbrahim Edhem Pertev Paşa, Erzurumlud. 1824 - ö. 1872Madde AdıGörüntüle
18CEMHANÎ, Ramiz İnced. 25.03.1947 - ö. 29.10.2008Madde AdıGörüntüle