Madde Detay
MÜNÎRÎ
(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Hayatı hakkında kaynaklarda bilgiye rastlanmayan Münîrî’nin varlığı, eserinde kendisi hakkında verdiği bilgilere dayanır. Münîrî Kanuni Sultan Süleyman’a, (1494-1566), Şehzâde Selîm’e (1524-1574) ve İbrahim Gülşenî’ye (ö.1534) methiye yazmış, eserini Şehzâde Selîm adına düzenlemiştir. Şairin ifadelerinden Şehzâde Selîm’e yakın olduğu, onun ilgi ve sevgisini kazandığı, bu ilgi ve sevgiden dolayı da mutlu olduğu görülür. Yine eserden elde edilen bilgilerden bu çalışmanın Gelibolu’da tamamladığı (956/1549) öğrenilmektedir. Adı geçen şehrin eser içinde zaman zaman anılması, şairin 16. yüzyılın bu önemli kültür merkezi doğumlu olabileceğini gösterir. Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr adlı eserinden, Münirî'nin İbrahim Gülşenî’den etkilendiği görülmektedir. Buradan hareketle onun 16. yüzyılın bu karizmatik şeyhine bağlanmış ve gülşenilik yolunu izlemiş olabileceği akla gelmektedir.
Münîrî’nin tek eseri, Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr’dır. 5213 beyitten oluşan bu mesnevi Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzâde Selîm adına düzenlenmiştir. Eser Feridüddin Attar’ın Bülbülnamesi’nin çevirisi olmasına rağmen başka hikâyelerle de zenginleştirilmiştir. Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr’da tasavvufî ve ahlakî konular üzerinde durularak, bu konular hakkında öğütler verilmiştir.
16. yüzyıl, her bakımdan Türk kültür ve edebiyatının, tamamen şahsiyetini kazandığı en zengin ve verimli devresini teşkil ettiğinden dolayı Münîrî de bu dönemin bir şairi olarak, mesnevi biçimindeki bu eserini günün edebî anlayışıyla kaleme almıştır. Münîrî bu eserini insanları eğitmek, onlara dinî öğütlerde bulunmak, ders vermek hikâyelerden yola çıkarak kıssadan hisse almalarını sağlamak amacını gütmüştür. Bu yönüyle eser, edebiyatımızdaki hikemî mesnevilerden biridir.
Kaynakça
Çelebioğlu, Amil (1994). Kanuni Sultan Süleyman Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: MEB Yay.
İspir, Meheddin (2004). Münîrî’nin Gülşen-i Ebrâr ve Maden- i Esrâr Mesnevisi (İnceleme - Metin - Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Levent, Agâh Sırrı (1996). Türk Edebiyatı Tarihine Giriş. C. 1. Ankara: TTDB.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. MEHEDDİN İSPİRYayın Tarihi: 02.06.2013Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
KİTÂB-I İftitâh-ı Kitâb-ı Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr'dan
Çü fâş olmak diler sırr-ı nihânî
Beyâna açalum nutk u zübânı
Gülistân-ı hakâyık güllerinden
Bahîl el değmemiş sünbüllerinden
Direlüm deste deste dâne dâne
Virelüm anı ‘uşşâk-ı cihâne
Gül-i nevdür kimesne görmemişdür
Kohusına meşâmin urmamışdur
Bu bir bâğ-ı nihânînün gülidür
Ki ‘ârifler o bâgun bülbülidür
Bunun bûyı damâgı tâze eyler
Revânî âşinâ ol râza eyler
Degildür bu gülün tâze kohusı
Ki Hak’dandur bunun renk ile bûsı
Bunun gülzârına gülzâr-ı cennet
İder her lahza reşk ile gayret
(İspir, Meheddin (2004). Münîrî’nin Gülşen-i Ebrâr ve Maden- i Esrâr Mesnevisi (İnceleme - Metin - Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. 199-200)
Yayın Tarihi: 02.06.2013Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
KİTÂB-I İftitâh-ı Kitâb-ı Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr'dan
Çü fâş olmak diler sırr-ı nihânî
Beyâna açalum nutk u zübânı
Gülistân-ı hakâyık güllerinden
Bahîl el değmemiş sünbüllerinden
Direlüm deste deste dâne dâne
Virelüm anı ‘uşşâk-ı cihâne
Gül-i nevdür kimesne görmemişdür
Kohusına meşâmin urmamışdur
Bu bir bâğ-ı nihânînün gülidür
Ki ‘ârifler o bâgun bülbülidür
Bunun bûyı damâgı tâze eyler
Revânî âşinâ ol râza eyler
Degildür bu gülün tâze kohusı
Ki Hak’dandur bunun renk ile bûsı
Bunun gülzârına gülzâr-ı cennet
İder her lahza reşk ile gayret
(İspir, Meheddin (2004). Münîrî’nin Gülşen-i Ebrâr ve Maden- i Esrâr Mesnevisi (İnceleme - Metin - Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. 199-200)
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
KİTÂB-I İftitâh-ı Kitâb-ı Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr'dan
Çü fâş olmak diler sırr-ı nihânî
Beyâna açalum nutk u zübânı
Gülistân-ı hakâyık güllerinden
Bahîl el değmemiş sünbüllerinden
Direlüm deste deste dâne dâne
Virelüm anı ‘uşşâk-ı cihâne
Gül-i nevdür kimesne görmemişdür
Kohusına meşâmin urmamışdur
Bu bir bâğ-ı nihânînün gülidür
Ki ‘ârifler o bâgun bülbülidür
Bunun bûyı damâgı tâze eyler
Revânî âşinâ ol râza eyler
Degildür bu gülün tâze kohusı
Ki Hak’dandur bunun renk ile bûsı
Bunun gülzârına gülzâr-ı cennet
İder her lahza reşk ile gayret
(İspir, Meheddin (2004). Münîrî’nin Gülşen-i Ebrâr ve Maden- i Esrâr Mesnevisi (İnceleme - Metin - Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. 199-200)
Eserlerinden Örnekler
KİTÂB-I İftitâh-ı Kitâb-ı Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr'dan
| Çü fâş olmak diler sırr-ı nihânî Beyâna açalum nutk u zübânı | | ||
| | Gülistân-ı hakâyık güllerinden Bahîl el değmemiş sünbüllerinden | | |
| Direlüm deste deste dâne dâne Virelüm anı ‘uşşâk-ı cihâne | | ||
| Gül-i nevdür kimesne görmemişdür Kohusına meşâmin urmamışdur | | ||
| Bu bir bâğ-ı nihânînün gülidür Ki ‘ârifler o bâgun bülbülidür | | ||
| Bunun bûyı damâgı tâze eyler Revânî âşinâ ol râza eyler | | ||
| Degildür bu gülün tâze kohusı Ki Hak’dandur bunun renk ile bûsı | | ||
| Bunun gülzârına gülzâr-ı cennet İder her lahza reşk ile gayret | |
(İspir, Meheddin (2004). Münîrî’nin Gülşen-i Ebrâr ve Maden- i Esrâr Mesnevisi (İnceleme - Metin - Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. 199-200)