Madde Detay

Asıl adı İbrâhîm'dir. Şiirlerinde Necâtî mahlasını kullanan şairin hayatı hakkında kaynaklarda fazla bilgi yoktur. Fatîn’e göre dedesi maliye kalemi serhalifesi Ahmed Efendi’dir (www.ekitap.kulturturizm.gov.tr). Hüseyin Vassâf, şairin babasının Ahmed Efendi-zâde Şeyh Nazîf-i Üsküdârî olduğunu bildirmektedir (Akkuş, Yılmaz 2011: 470-71). İyi bir tahsil aldıktan sonra kısa bir süre maliye kaleminde memuriyet görevinde bulunan Necâtî Efendi, Nakşıbendî tarikatına intisap etmiştir. Tarikat içinde kısa sürede postnişinliğe kadar yükselmiştir. İlk olarak Şeyh Ubeyd Efendi’den boşalan Şâh Sultân Tekkesi şeyhliğine getirilmiştir. Yaklaşık otuz beş sene bu dergâhta görev yapmıştır. İki kere hacca gitmiş, bundan dolayı Şeyh Hacı İbrâhîm Necâtî adıyla tanınmıştır. Hac farizasını yerine getirdikten sonra İstanbul’a dönen şair, adı geçen tekkede şeyhliğe devam etmiştir. 1869 yılında vefat etmiş ve Ahmed Efendi türbesinde defnedilmiştir.

Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Mutasavvıf bir şair olan Necâtî İbrâhîm Efendi’nin müsvedde hâlinde kalmış bir eseridir.

2. Tezkiretü’l-Usûl Netîcetü’l-Vusûl: Babası Nazîf-i Üsküdârî'nin Süleyman Râşid'e yazdığı usul, fürû vb. konulardaki mektuplarının tertip edilmiş hâlidir.

Ayrıca İsmail Safâ tarafından takriz yazılan ve İbrâhîm Necâtî adında bir şairin yeni tarzda kaleme alınmış şiirlerini ihtiva eden Mahsûl-i Şebâbım isimli bir eser vardır (Âlem Matbaası 1305). Bu eser, Şeyh Hacı İbrâhîm Necâtî Efendi'ye ait değildir. Aynı asrın farklı zaman dilimlerinde yaşamış olan aynı isimli başka bir şairine aittir.

Necâtî, şiirlerinde tıpkı diğer mutasavvıf şairler gibi ilâhî aşkı terennüm etmiştir. Sade bir dile sahip şairin samimi ifadelerin bulunduğu şiirleri de mevcuttur. Lâdinî konularda da şiirler yazan şairin Hz. Peygamber'e duyduğu hürmet, muhabbet ve hasretin tesiriyle kaleme aldığı naʽtı meşhurdur.

Akkuş, Mehmet, Ali Yılmaz (hzl.) (2011). Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ. C. 3. İstanbul: Kitabevi Yay. 

Galitekin, A. Nezih (hzl) (2001). H. Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-Cevâmi. İstanbul: İşaret Yay. 

http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219117/h/metin.pdf [Erişim Tarihi: 30.09.2013]. 

İbrâhîm Necâtî (1305). Mahsûl-i Şebâbım. İstanbul: Âlem Matbaası.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1986). “Necâtî İbrahim”. C. 6. İstanbul: Dergâh Yay. 548.

Gazel (Nedîm'e Nazîre)

Gül gül olmuş reng-i sahbâ rûy-ı âl olmuş sana

Gözlerin mahmûrudur bilmem muhâl olmuş sana

Evc-i istignâya mânend-i hümâ pervârdesin

Ârızında var ise hatt şeh-bâl olmuş sana

Çeşm-i mestin kendüye teshîr ider âşıkları

Ey ne câdûdur bilinmez bir hayâl olmuş sana

Servler gülşende el pençe turup dîvânına

Kaddin eyler temâşâ hemân misâl olmuş sana

Çâk çâk etdi kabâsın şerm ile gülzârda

Laʽlin itmeden tahayyül gonce lâl olmuş sana

Kesb ile tahsîl olmaz ey Necâtî hâsılı

Dâd-ı Hak'dır şiʽr ü inşâ ber-kemâl olmuş sana

Millî Kütüphane Ankara 60Hk 178/1. vr. 44a.