RÂZÎ, Bursalı Destârî-zâde Seyyid İbrâhîm

(d. 1175/1761-62 - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Türk edebiyatı kaynaklarında Bursalı Destârî-zâde Seyyid İbrâhîm Râzî hakkında herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Hakkında bilgi alınan tek kaynak, şairin kendi Dîvân’ıdır. Üzerinde doktora tezi hazırlanmış Dîvân’dan (Elaldı 2017) derlenen bilgilere göre Destârî-zâde Seyyid İbrâhîm Râzî, 1175/1761-62 yılında Bursa’da doğmuştur. Dîvân’daki tarih manzumelerinden şairin iki kez evlendiği, dördü kız, ikisi erkek olmak üzere altı  çocuğunun olduğu anlaşılmaktadır. Babadan kalma zeamet toprakları olan şair, 1787-1792 Osmanlı-Rus Muharebesi'nde Boğdan'daki İsmail Kalesi'nin savunmasında bulunmuş, sefer dönüşü kendisine tahsis edilen bu topraklar malikâneye  dönüştürülmüştür. 1212/1797-98’de Anapa’da bulunmuş, 1223/1809-10'da Balçık muhafazasında kethüdalık yapmıştır. Yine tarih manzumelerinden, şairin bazı devlet büyükleriyle Rumeli ve Anadolu’yu gezip buraları tanıma fırsatı bulduğu, 1249/1833-34’te 70’li yaşlardayken hâlâ hayatta olduğu anlaşılmaktadır.

Şiirlerinden iyi bir dinî ve tasavvufî eğitimden geçtiği anlaşılan Râzî, Mevlevî bir şairdir. Şeyh Gâlib’in tesiri görülen Râzî Dîvânı'nda, vasıta beyti “ah mine’l-aşkî ve halatihî” olan Şeyh Gâlib’in terci-i bendine yazılmış bir nazire vardır. Dîvân’ında hiciv, nükte ve mizaha da yer veren Râzî, daha çok dinî lirizmin yoğunlaştığı “hakîkî aşk - mecâzî aşk” konulu manzumelerinde başarılıdır. Gazellerde yoğunlaşan bu tarz söyleyişlerinden dolayı Râzî’yi, bir gazel şairi olarak nitelemek yerinde olacaktır. Ayrıca Râzî’nin hikemî üslupla kaleme aldığı, atasözü ve deyimlerle süslenmiş, bazıları birer özdeyiş hüviyetinde olan müfredleri de vardır.

Kaynakça

Elaldı, Mehmet (2017). Bursalı İbrahim Râzî Dîvânı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ELALDI
Yayın Tarihi: 04.12.2021
Güncelleme Tarihi: 04.12.2021

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Pâdişâh-ı ma’nevîdir taht-gâh ister göñül

Bî-zevâlden mutbik bî-iştibâh ister göñül

 

Ser-fürû-yı Kâf u ‘Ankâ'lar bana vermez neşât

Bezm-i Hak'da her nefes ‘ömr-i tebâh ister gönül

 

Kalbime âteş bırakdın ey perî cevvâle-veş

Derdini izhâr içün yaş ile âh ister göñül

 

Zülf ü târ-ı müşg-bârın sıhhat-i cânım benim

Sâyesinde dâ’imâ mesned penâh ister göñül

 

Der-miyân et tîg-i ma’nîsin dahi nâm-âver ol

Vâkıf-ı sırr-ı Hudâ hem ‘aşk-ı ilâh ister gönül

 

Âsitân-ı Hazretinde vaktimi kıldım telef

Pertev-i feyzinle elbet bir de câh ister gönül

 

Hırka-i teslime ikrâr eyledim şimden gerü

Râziyâ Monlâ-yı Rûm'dan bir külâh ister gönül  (Elaldı 2017: 376)

 



İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Mücahit Kocad. 1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ŞEVKÎ, Mehmetd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3TAŞKÖPRÎ-ZÂDE, Ahmed İsâmeddîn Ebülhayr Efendid. 2 Aralık 1495 - ö. 16 Nisan 1561Doğum YeriGörüntüle
4Mücahit Kocad. 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ŞEVKÎ, Mehmetd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6TAŞKÖPRÎ-ZÂDE, Ahmed İsâmeddîn Ebülhayr Efendid. 2 Aralık 1495 - ö. 16 Nisan 1561Doğum YılıGörüntüle
7Mücahit Kocad. 1949 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8ŞEVKÎ, Mehmetd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9TAŞKÖPRÎ-ZÂDE, Ahmed İsâmeddîn Ebülhayr Efendid. 2 Aralık 1495 - ö. 16 Nisan 1561Ölüm YılıGörüntüle
10Mücahit Kocad. 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ŞEVKÎ, Mehmetd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12TAŞKÖPRÎ-ZÂDE, Ahmed İsâmeddîn Ebülhayr Efendid. 2 Aralık 1495 - ö. 16 Nisan 1561Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Mücahit Kocad. 1949 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14ŞEVKÎ, Mehmetd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15TAŞKÖPRÎ-ZÂDE, Ahmed İsâmeddîn Ebülhayr Efendid. 2 Aralık 1495 - ö. 16 Nisan 1561Madde AdıGörüntüle