REFDÎ, Kerîm-zâde Mehmed Efendi

(d. ?/? - ö. 1134/1721-22)
divan Şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmed'dir. Kaynaklarda doğum yeri ve tarihi hakkında bir bilgiye rastlanmaz. Ailesi aslen Bosnalıdır. Münşî Sâmi'î Abdülkerim Efendi'nin oğludur. Bu sebeple Kerîm-zâde namıyla meşhur olmuştur. 1091/1681 yılında Minkarizâde Yahyâ Efendi'den mülazım oldu. 1092/1682 yılında Merdümiyye Medresesi müderrisliği, 1097/1687 yılında Fatıma Hanım Medresesi müderrisliği, 1103/1692'de Cafer Aga Medresesi müderrisliği, 1107/1696 tarihinde Ankaravî Mehmed Efendi Medresesi müderrisliği, 1111/1700 yılında Hayreddin Paşa Medresesi müderrisliği, 1115/1704 tarihinde Eyüp Sultan Medresesi müderrisliği görevlerinde bulundu. 1119/1708 yılında Selanik Mevleviyyeti kendisi. 1714 yılında ise Şam kadısı olan Refdî, 1721'de vefat etti. Mezarı İstanbul'da Eyüpsultan Türbesi civarındadır. 

Hayatı boyunca müderrislik ve kadılık gibi görevlerde bulunan şair, ilmiyeye mensuptur. İlim ve sanat erbabı bir aileden geldiği anlaşılan Refdî'nin kardeşi de Fâ'iz mahlası ile şiirler yazan müderris Abdullâh Efendi'dir. Refdî'nin oğlu da aynı zamanda şair olup İffetî mahlasıyla şiirler yazmıştır. Refdî Efendi'nin mezar taşında, mahdumu şair İffetî'nin "Cennetü'l-mevâ ola Refdî Efendiye mekân" tarihi mesturdur.

Kerîm-zâde Refdî Efendi'nin bilinen tek eseri Dîvân'dır. Tezkireler mürettep Dîvân'ından övgüyle bahseder. Şairler arasında hayli nam u nişânı olduğunu belirtirler. Fakat kütüphanelerde henüz nüshasına rastlanamamıştır. Fakat Refdî'nin 1 gazeline Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi 3005 numaralı bir gazeller mecmuasında rastlanılmaktadır. Ayrıca Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Bölümü 2883 numaralı sevgilinin güzellik unsurlarına dair beyitleri havi Lazîkî-zâde Nâfiz Feyzullah Efendi'nin Türkî Letâ'ifü'l-Hayâl adlı beyitler mecmuasında Refdî'nin çeşitli başlıklar altında toplam 178 beyiti bulunmaktadır. Dönem şiirlerini ihtiva eden mecmularda yapılacak çalışmalar şairin yeni şiirlerinin ortaya çıkması mümkündür. 

Kaynakça

Boysak, Nail (2007). Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi'ndeki 1479, 1591, 2752, 3005 Numaralı Şiir Mecmualarının Tanıtımı Ve 2752, 3005 Numaralı Mecmuaların Metni.  Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Erdem, Sadık (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ'sı, Ankara: AKM Yay.

Gedik, Nusret (2011). Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz Efendi (Öl.1181/1767)’nin Türkî Letâ'ifü’l-Hayâl Adlı Eseri [1b-81a] (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

İnce, Adnan (2005). Tezkiretü'ş-Şu'arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Haluk - Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz. Türkî Letâ'ifü'l-Hayâl. Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Bölümü. 2883. muhtelif varaklar. 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. NUSRET GEDİK
Yayın Tarihi: 31.12.2013
Güncelleme Tarihi: 17.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

fe'ilâtün fe'ilâtün fe'ilâtün fe'ilün

Senden ey şûh ne sâgar ne şarâb isterler

Meclis-i 'ayşa gelüp ref'-i nikâb isterler

Seyr idenler leb-i dendân u hoy-gerde ruhun

Ne zer ü gevher ü ne la'l-i müzâb isterler

Bunda söz yok tutalum beyhude cevr itdügüne

Korkarın rûz-ı kıyâmetde hisâb isterler

Âteş-i rûyun ile hâl u hatundur lâzım

Sanma gül-gûne ya gâzel ya ... isterler

Meclis-i va'zda anma dütüni ey vâ'iz

Berdûşa ehl-i sühan bil ki kitâb isterler

Hırka vü tâc ü 'asâ fâide itmez sûfî

Rûz-ı mahşerde su'âl ile cevâb isterler

Refdiyâ sühre-i dehr ol ko metâ'-ı nazmı

Sanma yârân-ı zamân merd-i hitâb isterler

(Boysak, Nail (2007). Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi'ndeki 1479, 1591, 2752, 3005 Numaralı Şiir Mecmualarının Tanıtımı ve 2752, 3005 Numaralı Mecmuaların Metni. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. 454).