Madde Detay

Asıl adı Mustafa’dır. Kalaycı-zade Mustafa Çelebi adıyla anıldı ( Safâyî 2005: 238 -239, Müstakîm-zâde 2000: 237b). Şairin bir şiirinden yola çıkarak Rumelili olduğu söylenmektedir. Bazı kaynaklar ise O'nun İstanbul’da yaşadığını ileri sürmektedir. Rehâyî’nin eğitimini nasıl ve nerede tamamladığı tam olarak bilinmemektedir. İstanbul’da yaşamasından dolayı öğrenimini de bu şehirde tamamladığı düşünülebilir. Divanında bir Farsça gazel ve üç tane Farsça müfret bulunmasından onun şiir yazacak kadar Farsça bildiğini, eserinde Arapça bir şiire veya tamamıyla Arapça bir mısraa rastlanmamasına karşın, özellikle kasidelerinde kullandığı Arapça kelimelerin fazlalığı şairin medrese eğitimi görmüş olduğunu düşündürmektedir (Yerdemir 2007: 3-4).
Şairin bir tarikata mensup olduğuyla ilgili de bir bilgi bulunmamaktadır. Divanında tasavvufî imgelerle örülmüş şiirler yer almasına karşın herhangi bir tasavvuf büyüğüne veya tarikata bağlılığını gösteren şiirlere rastlanmaz. Bir gazelinden hareketle onun Halvetîlik, Kâdirîlik, Rufâîlik veya Mevlevîlik gibi çeşitli ekollere sempati duyduğu görülür. Divanın tarihler bölümünde yer alan bir tarih mısraı da şairin Halvetî çevreleriyle ilişkisi olduğunu düşündürmektedir (Yerdemir 2007: 5-6-7).
Şairin yine divanında yer alan bir beyitten anlaşıldığı kadarıyla ilerleyen yaşlarında suçiçeğine yakalanmışsa da, şairin ölümüyle ilgili, kaynaklarda net bir bilgiye rastlanmamaktadır. Divanında M. 1689 yılını gösteren tarih kıt’aları ve Zeynep Kadın adında birinin ölümü üzerine yazdığı / 1698 yılını gösteren tarih, şairin bu tarihte hayatta olduğunu göstermektedir (Yerdemir 2007: 9).
Vasfi Mahir Kocatürk kaynak göstermeden 16. yüzyılda bir Rehâyî’den bahsedip ondan bir müseddes nakletmiştir (Kocatürk 1963: 115). Rehâyî Dîvân’ında bu müseddes bulunmamaktadır. Bununla birlikte kaynaklarda 16. yüzyılda yaşayan başka bir Rehâyî tespit edilememiştir.
Rehâyî’nin bilinen tek eseri Dîvân’ıdır.
1. Dîvân: Dîvânda 3 kaside, 1 terkîb-i bend, 1 tercî-i bend, iki muhammes, biri Farsça 87 gazel, 1 müstezad, 15 kıt’a, 2 rubaî, 2 nazm, 3 Farsça olmak üzere 20 müfred vardır. Eserin tek nüshası İstanbul Üniversitesi Yazmalar Bölümü’nde kayıtlı görülmesine karşın bulunamadı (Kayıt Nu: T 663). Çalışma Ankara Millî Kütüphane’deki fotokopi üzerinden ( Mikrofilm arşivi nu. Divanlar 1111) Fatih Yerdemir tarafından yüksek lisans tezi yapıldı. 
Rehâyî’nin şairliği için kaynaklarda dönemine göre şiirlerinin iyi olduğu ve söylediklerinin rağbet gördüğü, etkileyici tabirleri bulunan, sözleri şirin ve zamanının arifleri tarafından yazdıkları beğenilen bir şair olarak bahsedilmiştir (İnce 2005: 238; Çapan 2005: 376). Rehâyî XVII. yüzyılda Nef’î, Nâbî, Şeyhülislâm Yahyâ, Nâilî-i Kadim ve Neşâtî kadar şöhret bulamamıştır. Bu yıllarda ortaya çıkan Sebk-i Hindî tarzından etkilenmiş ve sade bir dil kullanarak, deyimleri ustalıkla şiirlerine taşımıştır.
 

Bursalı Mehmet Tahir (2000). Osmanlı Müellifleri. C. I-III. Ankara: Bizim Büro Yay.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkiretü’ş-Şu’arâ (Nuhbetü'l-Âsâr Min- Fevâ'idi'l-Eş'âr) İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.
İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü'ş-Şu'arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1959) XVII. Asır. C.2. İstanbul: Maarif Basımevi.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Divan Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.

Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.1.Ankara: Bizim Büro Yay.
Müstakîm-zāde Süleyman Sadeddin (2000) Mecelletü'n-Nisâb fi'n-Niseb ve'l-Künâ ve'l-Elkâb(Tıpkı Basım ) Ankara: KB. Yay.
Rehâyî, Kalaycı-zade Mustafa. Rehâyî Divanı. Ankara Milli Kütüphane. Mikrofilm Arşivi Nu. (Divanlar). 1111.
Yerdemir, Fatih (hzl.)( 2007). Rehâyî Divanı İnceleme-Metin-Dizin. Yüksek Lisans Tezi. Ankara : Gazi Üniversitesi.
 

Gazel
 
Ola mı erbâb-ı ‘aşkun mâcerâsı bir yana
Yâr ezâsı bir yana a’dâ belâsı bir yana

Bülbül-i şûrîde efgân itmemek mümkün midür
Gül hevâsı bir yana hârun cefâsı bir yana

Girdigüm gibi degül bu râhı ‘aşkun gitdi âh
İbtidâsı bir yana vü intihâsı bir yana

Bir ‘aceb özge temâşâdur bu halkı ‘âlemün
Âgniyâsı bir yana aglar gedâsı bir yana

Mâl-ı dehr olsa Rehâyî sarf iderdi yâr içün
İltimâsı bir yana dursun senâsı bir yana

(Yerdemir, Fatih (hzl.)( 2007). Rehâyî Divanı İnceleme-Metin-Dizin. Yüksek Lisans Tezi. Ankara : Gazi Üniversitesi. 71).

Gazel

Cünūn ‘arz itmenün dâg açmanun üstâdıyuz cânâ
Saçun Mecnûnuyuz şîrîn lebün Ferhâdıyuz cânâ

Görüp leylün olalı dil mukayyed târ-ı zülfinle
Ne mestüz gör ki kayd-ı ‘âlemün âzâsıyuz cânâ

Mey-âşâmân-ı ‘aşka gamına tub-ta’n-ı zâhidden
Harâbât ‘âleminün kal’a-ı fûlâdıyuz cânâ

Perîşân-hâtıruz kim cây-ı genc elbetde vîrândur
Gönül kân-ı ma’ârifdür anun berbâdıyuz cânâ

Ger eş’âr-ı Rehâyî ehl-i rahm eylerse sen mâhı
Disün ol da füsûn ile hümâ sayyâdıyuz cânâ

(Yerdemir, Fatih (hzl.)( 2007). Rehâyî Divanı İnceleme-Metin-Dizin. Yüksek Lisans Tezi. Ankara : Gazi Üniversitesi. 71-72).