RIHLETÎ

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Hangi tarihte doğduğu ve öldüğü bilinmemekte; ancak elde bulunan eserlerinden Balıkesirli ve 16. asrın son çeyreğinde hayatta olduğu, bazı arşiv vesikalarındansa 1012/ 1603 yılından önce öldüğü anlaşılmaktadır. Şair, Tercemetü’l-Leâlîld Tercemetü adlı eserinin başlangıcında Sultan III. Murad’ı (saltanatı 982-1003/1574-1595) över. 1012/1603 yılı Balıkesir mahkemesi sicilinde vakıfları olan âlimlerden “merhûm Rıhletî Efendi” adı geçmekte, yine aynı yıl içinde Rıhletî kuyusundan bahsedilmektedir. Mahkeme kayıtlarından anlaşıldığına göre, “merhûm Rıhletî Efendi”nin 1030/ 1621 yılında Balıkesir’de bir muallimhanesi vardır. Söz konusu vesikalarda ismi geçen Rıhletî Efendi’nin, Balıkesirli şair Rıhletî olduğu tahminen söylenebilir. Rıhletî hakkında eski ve yeni biyografik kaynaklarda bilgi bulunmamakta; Müstakimzâde’nin Mecelletü’n-Nisâb adlı Arapça eserinde kısaca “Rıhletî, Bursa şeyhlerinden, Halvetî” (vr. 230a) manasında tanıtılan kişininse hangi asırda yaşadığı ve Balıkesirli şair Rıhletî olup olmadığı anlaşılmamaktadır.

Çeşitli yazma mecmualarda şiirlerine rastlanan Rıhletî’nin, Farsça’dan Türkçe’ye tercüme ettiği üç eseri vardır:

1- Çihl Hadis Tercümesi: Abdurrahmân-ı Câmî’nin 886/ 1481 yılında tamamladığı Farsça manzum kırk hadis tercümesinin aynı nazım şekli ve aruz kalıbıyla yapılmış tercümesidir. (Bir nüshası Süleymaniye Ktp. Esad Efendi, No. 1350, vr. 57b-65b).

 2- Dervişlerin Ahvâline Dair Kırk Hadis: Şairin, yine aslı Farsça olduğu anlaşılan bir eseri nazmen çevirmek suretiyle meydana getirdiği bir eseridir. Bu kitapçıkta hem maddî, hem de dinî-tasavvufî manadaki fakirlik (dervişlik)le alâkalı kırk hadis, üçer beyitle Türkçeye tercüme edilmiştir. (Bir nüshası, AÜ DTCF Ktp. Ktp., İsmail Saib bl., No. 3254).

 3- Tercemetü’l-Leâlî: Mes‘ûd bin Ahmed bin Şâdî’nin H. 746/ M. 1346 yılında tamamladığı Tercemetü’l-Leâlî ve Tezkiretü’l-Me‘âlî adlı Farsça manzum Nesrü’l-Leâlî tercümesinin Türkçeye aynı şekilde yapılmış çevirisidir. Bu eserde Hz. Ali’nin 274 Arapça vecizesi birer kıt’ayla dilimize tercüme edilmiştir. 

Kaynakça

693 No’lu Balıkesir Şer‘iye Sicili, BOA, s. ve belge No. 20-1, 229-2, 229-3, 296-2.

696 No’lu Balıkesir Şer‘iye Sicili, BOA, 696, 25b-1.

Ceyhan, Âdem (2006). Türk Edebiyatı’nda Hazret-i Ali Vecizeleri. Ankara: Öncü Kitap.

İsmail Hakkı (1925). Karesi Meşâhîri, İkinci Kısım, Edîb ve Şâirler, Ricâl-i Devlet Faslı. İstanbul.

Karahan, Abdülkadir (1952). “Câmî’nin Arba‘în’i ve Türkçe Tercümeleri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 4 (4): 345-371.

Karahan, Abdülkadir (1991). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadis. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.

Kilisli Muallim Rifat (1928). “Süheyl ü Nevbahâr’a Dâir”. Türkiyat Mecmuası (2): 408-409.

Kurnaz Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001) Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâili. Ankara: Bizim Büro Yay.

Müstakimzâde Süleyman Sa‘deddîn. Mecelletü’n-Nisâb Fi’n-Niseb ve’l-Kunâ ve’l-Elkāb. Süleymaniye Ktp. Hâlet Efendi bl. No. 628.

Özer, Kemal (1957). Tarihte Balıkesir. Balıkesir.

Sevgi, Ahmet (2000). Molla Câmî’nin Erba‘în’i ve Manzûm Türkçe Tercümeleri. Konya.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ADEM CEYHAN
Yayın Tarihi: 20.07.2013
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020

Eserlerinden Örnekler

“Müslim ol kimsedür buyurdı Resûl

Ger ola câhil ü [e]ger âlim

Kanda olsa ola Müsülmânlar

Kavl ü fi‘linden ol kesün selîm”

 

(Tercüme-i Hadîs-i Erbaîn, Süleymaniye Ktp. Es’ad Efendi bl. No. 1350, vr. 61a).


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1YÛSUF, Devletoğlu Fakîh Yûsuf Çelebid. 1395-96 ? - ö. 1500-01Doğum YeriGörüntüle
2Tarık Şerbetçioğlud. 11 Ağustos 1969 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Sümeyra İkizd. 1971 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4YÛSUF, Devletoğlu Fakîh Yûsuf Çelebid. 1395-96 ? - ö. 1500-01Doğum YılıGörüntüle
5Tarık Şerbetçioğlud. 11 Ağustos 1969 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Sümeyra İkizd. 1971 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7YÛSUF, Devletoğlu Fakîh Yûsuf Çelebid. 1395-96 ? - ö. 1500-01Ölüm YılıGörüntüle
8Tarık Şerbetçioğlud. 11 Ağustos 1969 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Sümeyra İkizd. 1971 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10YÛSUF, Devletoğlu Fakîh Yûsuf Çelebid. 1395-96 ? - ö. 1500-01MeslekGörüntüle
11Tarık Şerbetçioğlud. 11 Ağustos 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Sümeyra İkizd. 1971 - ö. ?MeslekGörüntüle
13YÛSUF, Devletoğlu Fakîh Yûsuf Çelebid. 1395-96 ? - ö. 1500-01Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Tarık Şerbetçioğlud. 11 Ağustos 1969 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Sümeyra İkizd. 1971 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16YÛSUF, Devletoğlu Fakîh Yûsuf Çelebid. 1395-96 ? - ö. 1500-01Madde AdıGörüntüle
17Tarık Şerbetçioğlud. 11 Ağustos 1969 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Sümeyra İkizd. 1971 - ö. ?Madde AdıGörüntüle