Madde Detay

Doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmeyen Hüseyin Sabrî, Malatya’nın Yeşilyurt (eski adıyla Çırmık) ilçesinde doğmuştur. Babasının adı Osmân’dır. Medrese tahsilini Yeşilyurt’ta tamamlamış, Kâdiriyye tarikatına girmiş ve tasavvufi şiirler yazmaya başlamıştır (Kavruk Özer 2006: 587). Sabrî ile ilgili bilgi veren kaynaklar onun yazma manzum bir eserinin bulunduğunu, Yeşilyurt’un Tepecik Mahallesi'ndeki Kölükoğlu Ahmet Efendi’ye ait evin kapısı üstündeki şiiriyle dikkat topladığını ve derin bir ehl-i beyt sevdalısı olduğunu belirtmişlerdir (Gülseren vd. 1990: 104). Sabrî’nin yaşadığı dönemle ilgili Dîvân'ında bulunan iki tarih manzumesinden hareketle bir değerlendirme yapmak mümkündür. Bunlardan birincisi şairin 1301/1885-86 tarihinde sakal bırakmasına yazdığı “Bin üç yüz birde lihyem itdim âzâd/Şükür ehl-i kemâl oldum efendim” şeklindeki manzumedir. Diğeri ise şairin Hz. Peygamber’i konu edinen “Ey gönlümün ârâmı bu dil-cû-yı Muhammed/Tîmâr idegör cism-i bu sayrû-yı Muhammed” matlalı beş beyitlik gazelinin yazılışıyla ilgili bilgi verdiği tarihtir. Sabrî, şiirin kenarına düşürdüğü tarih mısraında söz konusu gazelini 1297/1879-80 tarihinde yazdığını ifade etmiştir (Dîvân: vr. 45). Son dönem şairlerinden olduğu bilinen Hüseyin Sabrî’nin -yukarıda bahsi geçen bilgilerden hareketle- 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın ilk çeyreği arasında yaşadığını söylemek mümkündür. Kaynaklara göre bir ara imamlık vazifesinde de bulunan Hüseyin Sabrî, hayatını maddi sıkıntılar içerisinde geçirmiştir (Kavruk, Özer 2006: 587).

Sabrî Dîvân'ının elimizde bulunan tek yazma nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde olup Kemal Edip Kürkçüoğlu 48 numara ile kayıtlıdır. Dîvân'da toplam 264 manzume bulunmaktadır. Bunlardan 242’si gazel, 1’i murabba, 1’i muhammes, 3’ü müseddes ve 3’ü de müfred nazım şeklindedir. Dîvân'da 14 şiir ise hece vezniyle yazılmıştır. Gazel nazım biçimiyle yazılmış şiirler, umumiyetle 5 beyitten oluşmuştur.

Sabrî, şiirlerinde genellikle sade, duru ve akıcı bir dil kullanmıştır. Özellikle hece vezniyle yazılmış şiirlerinin dili daha sadedir. Onun şiirlerinde öne çıkan unsurlar arasında ehl-i beyt sevgisi ile din ve tasavvuf özellikle belirtilmesi gereken hususlardandır. Hz. Peygamber’in ehl-i beytine karşı derin bir sevgisi bulunan Sabrî, Dîvân'ındaki 20’ye yakın yerde ehl-i beytin özellikleri, faziletleri, menkıbeleri ve maruz kaldıkları üzücü olayları konu edinen müstakil manzumelere yer vermiştir. Kâdiriyye tarikatına mensup olan Sabrî, dönemindeki diğer şairler gibi (Ünver 1998: 100) tasavvufun telmih ve mecazlarından bolca yararlanmış ve manzumelerinde birçok ayet ve hadisten de iktibaslar yapmıştır. Şairin Dîvân'ında Fuzûlî, Niyâzî-i Mısrî, Enderunlu Vâsıf, Hayrî, Zihnî, Garîbî, Rif’at Hasan Mansûrî, Lütfî ve Gedâyî gibi sanatçılara yazılmış nazireler vardır.

Gülseren, Mehmet ve Ahmet Şentürk (1990). Malatyalı Şairler Antolojisi. Malatya: Dünya Matbaası.

Kavruk, Hasan (2004). Niyâzî-i Mısrî Hayatı-Sanatı-Eserleri ve Türkçe Şiirleri. Malatya: Malatya Belediyesi Yay.

Kavruk, Hasan ve Metin Özer (2006). Geçmişten Günümüze Malatya Şairleri. Malatya: Malatya Belediyesi Yay.

Savran, Ömer (hzl.)(2013). Malatyalı Sabrî Dîvânı. Basıma Hazır Proje. Malatya: Malatya Valiliği Yay.

Ünver, İsmail (1988). Büyük Türk Klasikleri. C.8. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yay.

Gazel

Muharremdür bu mâh ey dil niçün kan ağlamazsın hîç

Şehîd oldı Hüseyn İbni Alî-şân ağlamazsın hîç

Resûlün âlinün dostluğunun da’vâsın eylersin

Muhibb-i hânedânum dersin ey cân ağlamazsın hîç

‘Alî evlâdına meyl-i muhabbet eyleyen gülmez

Bugün ‘âşûredür ey çeşm-i handân ağlamazsın hîç

‘Alî hançerle zahm oldı Hasan nûş eyledi zehri

Açıldı gülşen-i gam ‘andelibân ağlamazsın hîç

Hüseyn’i Kerbelâ içre Yezîdler çün şehîd itdi

Dem-i feryâd geldi ey muhibbân ağlamazsın hîç

İmâm Zeynü’l-'Abâ dâre çekildi Bâkır-ı Ca’fer

Ne kanlar içdüğin bilürken insân ağlamazsın hîç

Ne geldi başına Kâzım Rızâ’nun fikr kıl ey dil

Resûlün âlînün hâli perîşân ağlamazsın hîç

Takî ile Nakî’nün hâlini şerh idemez hâmem

Merâkından iki çatlar ‘azîzân ağlamazsın hîç

Hasan ‘Asker’le Mehdî bendesiyüm dirsin ey Sabrî

Kuru da’vâ mı eylersün niçün kan ağlamazsın hîç

(Sabri. Sabrî Dîvânı. Süleymaniye Kütüphanesi Kemal Edip Kürkçüoğlu Nu.: 48. vr. 41.)