Madde Detay
SADIK ABDAL
(d. ?/? - ö. ?/?)
Tekke Şairi
(Tekke / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Sadık Abdal'ın gerçek kimliği, yapıtları, doğum ve ölüm tarihleri ve asıl adı bilinmemektedir. Dimetokalı olduğu sanılmaktadır. Bektaşi şairi olup hayatı hakkında çokça bilgi bulunmamaktadır. “Sadık” mahlasını taşıyan üç şairden ilki olduğu ifade edilmektedir. İkincisi 18. yüzyılda yaşamış olan Malatya’nın Hekimhan ilçesinin Güvenç köyünden olan Sadık Baba’dır. Üçüncü Sadık ise Çamlıca Tekkesi’ne bağlı 1897’de vefat etmiş olan Sadık Baba'dır. Sadık Abdal’ın ise 15. yüzyılda, Fatih Sultan Mehmed dönemine kadar yaşadığı tahmin edilmektedir.
Sadettin Nüzhet Ergun, Divan'ından elde ettiği bilgiler neticesinde 16. yüzyıl şairi olduğunu belirtmektedir. 13-14 yaşlarında iken Derviş Mehmed adında bir kişinin nasihatlerini dinlediğini ve bu sebeple tarikata girdiğini belirtmektedir. Divan'ından elde edilen bilgilere göre Kızıl Deli lakabıyla anılan Seyyid Ali Sultan’a 22 yaşında intisap etmiştir. Şiirlerinde ondan hürmetle söz etmektedir. Abdal Musa, Kaygusuz Abdal, Otman Baba hakkında şiirlerinin bulunduğu bir divana da sahiptir. Bu divanda yer alan şiirler, tarihî belge niteliğinde değerlendirilmektedir. Rüstem Abdal tarafından istinsah edilen bu divan nüshasında Kızıl Deli Sultan, Kaygusuz Abdal’dan söz ettiği görülür. Ancak Balım Sultan’dan söz etmeyişi onun döneminde yaşamamış olduğuna delalet eder. Bu sebeple Sadık Abdal’ın 1457 yılından önce vefat ettiği sonucu çıkarılmaktadır.
1.Divan: Bilinen tek eseri divanıdır. Ankara Genel Kütüphane kayıtlı bir nüshası bulunmaktadır. Bu nüsha Hacı Bektaş Kitaplığı Numara A. 15/35’te yer almaktadır. Divan'da Hacı Bektaş Veli, Kızıl Deli Sultan, Abdal Musa Sultan, dergâhlar ve Makâlât ve Bektaşilik üzerine özgün bilgiler yer almaktadır. Rüstem Abdal isimli bir Bektaşi dervişi tarafından istinsah edilmiştir. Bu yazmanın nüshası 1155 Şaban / 1742 tarihlidir. İstinsah yeri İskenderiye’dir. 36 varaktan oluşmakta olup 968 beyit ihtiva etmektedir. Şair, divanını 66 günde yazdığını söylemektedir. Eserin son kısmında bir de küçük bir sözlük bulunmaktadır. Sadık Abdal’ın eserini Kızıl Deli Sultan hayattayken yazdığı, bu sebeple eserin telif tarihinin 1390’lı yıllar olabileceği ifade edilmektedir ki bu tarih de Hacı Bektâş Velâyetnâme’sinin yazılışından 90 yıl öncesine tekabül etmektedir. Eser, divan şiiri kalıplarıyla yazılmış olup Dursun Gümüşoğlu tarafından yayımlanmıştır.
Kudretli bir şair olmadığından söz edilmektedir. Sadettin Nüzhet Ergun, onun bir takım garip kafiyelerle şiir yazdığını ve munis olmayan kelimeleri kullanarak şiirinde garabet gösterdiğini dile getirmektedir. Yazdığı manzumelerin başına veya sonuna şiirin veznini tasrih etmiştir. Ayrıca şiirlerinde Hurufilik telakkilerine de rastlanılmadığı belirten Ergun, şiirlerinin daha ziyade ahlâkî nasihatler içeren manzumeler olarak niteler.
Kaynakça
Ergun, Sadettin Nüzhet (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
Erverdi, Ezel vd. (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi: Devirler, İsimler, Eserler, Terimler. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay.
Gümüşoğlu, Dursun (2009). Sadık Abdal Divanı. İstanbul: Horasan Yay.
http://www.ismailkaygusuz.com/419/550/424-424.html [erişim tarihi: 05.08.2014]
Özkan, Abdullah (2003). Başlangıçtan Cumhuriyete Türk Şiiri Antolojisi. C. 1. İstanbul: Boyut Yay.
Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C.1. Ankara: Saypa Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: BÜNYAMİN TANYayın Tarihi: 26.09.2014Güncelleme Tarihi: 02.12.2021Eserlerinden Örnekler
Düvâzdeh
Mustafâ’dır rehber ü burhânımız
Dilde matlûb ol Ali pinhânımız
Ol Hasan’dır râz-ı dilde gün gibi
Hem Hüseyn aşkına döktük kanımız
Rahm ü lutfunda o Zeynelâbidin
Serbeser kıldı müzeyyen cânımız
Tâlib ü tilmizî olduk Bâkır’ın
Ol bize keşf eyledi Kur’ân’ımız
Cân ile hem Ca’fer’e olduk mürîd
Cümle irşâd eyledi irfânımız
Kıldı hem Mûsî-i Kâzım keşf-i râz
Cümle sırrı bildirüb burhânımız
Hem Ali Mûsâ Rızâ’nın aşkına
Tâc-ı ulvî giydi dervîşânımız
Hem Takî aşkına kıldı ictinâb
Mâsivâdan dâimâ insânımız
Hem Nakî kıldı bizi bilcümle pâk
Aşk-ı Hak’dır dilde her mihmânımız
Askerî’ye asker olduk cân ile
Nâci oldu cümle ol merdânımız
Çok hidâyet eyledi Mehdî bize
Hem küşâde eyledi erkânımız
Sâdıkâ bu fırka-i nâcîlerin
Ol imamlar şâhımız sultânımız
Ergun, Sadettin Nüzhet (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 209-210.
Nefes
Dahi ol Hacı Bektâş-ı Velî'dir bil heman hod şâh
Eğer bildinse bu sırrı bilirsin şâh-ı iclâli
Dahi Abdal Musa :Sultan anın sırrı anın ayni
Ülûhi nûr-i Rahman idi ol şâhın ahvali
Hem anın sırrıdır Kızıl Deli Sultan cemal issi
Kemal ü kudret issi hem ki sabit cümle ef'ali
Mükemmel oldu anınla tarikın cümle erkanı
Anınçün şimdi kâmiller anınla buldu ikmali
Dilimden söyledi ol şah tamam divan-ı pür rehber
Tamam mürşid mükemmeldir eğer fehmeylesen kaali
Bu dîvânın eya Sadık ki altmış altı gün içre
Tamam oldu bihamdillah serâser buldu ikmali
Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi: C. 1. Ankara: Saypa Yay. 427.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 26.09.2014Güncelleme Tarihi: 02.12.2021Eserlerinden Örnekler
Düvâzdeh
Mustafâ’dır rehber ü burhânımız
Dilde matlûb ol Ali pinhânımız
Ol Hasan’dır râz-ı dilde gün gibi
Hem Hüseyn aşkına döktük kanımız
Rahm ü lutfunda o Zeynelâbidin
Serbeser kıldı müzeyyen cânımız
Tâlib ü tilmizî olduk Bâkır’ın
Ol bize keşf eyledi Kur’ân’ımız
Cân ile hem Ca’fer’e olduk mürîd
Cümle irşâd eyledi irfânımız
Kıldı hem Mûsî-i Kâzım keşf-i râz
Cümle sırrı bildirüb burhânımız
Hem Ali Mûsâ Rızâ’nın aşkına
Tâc-ı ulvî giydi dervîşânımız
Hem Takî aşkına kıldı ictinâb
Mâsivâdan dâimâ insânımız
Hem Nakî kıldı bizi bilcümle pâk
Aşk-ı Hak’dır dilde her mihmânımız
Askerî’ye asker olduk cân ile
Nâci oldu cümle ol merdânımız
Çok hidâyet eyledi Mehdî bize
Hem küşâde eyledi erkânımız
Sâdıkâ bu fırka-i nâcîlerin
Ol imamlar şâhımız sultânımız
Ergun, Sadettin Nüzhet (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 209-210.
Nefes
Dahi ol Hacı Bektâş-ı Velî'dir bil heman hod şâh
Eğer bildinse bu sırrı bilirsin şâh-ı iclâli
Dahi Abdal Musa :Sultan anın sırrı anın ayni
Ülûhi nûr-i Rahman idi ol şâhın ahvali
Hem anın sırrıdır Kızıl Deli Sultan cemal issi
Kemal ü kudret issi hem ki sabit cümle ef'ali
Mükemmel oldu anınla tarikın cümle erkanı
Anınçün şimdi kâmiller anınla buldu ikmali
Dilimden söyledi ol şah tamam divan-ı pür rehber
Tamam mürşid mükemmeldir eğer fehmeylesen kaali
Bu dîvânın eya Sadık ki altmış altı gün içre
Tamam oldu bihamdillah serâser buldu ikmali
Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi: C. 1. Ankara: Saypa Yay. 427.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 02.12.2021Eserlerinden Örnekler
Düvâzdeh
Mustafâ’dır rehber ü burhânımız
Dilde matlûb ol Ali pinhânımız
Ol Hasan’dır râz-ı dilde gün gibi
Hem Hüseyn aşkına döktük kanımız
Rahm ü lutfunda o Zeynelâbidin
Serbeser kıldı müzeyyen cânımız
Tâlib ü tilmizî olduk Bâkır’ın
Ol bize keşf eyledi Kur’ân’ımız
Cân ile hem Ca’fer’e olduk mürîd
Cümle irşâd eyledi irfânımız
Kıldı hem Mûsî-i Kâzım keşf-i râz
Cümle sırrı bildirüb burhânımız
Hem Ali Mûsâ Rızâ’nın aşkına
Tâc-ı ulvî giydi dervîşânımız
Hem Takî aşkına kıldı ictinâb
Mâsivâdan dâimâ insânımız
Hem Nakî kıldı bizi bilcümle pâk
Aşk-ı Hak’dır dilde her mihmânımız
Askerî’ye asker olduk cân ile
Nâci oldu cümle ol merdânımız
Çok hidâyet eyledi Mehdî bize
Hem küşâde eyledi erkânımız
Sâdıkâ bu fırka-i nâcîlerin
Ol imamlar şâhımız sultânımız
Ergun, Sadettin Nüzhet (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 209-210.
Nefes
Dahi ol Hacı Bektâş-ı Velî'dir bil heman hod şâh
Eğer bildinse bu sırrı bilirsin şâh-ı iclâli
Dahi Abdal Musa :Sultan anın sırrı anın ayni
Ülûhi nûr-i Rahman idi ol şâhın ahvali
Hem anın sırrıdır Kızıl Deli Sultan cemal issi
Kemal ü kudret issi hem ki sabit cümle ef'ali
Mükemmel oldu anınla tarikın cümle erkanı
Anınçün şimdi kâmiller anınla buldu ikmali
Dilimden söyledi ol şah tamam divan-ı pür rehber
Tamam mürşid mükemmeldir eğer fehmeylesen kaali
Bu dîvânın eya Sadık ki altmış altı gün içre
Tamam oldu bihamdillah serâser buldu ikmali
Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi: C. 1. Ankara: Saypa Yay. 427.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Düvâzdeh
Mustafâ’dır rehber ü burhânımız
Dilde matlûb ol Ali pinhânımız
Ol Hasan’dır râz-ı dilde gün gibi
Hem Hüseyn aşkına döktük kanımız
Rahm ü lutfunda o Zeynelâbidin
Serbeser kıldı müzeyyen cânımız
Tâlib ü tilmizî olduk Bâkır’ın
Ol bize keşf eyledi Kur’ân’ımız
Cân ile hem Ca’fer’e olduk mürîd
Cümle irşâd eyledi irfânımız
Kıldı hem Mûsî-i Kâzım keşf-i râz
Cümle sırrı bildirüb burhânımız
Hem Ali Mûsâ Rızâ’nın aşkına
Tâc-ı ulvî giydi dervîşânımız
Hem Takî aşkına kıldı ictinâb
Mâsivâdan dâimâ insânımız
Hem Nakî kıldı bizi bilcümle pâk
Aşk-ı Hak’dır dilde her mihmânımız
Askerî’ye asker olduk cân ile
Nâci oldu cümle ol merdânımız
Çok hidâyet eyledi Mehdî bize
Hem küşâde eyledi erkânımız
Sâdıkâ bu fırka-i nâcîlerin
Ol imamlar şâhımız sultânımız
Ergun, Sadettin Nüzhet (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 209-210.
Nefes
Dahi ol Hacı Bektâş-ı Velî'dir bil heman hod şâh
Eğer bildinse bu sırrı bilirsin şâh-ı iclâli
Dahi Abdal Musa :Sultan anın sırrı anın ayni
Ülûhi nûr-i Rahman idi ol şâhın ahvali
Hem anın sırrıdır Kızıl Deli Sultan cemal issi
Kemal ü kudret issi hem ki sabit cümle ef'ali
Mükemmel oldu anınla tarikın cümle erkanı
Anınçün şimdi kâmiller anınla buldu ikmali
Dilimden söyledi ol şah tamam divan-ı pür rehber
Tamam mürşid mükemmeldir eğer fehmeylesen kaali
Bu dîvânın eya Sadık ki altmış altı gün içre
Tamam oldu bihamdillah serâser buldu ikmali
Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi: C. 1. Ankara: Saypa Yay. 427.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | VİSÂLÎ, Visâlî Çelebi (Dimetokalı/İstanbullu) | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | MEHMED, Silahdar Seyyid Mehmed Paşa | d. ? - ö. Eylül 1757 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | VÂSİÎ/ABDÜLVÂSÎ', Abdulvâsi'/Vâsiî Çelebi | d. ? - ö. 1538 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | VİSÂLÎ, Visâlî Çelebi (Dimetokalı/İstanbullu) | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | MEHMED, Silahdar Seyyid Mehmed Paşa | d. ? - ö. Eylül 1757 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | VÂSİÎ/ABDÜLVÂSÎ', Abdulvâsi'/Vâsiî Çelebi | d. ? - ö. 1538 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | VİSÂLÎ, Visâlî Çelebi (Dimetokalı/İstanbullu) | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | MEHMED, Silahdar Seyyid Mehmed Paşa | d. ? - ö. Eylül 1757 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | VÂSİÎ/ABDÜLVÂSÎ', Abdulvâsi'/Vâsiî Çelebi | d. ? - ö. 1538 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | VİSÂLÎ, Visâlî Çelebi (Dimetokalı/İstanbullu) | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | MEHMED, Silahdar Seyyid Mehmed Paşa | d. ? - ö. Eylül 1757 | Meslek | Görüntüle |
12 | VÂSİÎ/ABDÜLVÂSÎ', Abdulvâsi'/Vâsiî Çelebi | d. ? - ö. 1538 | Meslek | Görüntüle |
13 | VİSÂLÎ, Visâlî Çelebi (Dimetokalı/İstanbullu) | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | MEHMED, Silahdar Seyyid Mehmed Paşa | d. ? - ö. Eylül 1757 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | VÂSİÎ/ABDÜLVÂSÎ', Abdulvâsi'/Vâsiî Çelebi | d. ? - ö. 1538 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | VİSÂLÎ, Visâlî Çelebi (Dimetokalı/İstanbullu) | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | MEHMED, Silahdar Seyyid Mehmed Paşa | d. ? - ö. Eylül 1757 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | VÂSİÎ/ABDÜLVÂSÎ', Abdulvâsi'/Vâsiî Çelebi | d. ? - ö. 1538 | Madde Adı | Görüntüle |