Madde Detay

Asıl adı İbrahîm Sadreddîn'dir. Soyu, ilmiye sınıfının ünlü ailelerinden Zeyrek-zâdeler ve Uşşâkî-zâdelere dayanır. Uşşakî-zâde kethüdâsı Ebû Eyyûb Receb Efendi'nin torunudur. Babası, 1157/1744-45'te ölen ve Ebû Tevfîk künyesiyle anılan müderris Eyyûb Efendi'dir. Kaynaklar onu daha çok ağabeyi Şeyhulislâm Yahyâ Tevfik Efendi (d. 1127/1715-ö. 1205/1790-91) ile birlikte anarlar (Mehmed Süreyya 1308-15: III/224, IV/642-642; Erdem 1994: 188). Küçük yaşta mülâzım oldu, 1158/1745-46 tarihinde Rumeli kazaskerliği payesini elde etti (Erdem 1994: 188). Ölüm tarihi konusunda Sicill-i Osmanî'deki 1158/1745-46 kaydı yanlıştır (Mehmed Süreyya 1308-15: III/224). Söz konusu tarih, Râmiz'in Âdâb-ı Zurafâ'sına göre, şairin Rumeli kazaskerliğini aldığı yıldır. Râmiz onun, daha sonra da "kat'-ı meratib" ederek yükseldiğini belirtir. Âdâb-ı Zurafâ'da kimi bilgiler daha sonra tamamlanmak üzere boş bırakıldığı için Sadreddîn Efendi'nin hangi mansıba kadar yükseldiği belli değildir. Sicill-i Osmanî'nin "Sadreddîn Mehmed Efendi-Uşşâkî-zâde" maddesinde soy birliği ve isim benzerliğinden dolayı anılan şairin ismi, Sadreddîn Sadrî Efendi şeklinde geçer (Mehmed Süreyya 1308-15: III/224); ancak "Yahyâ Tevfik Efendi" maddesinde onun kardeşinin adının Es-Seyyid İbrahim Sadreddîn Efendi olduğu ve 9 Ramazan 1209/ 30 Mart 1795'te vefat ettiği kayıtlıdır (Mehmed Süreyya 1308-15: IV/ 643). Her iki maddede de Yahyâ Tevfik'in ikinci bir kardeşi olduğu belirtilmez. Bu durumda iki ismin de aynı kişiyi gösterdiği söylenebilir.

Sadrî'nin, şiir, inşâ ve hüsn-i hat sanatlarında oldukça başarılı olduğunu belirten Râmiz, pek çok biyografide olduğu gibi, eserinde onun şiirine vereceği örnek beyitlerin yerini boş bırakmıştır (Erdem 1994: 188).

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı. Ankara: AKM Yay.188.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 643.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.