SAĞLAM, İzzet Sağlam

(d. 10.07.1942 / ö. -)
âşık, işçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı İzzet Sağlam olan âşık, şiirlerinde Sağlam mahlasını kullanır. Sivas'ın Zara ilçesinin Korkut köyünde 10 Temmuz 1942'de dünyaya gelmiştir. 17 çocuklu geniş bir aileye mensup olan İzzet'in nüfus cüzdanında doğum tarihi, 1947 olarak yazılmıştır. Bunun sebebi babasının onu, beş yıl sonda kütüğe kaydettirmesidir. İzzet Sağlam'ın babası Hasan Efendi, annesi ise Kamer Hanım'dır. Sağlam'ın bağlı olduğu Gottoğlu sülalesi aslen Osmaniye'den çıkıp Kahramanmaraş üzerinden Zara'ya göçen büyük bir kabiledir. Gottolar sülalesi, aynı zamanda Korkut köyünün de kurucu sülalelerindendir. Gotto, yöresel bir kelimedir ve kısa boylu anlamına gelmektedir. Çocukluğu sıkıntılar, yokluklar ve acılarla geçen Sağlam 1951'de ilkokulu bitirir, ancak ilkokul diplomasını da ancak beş yıl sonra, 1956'da alabilir (Sağlam 2011: 5). İlkokul diplomasını aldıktan sonra ailesinin maddi yetersizliği dolayısıyla öğrenim hayatına devam edemeyen Sağlam, amcasının kızı Fatma Hanım ile 15 yaşındayken 1957'de evlenir. Bu sırada ailesi geçim sıkıntısı sebebiyle İstanbul, Eyüp'e göç eder. İzzet Sağlam da babasıyla birlikte İstanbul'a gider ve orada Sümerbank Bez Fabrikasında işe girer. Evlilik ve gurbetin verdiği ağır sorumluluklarla yeni bir hayata atılan Sağlam'ın 1960'da kızı Zeynep dünyaya gelir. Askerlik görevini 1967 - 1969 yılları arasında Çanakkale'ye bağlı Ezine Piyade Alayı 1. Tabur 4. Bölük'te er rütbesiyle tamamlar. Askerden döndükten sonra eski işine devam eden Sağlam'ın eşi Fatma Hanım ile yaşadığı şiddetli geçimsizlik, 1974 yılında boşanmayla sonuçlanır. Evliliği sona eren Sağlam, işinden de ayrılır ve Adana - Osmaniye'de 1980 yılına kadar Sümerbank ve Aslantaş Barajı'nda çalışır. 1990'a kadar bu şekilde yaşayan Sağlam, söz konusu yılda Kahramanmaraş / Merkez'den Gönül Hanım ile evlenerek ikinci kez dünya evine girer. Gönül Hanım'ın önceki evliliğinden iki oğlu (Ejder ve Durdu) ve bir kızı (Ayşegül) vardır. İzzet Sağlam, Gönül Hanım'ın önceki evliliğinden olan çocuklarına da kendi öz çocuğu gibi bakmış ve nüfusuna kaydettirmiştir (Sağlam 2011: 6-7; Karaburç 1993: 172). 1980'de Libya'ya işçi olarak gider. Libya'nın Gıdames kentinde üç yıl çalışır. 1983'te Türkiye'ye dönen Sağlam, bugün Antalya'da ikamet etmektedir (Kaya 2009: 15; Sağlam 2011: 7).

Yıldız Dağı ve Korkutlu Âşık Sağlam adlarında iki şiir kitabı olan İzzet Sağlam'ın halk şiirine ilgi duyup yönelmesi, çocukken köy odalarında dinlediği Pir Sultan Abdal, Karacaoğlan ve Köroğlu türkülerinin, Yunus Emre deyişlerinin etkisiyle olmuştur. İlk şiirini 13-14 yaşlarında annesinin hastalanması üzerine kaleme alır. Şiir vadisinde biraz yol aldıktan sonra yazdıklarını saz eşliğinde söyleyebilmek için saz çalmaya niyetlendiyse de dedesi Gollik Osman'ın şiddetli itirazları neticesinde saz çalmaktan vazgeçmiştir (Kaya 2009: 15). Herhangi bir usta çırak ilişkisinden geçmeyen İzzet Sağlam'ın çırağı da yoktur. Şiirlerinde soyadını tercih eder.

7, 8, 11 ve 14'lü hece ölçülerini kullanan Âşık Sağlam'ın kullandığı nazım birimi dörtlüktür. Mani, koşma, semai ve heceli divan tercih ettiği nazım şekilleridir. Hiçbir şiirinde beşten fazla dörtlük kullanmamıştır. Sağlam'ın şiirlerine muhteva özelliklerine bakıldığında köyü Korkut'un ve Beydağı'nın ayrı bir öneme sahip olduğu görülmektedir. Birçok şiirinde bu ikisini hasret ve özlemle işlemiştir (Sağlam 2011: 9). Teşbih ve teşhis sanatı en çok kullandığı iki edebî sanattır. Şiirlerinde bazen gönlüyle bazen servi bazen de turnalarla sohbet eder. Hatta servi ağacıyla atıştığı bir şiiri de vardır (Sağlam 2011: 9). Şiirlerinde yöresel kelime ve söyleyişlere de rastlanır. Söz gelişi Korkut köyünde üşümek yerine kullanılan "buymak" fiilini "üşüdüm" anlamında "buydum" şeklinde kullanmıştır. Süt, yoğurt, yayık, tuluk, çarık, orak, mor menekşe, sümbül, küheylan, perçem, kakül, mor koyun gibi temelde köy yaşantısı içinde ve tarım ve hayvancılığın egemen olduğu yerlerde daha yoğun kullanılan doğaya ait sözcükler ve kavramlar, Sağlam'ın şiirlerinde kendine yer bulur. Bu kelimeleri kullanması, onun köy hayatından geldiğini ve o günlerini unutamadığını gösteren önemli delillerdir (Sağlam 2011: 9). Bazı şiirleri, protesttir. Hayat felsefesine ve düşünce dünyasına ters gelen dönemin giyim kuşam ve âdetlerini, yozlaşan örf ve gelenekleri eleştirmekten geri durmaz. Orta yaş yıllarından yaşlılığa geçiş yıllarında gördüğü bir rüyanın etkisiyle dinî içerikli hatta tasavvufi şiirler kaleme almaya başlar. Rüyasında Hz. Muhammed'i ve Ömer'i gördüğünü söyler (Sağlam 2011: 9). Şiirlerinin çoğu dert, tasa, ayrılık ve aşk acısı üzerine olan Sağlam, bu bağlamda dertlenme, şikâyetlenme ve taşlama nazım türlerini diğer nazım türlerine oranla daha çok kullanmıştır.

Kaynakça

Karaburç, Mehmet (1993). Osmaniye Merkez İlçede Âşıklık Geleneği. Adana: OFAD Yay.

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri. C. V. Sivas: Önder Matbaacılık.

Mutlu, Ali (2000). Âşık Sağlam-Hayatı ve Şiirleri. Bitirme Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.

Sağlam, İzzet (2011). Korkutlu Âşık Sağlam. Osmaniye: Akdeniz Ofset.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARAN
Yayın Tarihi: 16.11.2018
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Yıldız DağıGüneş Ofset Yeşilhan Matbaacılık / Antalya2001Şiir
Korkutlu Âşık SağlamAkdeniz Ofset / Osmaniye2011Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MUSTAFA, Mustafa Karakuşd. 1929 - ö. 20.04.1978Doğum YeriGörüntüle
2MURTAZA YALÇINd. 03.01.1954 - ö. 12.03.1999Doğum YeriGörüntüle
3OZAN DİRENÇ/DİRENÇ, Selahattin Akbıyıkd. 1958 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MUSTAFA, Mustafa Karakuşd. 1929 - ö. 20.04.1978Doğum YılıGörüntüle
5MURTAZA YALÇINd. 03.01.1954 - ö. 12.03.1999Doğum YılıGörüntüle
6OZAN DİRENÇ/DİRENÇ, Selahattin Akbıyıkd. 1958 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MUSTAFA, Mustafa Karakuşd. 1929 - ö. 20.04.1978MeslekGörüntüle
8MURTAZA YALÇINd. 03.01.1954 - ö. 12.03.1999MeslekGörüntüle
9OZAN DİRENÇ/DİRENÇ, Selahattin Akbıyıkd. 1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
10MUSTAFA, Mustafa Karakuşd. 1929 - ö. 20.04.1978Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11MURTAZA YALÇINd. 03.01.1954 - ö. 12.03.1999Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12OZAN DİRENÇ/DİRENÇ, Selahattin Akbıyıkd. 1958 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13MUSTAFA, Mustafa Karakuşd. 1929 - ö. 20.04.1978Madde AdıGörüntüle
14MURTAZA YALÇINd. 03.01.1954 - ö. 12.03.1999Madde AdıGörüntüle
15OZAN DİRENÇ/DİRENÇ, Selahattin Akbıyıkd. 1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle