Madde Detay

Şiirlerinde Sa’îd ve Kâmî mahlasını kullanan Mehmed Saîd Efendi, 1860-1861 yılında Kayseri’nin Camiikebir Mahallesi’nde doğmuştur. Müftü Hacı Enver Efendi’nin büyük oğludur. Meşhur mesnevi şârihi Sarı Abdullah Çelebi’nin soyundandır. İlk bilgilerini babasından ve sıbyan mektebinde Pîşekârzâde Hoca Efendi’den almış, Kayseri Rüşdiyesine devam ettikten sonra da oradan mezun olmuştur. Genç yaşta hâfız olup hocası Seyyid Hâfız Efendi’den icazet almıştır. Daha sonra babasının müderrisi olduğu Hatuniye Medresesine gitmiş ve aynı zamanda Kayseri müftüsü Hisarcıklızâde Nâil Efendi’den Farsça öğrenmiştir. Medrese tahsilini tamamlayıp babası Hacı Enver Efendi’den icazet aldıktan sonra 1887-1888 yılında İstanbul’a gitmiş, burada Gâlib Efendi’den “akâid”, Abdüllatif Efendi’den de “âdâb” dersleri almıştır (Güven 1993: 5-6; Güven 2000: 179; Okay 1941: 508; Satoğlu 1970: 85; Kalkan 1988: 67; Köksal 1998: 209). Mehmed Saîd Efendi, dört defa evlenmiş, bu evliliklerinden olan çocuklarından biri hariç hepsi genç yaşta vefat etmişlerdir (Köksal 1998: 210).

Bir müddet sonra Kayseri’ye dönmüş, Feyziye ve İttihad Terakki İbtidâîlerinde muallimliğe tayin edilmiş ve Feyziye İbtidâîsi baş muallimi olmuştur. Dört sene süren bu görevden sonra Kayseri İdâdîsi sultânî kısmı (ortaokul) Farsça öğretmenliğine nakledilmiştir. Bu görevi esnasında açılan sınavı kazanarak Dârülhilâfe Medresesi ve 1909 yılında babasının vefatı sebebiyle de Hatuniye Medresesi müderrisliği uhdesine verilmiştir. Uzun bir müddet bu görevlerde ve Cami-i Kebir hatipliğinde bulunduktan sonra, bir müddet Sivas camilerinde de vaizlik yapmıştır. Kayseri Sultânîsinden emekli olmuş ve kalan ömrünü de ilim ve edebiyatla uğraşarak geçirmiştir. 30 Aralık 1940 tarihinde Kayseri’de vefat etmiş ve Seyyid Burhaneddin Türbesi yakınındaki aile mezarlığında toprağa verilmiştir (Güven 1993: 5-6; Güven 2000: 179-180; Okay 1941: 508-509; Satoğlu 1970: 85-86; Kalkan 1988: 67; Köksal 1998: 209-210).

Genç yaşlarında şiir yazmaya başlamıştır. Bu yaşlarda yazmış olduğu bir iki şiirinde Kâmî, diğer şiirlerinin tamamında Sa’îd mahlasını kullanmıştır (Güven 1993: 6). Ahmet Emin Güven, onun kişiliği ve edebî yönü hakkında “Yaratılış itibarıyla çok sağlam bir inanç ve tevekkül sahibi, temizliğe titizlik derecesinde düşkün, hiçbir şekliyle hediye, yardım vs. kabul etmez, vakûr, edîb, zarîf bir zât idi. İlmi ve irfânı ile temâyüz edip zamanında Râşid, Rüşdî, Rûzî, Remzî gibi Kayseri’nin güzide şairleri arasında yer alan Saîd Efendi, şiirlerinde Sa’îd ve Kâmî mahlasını kullanırdı. Bilhassa Kâmî mahlasıyla yazdığı şiirlerin birçokları kayıptır” (Güven 1993: 6) şeklinde bilgi vermektedir. Haşim Nezihi Okay ise onu tanıttığı bir yazısında edebî kişiliği hakkında “Merhumda fevkalâde bir tabîat-ı şi’riyye ve tarih zenginliği ve kabiliyyet-i fikriyye vardı” (Okay 1941: 508-509) demektedir.

Ahmet Emin Güven, şairin, şiirlerini sigara kâğıtlarına yazmak âdeti olduğu için bunların birçoğunun zayi olduğunu belirtmiştir (Köksal 1998: 210). Haşim Nezihi Okay da onun Türkçe ve Acemce yazılmış birçok şiirinin bulunduğunu ve şiirlerinin büyük bir kısmının kardeşi Hoca Hâlid Efendi’de, bir kısmının Fahri Bilge’de ve bir kısmının da Kayseri Lisesi Fransızca öğretmeni Kemâlettin Karamete’de bulunduğunu ifade etmiştir (Okay 1941: 509). Güven, babası Râgıp Güven’in mecmuası ve şairin küçük kardeşi M. Sırrı Tapkan’dan aldığı şaire ait şiirleri, bir divançe hâlinde neşretmiştir (Güven 1993). Fakat, şairin Farsça yazdığı şiirler ile “Kâmî” mahlasıyla yazdığı üç gazeli dışındaki şiirlerin tamamı kayıptır (Güven 2000: 180). M. Fatih Köksal, son olarak, onun 3’ü Kâmî, diğerleri Sa’îd mahlasıyla olmak üzere 59 adet manzumesinin bulunduğunu, bunların 37’sinin gazel, 1’inin müsemmen, 4’ünün tahmis, 1’inin murabba, 1’inin kaside ve 16’sının da tarih manzumesi olduğunu ortaya koymuştur (Köksal 1998: 211). Köksal’a göre “Tespit edilen bu az sayıda şiir arasında kimi tek beyit hâlinde ama çoğu kıt’a tarzında yazılmış tarih manzumelerinin çokluğu dikkat çekmektedir.” (Köksal 1998: 211). Ayrıca Mehmed Saîd Efendi’nin yazdığı bazı şiirlerini de Kalem ve Servet-i Fünûn dergilerine verdiği belirtilmektedir (Güven 2000: 179).