SÂLİK, Kasımpaşalı

(d. 1130/1717-18 - ö. 1215/1800\'den sonra)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kasımpaşalı Sâlik Efendi adıyla bilinmektedir. Şefkat Tezkiresinde lakabı "Halebiyyü’l-asl" olarak kayıtlıdır (Kılıç:76). Doğumuna kendisi tarafından bir rubaisinde 1130/1717-18 tarihi düşürüldü. Ölüm tarihi ve yeri hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte Dîvân’ının Topkapı nüshasında “Bu Divan vezirlerin efendiliğinde bulunmuş olan Sâlik Çelebi’nindir. 1215/1800’den sonra vefat etmiştir.” denildiğine göre ölümünde 85 yaşın üzerinde olduğu söylenebilir. Sicill-i Osmanî'de III. Mustafa dönemi Kethüda-yı Sadrıali kalemi kâtiplerinden olduğu yazılıdır (Mehmed Süreyya 1308: 3).Râmiz Tezkiresinde iyi bir tahsil gördüğü, ilim ve irfan sahibi biri olduğu yazılı olup, şiirinden övgü ile bahsedilir (vr. 52). Sâlik Efendi’nin zaman zaman diğer Sâlik’lerle karıştırıldığı da görülmektedir. Hatta onun Halep asıllı gösterilmesinin sebebi ömrünün çoğunun Halep, Şam ve Şehr-i Ruhâ (Urfa)’ da geçmesine bağlanabilir. Vezir Mehmed Paşa’nın ve Vezir İbrahim Paşazade'nin divân kâtipliği göreviyle Halep’e gitti. İbrahim Paşazade sayesinde lütuf görmüş, yüksek şerefe nail oldu. Ondan önce birçok devlet büyüğünün eteğine yapıştıysa da itibar görmedi. Sâlik Efendi, uzun zaman Şam ve Halep’te kaldı ve divân kâtipliği yaptı. Hacca gitmeğe niyet ettiyse de  gidip gitmediği, gittiyse hangi tarihte gittiği hakkında bir bilgi yoktur. Feyzullâh adında bir oğlu olup, doğumu için 1157/1744-45 tarihini düşürmüştür. Hayatı hakkında sınırlı bilgi olan Sâlik Efendi’nin nerede vefat ettiği ve mezarının nerede olduğu da kaynaklarda belirtilmemiştir.

Sâlik, Devhatü’l-Eser adını verdiği Dîvân'ını 1150/1737-38 tarihinde tertip ettiğini, tarih manzumeleri arasındaki “Tarih-i tedvīn-i âsâr-ı in faķîr” manzumesinde bir kaç defa aynı tarihi düşürerek belirtmiştir. Dîvân'ın bilinen 5 yazma nüshası vardır: Millet Ktp. Ali Emiri Ef. Mzm. 192; Süleymaniye Ktp. Esad Efendi, 2642; Topkapı Ktp. Emanet Haz. 932 (2577); Milli Ktp. 06 Mil Yz FB 319; İngiltere Milli Ktp. Türkçe Yazmalar Or 11235. Dîvân, 64 kaside, 1 terkib-i bent, Arapça ve Farsça 43 manzume, 74 tarih, 290 gazel, 4 terci-i bent, 7 tahmis,159 muamma, 24 kıta, 34 rubai, 34 müfret ve 5 adet lügazdan oluşmaktadır. Dîvân'ın tenkitli metni doktora tezi olarak hazırlanmıştır (Kılıç 1998).

Kaynakça

 Arif Hikmet. Arif Hikmet Tezkiresi. Millet Ktp. Ali Emiri 789. yk. 34a.

 İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1967). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. 699-700.

Karatay, Fehmi Ethem (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu. İstanbul.

Kılıç, Müzahir (1998). Sâlik Efendi (Kasımpaşalı) Hayatı, Edebi Kişiliği, Divanının Tenkitli Metni ve İncelenmesi. 2 C. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Kılıç, Filiz. Tezkire-i Şuarâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. Kültür ve Turizm Bakanlığı; Kültür Eserleri. e-kitap : www.kulturturizm.gov.tr [erişim tarihi:11.04.2014]. 76-78.

Mehmed Süreyya (1308). Sicill-i Osmânî. C.3. İstanbul: Matbaa-i Amire. 3.

Râmiz Tezkiresi. Süleymaniye Kütüphanesi. Esåd Efendi. 3875, yk. 52 ve Millet Kütüphanesi Ali Emiri 762, yk. 123

Safâyî Tezkiresi. Süleymaniye Kütüphanesi. Esad Efendi 2549, yk. 134a-b.

Tezkire-i Sâlim. Topkapı Kütüphanesi H.1271, yk. 127a-b.

Tuman, Nail. Tuhfe-i Naili. Milli Kütüphane, İslam Ansiklopedisi Böl. Yazma nüsha. 571-573.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜZAHİR KILIÇ
Yayın Tarihi: 15.04.2014
Güncelleme Tarihi: 14.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Ey murg-i âh bâl ü perün yok mudur senin

Ey nâvek-i derûn eserin yok mudur senin

Âlem harîf-i şevk gönül sende yok neşât

Bu meclis-i safâda yerin yok mudur senin

Bîhûde hayli dem nem-i eşk eyledin telef

Ey şâh-ı ârzû semerün yok mudur senin

Tayy eyle yak kademde neşîb-i firâzı geç

Hiç kişver-i dile seferîn yok mudur senin

Tertîb-i bezm-i feyzi makâl eyle Sâlikâ

Zayf-ı hayâle mâ-hazerün yok mıdır senin


(Kılıç, Müzahir (1998). Sâlik Efendi (Kasımpaşalı) Hayatı, Edebi Kişiliği, Divanının Tenkitli Metni ve İncelenmesi. 2 C. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Necmettin Halil Onand. 1902 - ö. 17 Ağustos 1968Doğum YeriGörüntüle
2Gülseren Engind. 4 Mayıs 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Selin Tunçd. 1971 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Necmettin Halil Onand. 1902 - ö. 17 Ağustos 1968Doğum YılıGörüntüle
5Gülseren Engind. 4 Mayıs 1946 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Selin Tunçd. 1971 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Necmettin Halil Onand. 1902 - ö. 17 Ağustos 1968Ölüm YılıGörüntüle
8Gülseren Engind. 4 Mayıs 1946 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Selin Tunçd. 1971 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Necmettin Halil Onand. 1902 - ö. 17 Ağustos 1968MeslekGörüntüle
11Gülseren Engind. 4 Mayıs 1946 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Selin Tunçd. 1971 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Necmettin Halil Onand. 1902 - ö. 17 Ağustos 1968Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Gülseren Engind. 4 Mayıs 1946 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Selin Tunçd. 1971 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Necmettin Halil Onand. 1902 - ö. 17 Ağustos 1968Madde AdıGörüntüle
17Gülseren Engind. 4 Mayıs 1946 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Selin Tunçd. 1971 - ö. ?Madde AdıGörüntüle