Madde Detay

Fâtih Sultân Mehmed dönemi şairlerindendir. Asıl adı Mehmed’dir. “Şeh-nâmeci Şehdî” olarak da tanınmıştır. Bazı tezkirelerde mahlası “Şehîdî”dir (İsen 1994: 138). Tuman, “Şehîdî” kelimesinin Sicill-i Osmânî’de geçtiğine değinerek bu bilginin yanlışlığını işaret etmiştir (Kurnaz vd. 2001: 511). Ümera zümresinden zarif, kâmil ve fazıl bir zattır. Amasyalıdır. Doğum tarihi gibi ölüm tarihi de bilinmeyen şairin mezarı Amasya’dadır. Sadece Sehî Bey’in, Dîvân’ı olduğunu söylediği Şehdî çok sayıda Türkçe şiir yazmıştır (1325: 67). İyi derecede Farsça bildiği için Fâtih Sultân Mehmed’in emriyle onun adına Şeh-nâme vezninde Farsça bir Tevârîh-i Âl-i Osmân nazm etmeye başlamıştır. Sehî Şehdî’nin; Şâh-nâme’sinin (1325: 67) on bin, diğer kaynaklar ise dört bin beytini yazdığını ve eserini tamamlayamadan öldüğünü belirtmiştir. Gelibolulu Ȃlî’ye göre o, mesnevîsinde Acem tarzına gitmiş, fakat konuyla ilgili acemîliği beyitlerindeki kimi işitilmemiş ifadelerle doğrulanmıştır. Ancak bir Anadolu şairi için bu uzunlukta Farsça şiir nazm etmek de övgüye değerdir. Ayrıca içindeki “Hudâvend” lafzı tekrarına nazaran, nazik ve renkli sözleri bulunan mesnevîsinin isminin Şâh-nâme değil de Hudâvend-nâme olması gerekmektedir. Şehdî’nin, asrının şiir diline kıyasla sözleri lezzetli, belagat düzenli nazmı da tatlıdır (İsen 1994: 138-139).

İpekten, Haluk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay. 

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Ȃşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. C. 3. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1997). Beyâni Mustafa Bin Carullah, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Mehmed Süreyyâ (1996). Sicill-i Osmânî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul.

Şemseddîn Sâmî (1306). Kâmusü’l-A’lâm. C. 4. İstanbul.

Beyt-i Türkî

Gönlümi kapdı zülf-i anber-bâr

Zâgı gör kim hümâyı kıldı şikâr

(İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 139.)

Beyt

Dür dişlerünün nesrini nazm ideli Şehdî

Pür kıldı cihân gûşını lü’lü’-yi Aden’den

(Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul. 67.)

Tevârîh-i Âl-i Osmân’dan

Be-nâm-ı Hudâvend-i dâdâr-ı pâk

Ber ârende-i âteş u bâd u hâk

Hudâvend-i cân u Hudâvend-i hûş

Hudâvend-i rûzî-dih u râz-pûş

Hudâvend-i rûz u Hudâvend-i râz

Hudâvend-i sûz u Hudâvend-i sâz

Ez-û tâb-ı kandîl-hâver-fürûz

Ez-û kısmet-i rûzî vü şem’-i rûz

Ber-bahşiş-i û nedâred sütûh

Külehhâ-yı cerh u kemerhâ-yı kûh

(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Ȃşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. C. 3. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 1451-1452.)