Madde Detay

Yenişehr-i Fenâr Mevlevihanesi şeyhlerinden Hasan Dede'nin ilk oğludur. Asıl adı Ömer'dir. Babası Hasan Dede'nin vefatından sonra bir süre Konya Mevlevihanesi şeyhinin yanında "sarık ve külah" taşıma hizmetinde bulundu. Mevlevilikte, sema sırasında şeyhin yanında, bir mahfaza içinde sarık ve külahı taşımak için bir dede görevlendirilirdi. Esrâr Dede, tezkiresinde Semâhât'ın çilesini nerede tamamladığı konusunda bir bilgi vermez. Konya'da bulunduğu sırada 1001 günlük çilesini tamamlayarak "Dede" olduğu anlaşılan şair, bu görevini müteakip babasının yerine Yenişehr-i Fenâr Mevlevihanesi şeyhliğine getirildi. Bundan sonra da Edirne ve Kasımpaşa Mevlevihanesi şeyhliği görevlerinde bulundu. İstanbul'da Hz. Halidü'l-Ensârî Türbesi'nin yanındaki bir evde ikamet ederken 1204/1789-90'da vefat etti. Mezarı Kâsım Paşa Mevlevîhanesini haziresindedir. 

Esrar Dede (Genç 2000: 234), onun dergâhının hem tasavvuf hem de makam sahiplerinin uğrak yeri olduğunu söyler. Semâhât; kerametleri, arifane şiirleri ve güçlü sözleriyle Mevleviler arasında epeyce meşhur olmuştur. Çocuklarından Râmiz Beğ Mevlevi şairlerdendir. Diğer oğlu Divan-ı Hümayun kâtiplerinden İbrahim Hanîf Efendi'dir. Hanîf'in de Menkabe-i Siyer-i Nebevî adlı üç ciltlik mesnevisi vardır (Genç 2000: 236-237). 

Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.

Gazel

Bâreke’llâh ‘ârifân eyler semâ-ı devr-i tâm

Nefh-i neyle makdem-i tennûr-ı ‘aşk eyler kıyâm

Çarh ider devvâr-ı ‘âlem encümân ü şems ü mâh

Çün ezelden ‘aşk ile pervânedür her subh u şâm

Tâ elestüñ neş’esinden sûr-ı ma’na âşkâr

Ma’nide haşr ü kıyâmet hâletin gör ey hümâm

Sırr-ı ‘aşkı sem’ine eyler nida kerrûbiyân

Hâl-i ‘aşkı şerh ider def ü kudûm ü ney temâm

Sırr-ı Yâsîn elf u dâl ü mîme idgâm eyledi

Kadd-i elf dâl oldı îmâ ‘ayn mîm virdi selâm

Nokta-i per-gâr-ı sırra hâl-i muhtefî

Oldı her neş’eñ Semâhat dürr-i yektâ ve’s-selâm 

(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 235.)