Madde Detay

Asıl adı Yunus Tömen olan âşık, daha sonra “Sübhandereli” mahlasını alır. Nüfusta, 1 Eylül 1973’te Feke kazasının Süphandere köyünde doğduğu yazılı olsa da gerçek doğum tarihini kendisi de bilmemektedir. Baba tarafı, doğuştan Feke’nin Sübhandere köyündendir. Dedesine Sübhandereli Hamza denir. Annesi Şadiye Hanım, Feke’nin Olacak köyündendir. Beş erkek kardeşin ortancası olan Süphandereli, ilkokul mezunudur. Okumayı çok istemesine rağmen köyünde okul olmadığı için okuyamaz. Askerliğini İstanbul Küçükyalı ve Sarıkamış’ta yapar. Geçimini kartonpiyer işi yaparak sağlar. Teyzesinin kızı Meryem’e âşıktır; ancak Meryem Hanım’ı bir başkasıyla sözlerler. Sübhandereli de askerden izne gelince kızı kaçırır ve onunla evlenir. Bu evlilikten Ömer ve Erhan adında iki oğlu olur. Çok önceleri Kadiri tarikatına birkaç kez katılmışsa da sonradan ayrılır (Bolat 2003: 7-8).

Âşığın saz ile tanışması ilkokul ikinci sınıftayken babasının aldığı sazla olur. Sazı eline her aldığında, her söze her cümleye uyaklı bir dize ekler. “Sazsız âşık olmaz.” diyen Sübhandereli, sazıyla bütünleşerek onu yanından hiç ayırmaz. O, “badeli” âşıklardandır. On beş yaşında, dağda keçi güderken uykuya dalar. Rüyasında çok susar ve su aramaya başlar. O sırada, aksakallı bir ihtiyar ona topraktan yapılmış bir sürahiyle su verir ve bu suyu içerse susuzluğunun ebediyen biteceğini söyler. Sudan bir yudum içtiğinde ihtiyar “yeter!” diyerek suyu elinden alınca uyanır. Uyandığında da susuzluğu devam eder. Az ileride akan pınarın suyundan içer. O günden sonra sazla türkü söylemeye başlar. Usta âşıkların şiirlerini öğrenerek her söze uyakla yanıt vermeye çalışır. Babası tarafından köylerindeki kahvelerde yapılan bazı atışmalara götürülerek burada uzun halk hikâyeleri dinler (Bolat 2003: 9-10).

Âşık Sübhandereli, sazlı sözlü ortama ilk kez on dokuz yaşındayken ustası Âşık İmamî aracılığıyla girer. Adana’ya gelir ve daha önceden methini duyduğu İmamî’yi bularak kendisini çırak olarak almasını ister. İmamî de ondan sazla bir türkü okumasını ister ve irticalen okuduğu türküyü çok beğenerek onu çıraklığa kabul eder. Dersler verir, atışmalara, sazlı sözlü ortamlara götürür. Zamanı geldiğinde de mahlasını vererek “Var git, yolun açık olsun.” diyerek ona el verir. Âşığın bu mahlası almasının iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi, doğduğu yerin Feke kazasının Sübhandere köyü olmasıdır. İkincisi ise köyün adını şehit düşen birinden almasıdır. Asıl adı Süphan Dede olan ve halk arasında ermiş olduğuna inanılan bu şahsın şehit olduğu yerde türbesi vardır. Ustası Âşık İmamî ile birlikte (Çokder) Çukurova Halk Ozanları Kültür ve Araştırma Derneğinin kurucularından olan Sübhandereli, yerel televizyonlarda birçok programa katılır. Ayrıca âşıklığa hevesli gençlere de ustalık ederek gelenekle ilgili bilgiler verir (Bolat 2003: 9-10).

Ustasının dışında Gül Ahmet, Hacı Karakılçık ve Kara Mehmet gibi önemli âşıklardan da etkilenip “usta malı” şiirler okur. Çukurova Âşıklık Bayramında Teşekkür Belgesi; Âşık Deli Hazım’ı anma şöleninde ve belediyelerin düzenlediği şenliklerde onur belgeleri almıştır (Bolat 2003: 9-10).

Âşık Süphandereli, genellikle koşma biçiminde söylediği şiirlerinde 7, 8, 11 ve 14’lü hece kalıplarını kullanır. Maddi ve İlahi aşkın yanı sıra nasihat konulu şiirler de söyler. Şiirlerinde, Feke Dağı, Çatalca köyü gibi yakın çevreyle ilgili adlar ile Âdem, Kerem, Hızır gibi Türk-İslam kültüründen adlar geçer. Halk söyleyişleri ve yerel dili ustaca kullanan âşık; nasihat, hitap, tahkiye, karşılıklı soru-cevap üslubuyla şiirler söyler. Birçok edebi sanatı başarıyla kullandığı şiirlerinde deyimler ve atasözleri de yer alır. Güzelleme, nasihat, taşlama, destan, koçaklama gibi âşık tarzında şiirlerin yanı sıra az da olsa dini tasavvufi konulu şiirler de söyler (Bolat 2003: 9-13).