ÜFTÂDE-ZÂDE, Mustafa Efendi

(d. ?/? - ö. 1017/1608)
tekke şairi
(Tekke / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

16. yüzyılda Bursa’da doğmuştur. Babası Mehmed Muhyiddin Üftâde (ö. 988/1580) olup, Bursa’da Pınarbaşı semtinde kendi adıyla kurduğu Üftâde Dergâhı’nın ilk şeyhidir. Mustafa Efendi Üftâde-zâde diye bilinmektedir. Ancak bu isimle bilinen iki kişi daha vardır ki, bunlardan biri 1134/ 1721, diğeri de 1217/1802 tarihlerinde vefat etmişlerdir. Hayatı hakkında bilgi verdiğimiz Mustafa Efendi, Şeyh Üftâde’nin büyük oğlu olup, küçük yaştan itibaren babasından ders almıştır. Aynı zamanda ondan tasavvufi eğitimini tamamlamış ve Celvetiyye tarikatının icazetini almıştır. İlim tahsili esnasında akranları arasında temayüz ederek babasının dikkatini çekmiştir. Ancak Şeyh Üftâde küçük oğlu Mehmed Efendi’nin ömrünün kısa olacağını öğrendiğinden kendisinden sonra yerine önce küçük oğlunun postnişin olmasını vasiyet etmiştir. Mustafa Efendi, babasının sağlığında ticaretle uğraşmış, Ulu Cami’de müezzinlik yapmıştır. Babasının yerine dergâh şeyhi olan Şeyh Mehmed Efendi’nin kısa bir müddet sonra vefat etmesi (ö. 994/1586) üzerine yerine Üftâde Dergâhı şeyhi olan Mustafa Efendi yaklaşık 20 yıl boyunca dergâhta hizmet etmiştir. 1608'de Vefat ettiğinde babası Şeyh Üftâde’nin Bursa Hisar semtindeki türbesine defnedilmiştir. Yerine oğlu Kutub İbrahim Efendi söz konusu dergâhın şeyhi olmuştur.

Vaktinin büyük çoğunluğunu uzlet hayatı, ibadet ve tevhid ü ezkar ile geçiren Şeyh Mustafa Efendi’nin şair yaradılışlı bir kimse olduğu kaynaklarda yer almaktadır. 
 

Kaynakça

Bahadıroğlu, Mustafa (1995). Celvetiyye’nin Piri Hz.Üftâde ve Dîvân’ı. Bursa: Üftâde Kur’an Kursu Öğrencilerini Derneği Yay.

Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri. Bursa: Asa Kitabevi.

Bakırcı Mehmed Raşid. Zübdetü’l-Vekayi’ der Belde-i Celile-i Burusa. Ankara: Türk Tarih Kurumu Ktp, Yazmalar No:58. vr.151a.

Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed (2000). Ravza-i Evliyâ. hzl. Mefail Hızlı-Murat Yurtsever. Bursa: Arasta Yay.

İsmail Beliğ (1302/1884). Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Bursa: Hüdavendigâr Vilayeti Matbaası.

Kara, Mustafa (2012). Bursa’da Tarikatlar ve Tekkeler. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yay.

Mehmed Fahreddin, Gülzâr-ı İrfân. İstanbul: Millet Ktp. Ali Emirî. nu.1089. vr. 146b.

Mehmed Şemseddin (1997). Bursa Dergâhları Yâdigâr-ı Şemsî I-II. hzl. Mustafa Kara-Kadir Atlansoy. Bursa: Uludağ Yay.

Öcalan, Hasan Basri (2000). Bursa’da Tasavvuf Kültürü (XVII. Yüzyıl). Bursa: Gaye Kitabevi.

 "Mustafa” (2006). Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. 447.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HASAN BASRİ ÖCALAN
Yayın Tarihi: 17.02.2015
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Beyit:
Cezbe-i aşkınle ey dil yine cevelân eyleyem
Bu tenüm tennûrına bağrımı büryân eyleyem

Bana bu derdi ezelden çünki Hakk etmiş nasîb
İstemem dersen tabîbâ derde dermân eyleyem

Mehmed Şemseddin (1997). Bursa Dergâhları Yâdigâr-ı Şemsî I-II. hzl. Mustafa Kara, Kadir Atlansoy. Bursa: Uludağ Yay. 68.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HÂŞİMÎ, Bakkâl-zâde Seyyid Mehmed Çelebid. ? - ö. 1641\\\'den sonraDoğum YeriGörüntüle
2NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Deded. 1632-33 - ö. 1712Doğum YeriGörüntüle
3ZÂ’İK, Şeyh Mehmed Emîn Efendid. 1794-95 - ö. 1852-53Doğum YeriGörüntüle
4HÂŞİMÎ, Bakkâl-zâde Seyyid Mehmed Çelebid. ? - ö. 1641\\\'den sonraDoğum YılıGörüntüle
5NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Deded. 1632-33 - ö. 1712Doğum YılıGörüntüle
6ZÂ’İK, Şeyh Mehmed Emîn Efendid. 1794-95 - ö. 1852-53Doğum YılıGörüntüle
7HÂŞİMÎ, Bakkâl-zâde Seyyid Mehmed Çelebid. ? - ö. 1641\\\'den sonraÖlüm YılıGörüntüle
8NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Deded. 1632-33 - ö. 1712Ölüm YılıGörüntüle
9ZÂ’İK, Şeyh Mehmed Emîn Efendid. 1794-95 - ö. 1852-53Ölüm YılıGörüntüle
10HÂŞİMÎ, Bakkâl-zâde Seyyid Mehmed Çelebid. ? - ö. 1641\\\'den sonraMeslekGörüntüle
11NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Deded. 1632-33 - ö. 1712MeslekGörüntüle
12ZÂ’İK, Şeyh Mehmed Emîn Efendid. 1794-95 - ö. 1852-53MeslekGörüntüle
13HÂŞİMÎ, Bakkâl-zâde Seyyid Mehmed Çelebid. ? - ö. 1641\\\'den sonraAlan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Deded. 1632-33 - ö. 1712Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ZÂ’İK, Şeyh Mehmed Emîn Efendid. 1794-95 - ö. 1852-53Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HÂŞİMÎ, Bakkâl-zâde Seyyid Mehmed Çelebid. ? - ö. 1641\\\'den sonraMadde AdıGörüntüle
17NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Deded. 1632-33 - ö. 1712Madde AdıGörüntüle
18ZÂ’İK, Şeyh Mehmed Emîn Efendid. 1794-95 - ö. 1852-53Madde AdıGörüntüle