Madde Detay

Bosna’nın Varvar (bugün Varvara) köyünde doğdu. Devşirme olarak III. Mehmet döneminde İstanbul’a getirildi. Galata’daki sarayda görevliyken Sultan I. Ahmet tahta çıktığında Saray-ı Hass’daki büyük odaya alındı. Ali Paşa büyük bu görevde on yıl kaldıktan sonra doğancı olup sultana avda eşlik etmeye başladı. Sultan I. Mustafa zamanında da saraydaki konumunu muhafaza etti, özellikle Sultan II. Osman tarafından çok seviliyordu. Ali Paşa, Sultan II. Osman’ın Hotin muharebesine katıldıktan sonra tekrar doğancıbaşılık görevine getirildi. 1622 yılında saraydan çıkıp sipahi olarak Şam’a gönderildi. Şam’dayken sultanın öldürülmesi üzerine hayal kırıklığı içinde İstanbul’a döndü. Daha sonra müteferrika ve atmacacıbaşılık görevlerinde bulundu. IV. Murat zamanında tekrar sultana avda eşlik etmeye başlayıp şahincibaşı oldu. Sultanın musahibi olarak 1628-1631 yılları arasında Sadrazam Hüsrev Paşa’nın düzenlediği İran seferine katıldı. 1632 yılda Kıbrıs beylerbeyi, sonra da Adana ve Maraş beylerbeyi tayin edildi. 1635 yılında Revan seferi sırasında gösterdiği başarılar sayesinde çadırcıbaşı, 1636 yılında Anadolu beylerbeyi, sonra da Rumeli beylerbeyi ve müfettişi oldu. Sultan I. İbrahim tahta çıktığında Rumeli beylerbeyliği görevinden azledilerek Manisa sancağına atandı. 1645 yılında Bosna beylerbeyi, bir yıl sonra da Sivas valisi oldu. Katip Çelebi ve Naima’ya göre Paşa Sivas valisi iken İstanbul’a 30 000 kuruş ve yakın arkadaşı olan İpşir Mustafa Paşa’nın karısının sultanın haremine gönderilmesi Bab-ı Alî tarafından kendisinden istenince Bu talebi yerine getirmek istemedi ve durumu anlatmak için İstanbul’a yola çıktı. Bu durumu bir isyan olarak algılanarak üzerine asker gönderildi. İpşir Paşa tarafından öldürüldü. 

Ali Paşa Varvarî’nin tek eseri Makâlât-i Varvarî’dir. Otobiyografik eser olan Makâlât-i Varvarî 177 beytlik bir mesnevidir. Varvarî’nin yaşam öyküsünü anlatan bu mesnevi Bosna’daki çocukluğuyla başlayıp Bosna’ya beylerbeyi olarak tekrar atanmasıyla biter. Gerçekçi bir üslupla yazılmış Makâlât-i Varvarî dönemin siyasî ve askerî hayatı konusunda önemli bilgiler vermektedir. Bu eser Marija Đukanović tarafından yayınlandı.

Đukanović, Marija (1967). Rimovana autobiografija Varvari Ali-paše. Beograd: Filološki fakultet.

Gökalp, Haluk (2006). “Çobanlıktan Valiliğe, Valilikten Asiliğe: Varvarî Ali Paşa ve Makâlât-ı Varvarî”. İlmi Araştırmalar 22.

Şabanoviç, Hazim (1973). Književnost Muslimana BiH na orijentalnim jezicima. Sarajevo: Izdavačko preduzeće “Svjetlost”.