VİSÂLÎ

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı İsâ. Aydınlıdır. Ailesi ve eğitimi üzerine bilgimiz yoktur. II. Bayezıd ve Yavuz Selim zamanlarında Edirne’de Saray-ı Âmire hocalığı yaptı. Şairler arasında, adının İsâ olmasından dolayı Hıristiyan ve sünnetsiz olduğu da söylenmiştir. Bu hususta hakkında çağdaşı Şevkî’nin yazdığı kıt’ada geçen “Şi’r içinde gayr-ı farziyyâtı arz eyler bize” mısraı da buna delalet eder. Sehî Tezkiresi’nde dilinde kekemelik olduğu belirtilmektedir. Hayatı hakkında fazla bilgi bunulmayan Visâlî, Yavuz Selim devrinde Edirne’de saray hocalığı görevindeyken öldü. Şair hakkında kaynaklarda yer alan bilgiler göz önüne alındığında Sicill-i Osmanî’de “Visâlî Çelebi. Sünnetsiz” ve “Visâlî Çelebi” başlıkları altında iki ayrı şair gibi takdim edilmesinin doğru olmadığı anlaşılmaktadır. Sade Türkçecilikten söz edilince ismi anılan üç şairden biri (Diğerleri Edirneli Nazmî ve Tatavlalı Mahremî) budur. Kaynaklarda Divan’ı ve mahbûbların isimlerinin her biri için alfabetik olarak söylenmiş gazelleri olduğu kaydedilmektedir ki, gerçekten Mecma’u’n-Nezâ’ir’de yer alan çok sayıdaki şiirinden bir kısmını bu tür gazeller oluşturmaktadır. Sehî Bey terbiye sınırlarını aşan şiirler yazan Visâlî’nin şiirlerini tatsız ve can sıkıcı bulmaktadır. Ancak Sehî de dahil olmak üzere tezkire yazarları şairin şiir sanatını, ilm-i beyân ve aruzu hakkıyla bildiği ve bu yüzden diğer şairlerin şiirlerine teknik yönden türlü müdahalelerde bulunduğundan bahsetmektedirler. Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmi’u’n-Nezâ’ir’inde 13, Pervâne Bey Mecmuası’nda 33, Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde 35 adet şiiri yer almaktadır. 16. yüzyılın en önemli şiir mecmuası olan bu mecmuaların üçünde de bu miktarda şiirinin bulunması Visâlî’nin devrinde ne denli beğenildiğinin göstergesidir.

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Eğridirli Hacı Kemâl. Câmi’u’n-Nezâ’ir. Bayezıd Kütüphanesi No. 5782, vr. 80a, 131a, 141a…

Kaf-zâde Fâizî. Zübdetü’l-Eş’âr. Milli Kütüphane, Yz. A. 679, vr. 124b.

Köksal, M. Fatih (hzl.)(2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]

Köksal, M. Fatih (2007). “Visâlî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 537.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat No. 406, vr. 11a, 57a, 100b…

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Süleymaniye Kütüphanesi, Es’ad Ef. No. 3871, vr. 114a.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

“Visâlî” (1998). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 8. İstanbul: Dergâh Yay. 536.

 Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rıfat Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn. İstanbul: MEB Yay. 

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 05.09.2013
Güncelleme Tarihi: 03.11.2020

Eserlerinden Örnekler

  GAZEL

 Bir belâ-engîz bâlâsına oldum mübtelâ

 Âh kim bugün getürdüm başuma müşkil belâ

 Turresi dâm-ı belâdur yâ kemend-i hâdisât

 Kim anuñ her bir kılında bagludur biñ mübtelâ

 Yüzüñe yüz sürmedi kimse meger kim kâkülüñ

 Urmadı zülfüñ ucına el meger bâd-ı sabâ

 Nâzenînüñ nâzı hoşdur nâz idene dûstum

 Hûblar içinde olma dünye gibi bî-vefâ

 Gözlerüñ ne Türk-i tîr-endâzdur kim gamzeden

 Câna bunca tîr urur itmez birisinde hatâ

 Kumrıyı her gün çenâruñ dalı üstinde tutar

 Her seher okıdugiçün kaddüñe medh ü senâ

 Yâd idicek zülf ü ruhsâruñ namâz içre imâm

 Gâh ve’l-leyli izâ yagşâ okur geh ve’d-duhâ

 Leblerüñ hurmâlarından virdügüñ demde zekât

 Baña in’âm ide gör kim hem garîbem hem gedâ

 Göricek yüzüñ Visâli’nüñ du’âlar itdügi

 Bu ki dirler subh vakti müstecâb olur du’â

 (Köksal, M. Fatih (hzl.)(2012). Edirneli NazmîMecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013].110.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ercüment Alacakaptand. 1923 - ö. 02 Mart 2001Doğum YeriGörüntüle
2Refik Aydınd. 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Ali Rıza Ertand. 1944 - ö. 12 Şubat 1979Doğum YeriGörüntüle
4Ercüment Alacakaptand. 1923 - ö. 02 Mart 2001Doğum YılıGörüntüle
5Refik Aydınd. 1950 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Ali Rıza Ertand. 1944 - ö. 12 Şubat 1979Doğum YılıGörüntüle
7Ercüment Alacakaptand. 1923 - ö. 02 Mart 2001Ölüm YılıGörüntüle
8Refik Aydınd. 1950 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Ali Rıza Ertand. 1944 - ö. 12 Şubat 1979Ölüm YılıGörüntüle
10Ercüment Alacakaptand. 1923 - ö. 02 Mart 2001MeslekGörüntüle
11Refik Aydınd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Ali Rıza Ertand. 1944 - ö. 12 Şubat 1979MeslekGörüntüle
13Ercüment Alacakaptand. 1923 - ö. 02 Mart 2001Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Refik Aydınd. 1950 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ali Rıza Ertand. 1944 - ö. 12 Şubat 1979Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Ercüment Alacakaptand. 1923 - ö. 02 Mart 2001Madde AdıGörüntüle
17Refik Aydınd. 1950 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Ali Rıza Ertand. 1944 - ö. 12 Şubat 1979Madde AdıGörüntüle