ZARALI HALİL, Halil İnce

(d. 1906/1917? / ö. 15.01.1964)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Halil Söyler olan âşık, bir kaynağa göre 1917'de (Karaarslan 2006: 123), internette rastlanan bazı kaynaklara göre ise 1906 yılında (www.zara.org; www.selcuklu.org.tr) Sivas'ın Zara ilçesinde doğmuştur. Annesinin adı Gülsüm Hatun, babasının adı Halil İbrahim'dir (tosayad.org.tr/2016/03/09/zarali-halil-soyler). Toplam üç kardeşin en küçüğüdür. Daha önce "Çataltepe" soyadını taşıdığı belirtilen âşığın, dönemin kaymakamının ısrarıyla "Söyler" soyadını aldığı aktarılır (www.selcuklu.org.tr). Henüz küçük yaşta önce annesini, sonra da babasını kaydeben İnce bu kayıplardan kaynaklı sorunlar yaşamıştır. Zayıf bir çocuk olarak doğan Söyler, ömrü boyunca kurtulamadığı bu çelimsizlikten dolayı çevresinde daha çok "İnce Halil" ve bazen de "İncik Halil" olarak tanınır (www.tosayad.org.tr). Yaşadığı sorunlar ileride dert yüklü şiirler üretmesine ve bu şiirleri sazıyla birleştirmesine vesile olmuştur. Bir süre akrabalarının yanında ikamet eden Halil İnce, dört yaşındayken Yetiştirme Yurduna verilmiştir. Burada on yıl kaldıktan sonra yurttan ayrılmıştır. Yurtta geçirdiği uzun süre içinde bağlama çalmayı da öğrenmiş ve askere gidip geldikten sonra katıldığı dernek organizasyonu ve toplantılarda şiirlerini söylemiş, konserler vermiştir (Karaarslan 2006: 123). Kamer Hatun ile evlenmiş ve bu evlilikten sekiz çocuk sahibi olmuştur. Geçim sıkıntısının oldukça yıprattığı Halil Söyler, 15 Ocak 1964 tarihinde kalp hastalığı nedeniyle vefat etmiştir.

Âşığın şiire nasıl ve ne zaman başladığı bilinmemektedir. Müzik anlayışının şekillenmesinde Sivasli Hafiz Halid, Feryadi Hakki ve Divrikli Nuri (Üstünses)'nin önemli rol oynadığı ifade edilir. Zara’dan, Kangal ve Divriği folkloruna yakın örnekler çıksa da âşığın farklı bir musiki anlayışıyla çıktığı ve ince saz denilen enstrümanla popüler olduğu belirtilir. Ustalık zamanında devrinin diğer ünlü isimleri Malatyalı Fahri, Erzincanlı Şerif ve Diyarbakırlı Celal ile zaman geçiren âşığın plağa okuduğu ilk eser, Celal Güzelses'in "Kara Gözler" adlı hoyratıdır (www.kimkimdir.gen.tr). Plaklarını okurken kendisine o devrin ünlü sanatçılarının eşlik ettiği ve plaklarının büyük rağbet gördüğü bildirilir. Muzaffer Sarısözen tarafından derlenmiş, notaya alınmış ve TRT repertuarına dâhil edilmiş sekiz türküsünün bulunduğu da aktarılır. Bazı türkülerinin başka sanatçılar tarafından sahiplenilerek farklı yörelere mal edildiği ifade edilir. Eserlerini radyoda Neriman Altındağ, Nermin Yapar ve Zehra Bilir gibi sanatçıların icra ettiği de bilinir (www.tosayad.org.tr). Kümbet dergisinin 39. sayısında âşıkla ilgili bir yazının bulunduğu anlaşılır. Halil Söyler ile ilgili hazırlanmış herhangi bir müstakil çalışmaya rastlanmamıştır.

Kaynakça

http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=2922 [erişim tarihi: 30.05.2019].

http://www.zara.org/kultur/kultur/halil_soyler.html [erişim tarihi: 30.05.2019].

http://www.selcuklu.org.tr/degerlerimiz/zarali-halil-soyler-ince-halil-1906-1964 [erişim tarihi: 30.05.2019].

http://tosayad.org.tr/2016/03/09/zarali-halil-soyler [erişim tarihi: 31.05.2019].

Karaarslan, Gönül (2006). Cumhuriyet Dönemi Sivas Âşıklarında Sosyal Konular Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Sekçuk Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. AHMET ERMAN ARAL
Yayın Tarihi: 23.06.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1GATIH DEDE, Hüseyin Karakuşd. ? - ö. 1975?Doğum YeriGörüntüle
2Efe Güzelgözd. 01 Ocak 1964 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Oya Adalıd. 20 Mart 1942 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4GATIH DEDE, Hüseyin Karakuşd. ? - ö. 1975?Doğum YılıGörüntüle
5Efe Güzelgözd. 01 Ocak 1964 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Oya Adalıd. 20 Mart 1942 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7GATIH DEDE, Hüseyin Karakuşd. ? - ö. 1975?Ölüm YılıGörüntüle
8Efe Güzelgözd. 01 Ocak 1964 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Oya Adalıd. 20 Mart 1942 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10GATIH DEDE, Hüseyin Karakuşd. ? - ö. 1975?MeslekGörüntüle
11Efe Güzelgözd. 01 Ocak 1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Oya Adalıd. 20 Mart 1942 - ö. ?MeslekGörüntüle
13GATIH DEDE, Hüseyin Karakuşd. ? - ö. 1975?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Efe Güzelgözd. 01 Ocak 1964 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Oya Adalıd. 20 Mart 1942 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16GATIH DEDE, Hüseyin Karakuşd. ? - ö. 1975?Madde AdıGörüntüle
17Efe Güzelgözd. 01 Ocak 1964 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Oya Adalıd. 20 Mart 1942 - ö. ?Madde AdıGörüntüle