Madde Detay
ZEHRİ, Silleli Bekir
(d. ?/? - ö. 1299/1883)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Bekir’dir (Ergun- Uğur 2002: 202). Konya’nın Sille Mahallesi’nde doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Silleli Sururî’nin kardeşidir. Çocukluğunda geçirdiği çiçek hastalığı sebebiyle iki gözünü de kaybetti (Çelik 2006:242). Ölüm tarihi M. Fuat Köprülü tarafından 1883 yılı olarak verilirken (1962: 542) Sadettin Nüzhet Ergun ve Mehmet Ferit Uğur şairin ölüm yılının H.1322/M.1904 olabileceğini belirtmektedir (Ergu-Uğur 2002: 202).
Zehrî, 19. yüzyılda Konya âşıklık geleneği içinde yetişen önemli şairlerdendir (Yakıcı 1994: 195). Şiirlerinde genellikle hece veznini kullandı. Saz çalma ve şiir söylemede ağabeyi Sururî’yi örnek aldı. Onun tesirinde kaldı. Sesinin güzel olduğu ve sazı güzel çaldığı bilinmektedir (Ergu-Uğur 2002: 202). Âşık tarzı şiirin değişik türlerinde eserler verdi. Koşmalarının yanı sıra destanlarıyla üne kavuştu. “Dedim-Dedi” li şiirler söyledi.
Zehrî hakkında bilgi veren en eski yazılı kaynak Sadettin Nüzhet (Ergun) ve Mehmet Ferit (Uğur) imzasıyla 1926 yılında yayımlanan Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı adlı eserdir. Fuat Köprülü’nün Türk Saz Şairleri adlı eseri başta olmak üzere kimi antoloji ve ansiklopedilerde hayatı ve şiirlerine yer verildi. Şaire ait yayımlanmış müstakil eser bulunmamaktadır.
Kaynakça
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay.
Çelik, Ali (2006). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.
Köprülü, M. Fuad (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay.
Yakıcı, Ali (1994). “Başlangıcından 20. Yüzyıla kadar Konya’da Âşıklık Geleneği", Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi/GEFAD. 177-204.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. ALİ YAKICIYayın Tarihi: 03.03.2015Güncelleme Tarihi: 01.03.2022Eserlerinden Örnekler
Koşma
Dedim dilber uğra bizim hâneye
Dedi bugün olmaz kaç neme lâzım
Dedim cevreyleme ben divâneye
Dedi benden gelmez kaç neme lâzım
Dedim kemha libas giymişsin yine
Dedi beyaz gerdan bu gümüş sine
Dedim bir buse ver dedi bu sene
Dedi kıymet bilmez kaç neme lâzım
Dedim bu Zehrî’ye etme oyunu
Dedi sen bilmezsin dilber huyunu
Dedim atma bana mihnet yayını
Dedi korkma delmez kaç neme lâzım
M. Fuad, Köprülü (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 608.
Koşma
Yeni bir sevdaya uğradı başım
Çıktı yüreğimden bire kardaşlar
Leyl ü Nehar durmaz akıyor yaşım
Düşmüşüm ah ile zara kardaşlar
Tutuş sinemde yanar ateşim
Diyar-ı gurbette kaldı kardeşim
Ne ayım doğuyor ne de güneşim
Şimden geri günüm kara kardaşlar
Gayri düştüm ben de ellerim bağlı
Beni aramadı bir insanoğlu
Hicr-i firkatinle ciğerim dağlı
Var mıdır derdime çare kardaşlar
Şu fani dünyadan geçti Sururî
Yok idi zerrece asla gururu
Helak edip gider kendini Zehrî
Yanıyor vücudum nara kardaşlar
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 205.
Destan
Bin iki yüz altmış bir’de kıtlık
Kadem bastı zarı kıldı fukara
Nice can evladını kıldı satlık
Başladı etmeye ah ile zara
Herkes geçinmenin yolun tutmaya
Nice can emlakin döktü satmaya
Olmayan uğradı fener satmaya
Bu yokluk adamı düşürür nara
...
Rahmet ihsan eyle isteriz yağmur
Yıkılan haneler olunsun tamir
Harap oldu viran azdır az mamur
Fuakara hep gezer oldu âvâra
Sanma bu işlerin olur mu hayrı
Her biri bir gûnâ cezası ayrı
Olacaktır ancak tertibi gayrı
Eremez kimseler böyle esrara
Esince Mevlâ’dan bir bâd-ı saba
Dolaştırır yarın gelince veba
Âhir sefer bu yana ana baba
Komazlar şübbânı ol mevt-i dara
Hâsılı özümüz dahi söylesem
Her birini bir hoş tertip eylesem
Zaman da acayip bilmem neylesem
İyi olmaz bende açılan yara
Ey Zehrî kasavet çekme âlemde
Yazılan ne ise gelir kalemde
Tama’ eden kalır derd ü elemde
Cihanda düşürür derdini zora
(Not: 1845-46 yılının kuraklığını ele alan bu destan toplam 31 dörtlükten oluşmaktadır.)
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 203-205.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 03.03.2015Güncelleme Tarihi: 01.03.2022Eserlerinden Örnekler
Koşma
Dedim dilber uğra bizim hâneye
Dedi bugün olmaz kaç neme lâzım
Dedim cevreyleme ben divâneye
Dedi benden gelmez kaç neme lâzım
Dedim kemha libas giymişsin yine
Dedi beyaz gerdan bu gümüş sine
Dedim bir buse ver dedi bu sene
Dedi kıymet bilmez kaç neme lâzım
Dedim bu Zehrî’ye etme oyunu
Dedi sen bilmezsin dilber huyunu
Dedim atma bana mihnet yayını
Dedi korkma delmez kaç neme lâzım
M. Fuad, Köprülü (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 608.
Koşma
Yeni bir sevdaya uğradı başım
Çıktı yüreğimden bire kardaşlar
Leyl ü Nehar durmaz akıyor yaşım
Düşmüşüm ah ile zara kardaşlar
Tutuş sinemde yanar ateşim
Diyar-ı gurbette kaldı kardeşim
Ne ayım doğuyor ne de güneşim
Şimden geri günüm kara kardaşlar
Gayri düştüm ben de ellerim bağlı
Beni aramadı bir insanoğlu
Hicr-i firkatinle ciğerim dağlı
Var mıdır derdime çare kardaşlar
Şu fani dünyadan geçti Sururî
Yok idi zerrece asla gururu
Helak edip gider kendini Zehrî
Yanıyor vücudum nara kardaşlar
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 205.
Destan
Bin iki yüz altmış bir’de kıtlık
Kadem bastı zarı kıldı fukara
Nice can evladını kıldı satlık
Başladı etmeye ah ile zara
Herkes geçinmenin yolun tutmaya
Nice can emlakin döktü satmaya
Olmayan uğradı fener satmaya
Bu yokluk adamı düşürür nara
...
Rahmet ihsan eyle isteriz yağmur
Yıkılan haneler olunsun tamir
Harap oldu viran azdır az mamur
Fuakara hep gezer oldu âvâra
Sanma bu işlerin olur mu hayrı
Her biri bir gûnâ cezası ayrı
Olacaktır ancak tertibi gayrı
Eremez kimseler böyle esrara
Esince Mevlâ’dan bir bâd-ı saba
Dolaştırır yarın gelince veba
Âhir sefer bu yana ana baba
Komazlar şübbânı ol mevt-i dara
Hâsılı özümüz dahi söylesem
Her birini bir hoş tertip eylesem
Zaman da acayip bilmem neylesem
İyi olmaz bende açılan yara
Ey Zehrî kasavet çekme âlemde
Yazılan ne ise gelir kalemde
Tama’ eden kalır derd ü elemde
Cihanda düşürür derdini zora
(Not: 1845-46 yılının kuraklığını ele alan bu destan toplam 31 dörtlükten oluşmaktadır.)
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 203-205.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 01.03.2022Eserlerinden Örnekler
Koşma
Dedim dilber uğra bizim hâneye
Dedi bugün olmaz kaç neme lâzım
Dedim cevreyleme ben divâneye
Dedi benden gelmez kaç neme lâzım
Dedim kemha libas giymişsin yine
Dedi beyaz gerdan bu gümüş sine
Dedim bir buse ver dedi bu sene
Dedi kıymet bilmez kaç neme lâzım
Dedim bu Zehrî’ye etme oyunu
Dedi sen bilmezsin dilber huyunu
Dedim atma bana mihnet yayını
Dedi korkma delmez kaç neme lâzım
M. Fuad, Köprülü (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 608.
Koşma
Yeni bir sevdaya uğradı başım
Çıktı yüreğimden bire kardaşlar
Leyl ü Nehar durmaz akıyor yaşım
Düşmüşüm ah ile zara kardaşlar
Tutuş sinemde yanar ateşim
Diyar-ı gurbette kaldı kardeşim
Ne ayım doğuyor ne de güneşim
Şimden geri günüm kara kardaşlar
Gayri düştüm ben de ellerim bağlı
Beni aramadı bir insanoğlu
Hicr-i firkatinle ciğerim dağlı
Var mıdır derdime çare kardaşlar
Şu fani dünyadan geçti Sururî
Yok idi zerrece asla gururu
Helak edip gider kendini Zehrî
Yanıyor vücudum nara kardaşlar
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 205.
Destan
Bin iki yüz altmış bir’de kıtlık
Kadem bastı zarı kıldı fukara
Nice can evladını kıldı satlık
Başladı etmeye ah ile zara
Herkes geçinmenin yolun tutmaya
Nice can emlakin döktü satmaya
Olmayan uğradı fener satmaya
Bu yokluk adamı düşürür nara
...
Rahmet ihsan eyle isteriz yağmur
Yıkılan haneler olunsun tamir
Harap oldu viran azdır az mamur
Fuakara hep gezer oldu âvâra
Sanma bu işlerin olur mu hayrı
Her biri bir gûnâ cezası ayrı
Olacaktır ancak tertibi gayrı
Eremez kimseler böyle esrara
Esince Mevlâ’dan bir bâd-ı saba
Dolaştırır yarın gelince veba
Âhir sefer bu yana ana baba
Komazlar şübbânı ol mevt-i dara
Hâsılı özümüz dahi söylesem
Her birini bir hoş tertip eylesem
Zaman da acayip bilmem neylesem
İyi olmaz bende açılan yara
Ey Zehrî kasavet çekme âlemde
Yazılan ne ise gelir kalemde
Tama’ eden kalır derd ü elemde
Cihanda düşürür derdini zora
(Not: 1845-46 yılının kuraklığını ele alan bu destan toplam 31 dörtlükten oluşmaktadır.)
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 203-205.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Koşma
Dedim dilber uğra bizim hâneye
Dedi bugün olmaz kaç neme lâzım
Dedim cevreyleme ben divâneye
Dedi benden gelmez kaç neme lâzım
Dedim kemha libas giymişsin yine
Dedi beyaz gerdan bu gümüş sine
Dedim bir buse ver dedi bu sene
Dedi kıymet bilmez kaç neme lâzım
Dedim bu Zehrî’ye etme oyunu
Dedi sen bilmezsin dilber huyunu
Dedim atma bana mihnet yayını
Dedi korkma delmez kaç neme lâzım
M. Fuad, Köprülü (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 608.
Koşma
Yeni bir sevdaya uğradı başım
Çıktı yüreğimden bire kardaşlar
Leyl ü Nehar durmaz akıyor yaşım
Düşmüşüm ah ile zara kardaşlar
Tutuş sinemde yanar ateşim
Diyar-ı gurbette kaldı kardeşim
Ne ayım doğuyor ne de güneşim
Şimden geri günüm kara kardaşlar
Gayri düştüm ben de ellerim bağlı
Beni aramadı bir insanoğlu
Hicr-i firkatinle ciğerim dağlı
Var mıdır derdime çare kardaşlar
Şu fani dünyadan geçti Sururî
Yok idi zerrece asla gururu
Helak edip gider kendini Zehrî
Yanıyor vücudum nara kardaşlar
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 205.
Destan
Bin iki yüz altmış bir’de kıtlık
Kadem bastı zarı kıldı fukara
Nice can evladını kıldı satlık
Başladı etmeye ah ile zara
Herkes geçinmenin yolun tutmaya
Nice can emlakin döktü satmaya
Olmayan uğradı fener satmaya
Bu yokluk adamı düşürür nara
...
Rahmet ihsan eyle isteriz yağmur
Yıkılan haneler olunsun tamir
Harap oldu viran azdır az mamur
Fuakara hep gezer oldu âvâra
Sanma bu işlerin olur mu hayrı
Her biri bir gûnâ cezası ayrı
Olacaktır ancak tertibi gayrı
Eremez kimseler böyle esrara
Esince Mevlâ’dan bir bâd-ı saba
Dolaştırır yarın gelince veba
Âhir sefer bu yana ana baba
Komazlar şübbânı ol mevt-i dara
Hâsılı özümüz dahi söylesem
Her birini bir hoş tertip eylesem
Zaman da acayip bilmem neylesem
İyi olmaz bende açılan yara
Ey Zehrî kasavet çekme âlemde
Yazılan ne ise gelir kalemde
Tama’ eden kalır derd ü elemde
Cihanda düşürür derdini zora
(Not: 1845-46 yılının kuraklığını ele alan bu destan toplam 31 dörtlükten oluşmaktadır.)
Ayan, Hüseyin (hzl.) (2002). Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 203-205.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Zeki Oğuz | d. 1951 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | MERÂMÎ, Seyfi Yıldız | d. 15.02.1965 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | NİGÂRÎ, Ahmed | d. 1858 - ö. 1917?-1919? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Zeki Oğuz | d. 1951 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | MERÂMÎ, Seyfi Yıldız | d. 15.02.1965 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | NİGÂRÎ, Ahmed | d. 1858 - ö. 1917?-1919? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Zeki Oğuz | d. 1951 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | MERÂMÎ, Seyfi Yıldız | d. 15.02.1965 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | NİGÂRÎ, Ahmed | d. 1858 - ö. 1917?-1919? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Zeki Oğuz | d. 1951 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | MERÂMÎ, Seyfi Yıldız | d. 15.02.1965 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | NİGÂRÎ, Ahmed | d. 1858 - ö. 1917?-1919? | Meslek | Görüntüle |
13 | Zeki Oğuz | d. 1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | MERÂMÎ, Seyfi Yıldız | d. 15.02.1965 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | NİGÂRÎ, Ahmed | d. 1858 - ö. 1917?-1919? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Zeki Oğuz | d. 1951 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | MERÂMÎ, Seyfi Yıldız | d. 15.02.1965 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | NİGÂRÎ, Ahmed | d. 1858 - ö. 1917?-1919? | Madde Adı | Görüntüle |