Madde Detay

Şairin asıl adı Selimhan’dır. Azerbaycan Türkleri, Gürcistan’ın Borçalı, Kepenekçi Türkleri adını “Zelimhan” diye telaffuz etmektedirler. Zelimhan Yakup, 21 Ocak 1950'de Gürcistan Cumhuriyeti’nin Bolnisi ilinin Kepenekçi köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Yusuf Efendi’dir (Onk 2003: 1). Fen Bilgisi öğretmeni olan babası aynı zamanda edebiyata da meraklı birisi olarak bilinirmiş. Anası Güllü Hanım ise Türk folklorunu iyi bilen özellikle de bayatılar, nağıllar, masallar, destanlar alanında kültürlü bir kadındır. Ayrıca ailesinden özellikle de anne tarafından değerli şairlerin yetiştiği bilinmektedir. Büyük dedesinin adı Alhas Ağa Hacalaoğlu’dur. Dedesi Emin Ağa Hacallı 1918’de Kars İslâm Şurası’nın ilk Cumhurreisi olmuştur (www.ahiska.org.tr).

Zelimhan Yakup orta öğrenimini 1967 yılında tamamladıktan sonra Bakü ilinde Azerbaycan Devlet Üniversitesi’nin Kütüphanecilik fakültesini bitirmiştir. Kitapseverler Kurumu’nda ve devlet yayınevlerinde çeşitli görevlerde bulunmuştur (www.ahiska.org.tr). 1995 ve 2000 yılında olmak üzere iki kez Azerbaycan Milli Meclisi’nin Bakü milletvekilliğine seçilmiştir. Aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı’nın bünyesinde kurulmuş olan “Af Komisyonu” üyeliğini de yapmıştır. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in başkanlığında dış ülkelere gidilen heyetlerde bulunmuştur. Çin Cumhuriyeti, Suudi Arabistan ve Almanya ziyaret etmiş olduğu birkaç ülkeden bazılarıdır. Ayrıca “Manas Destanı” nın bininci yılında Kırgızistan’da ve Fuzuli’nin 500. doğum kutlamalarında Irak’ta bulunma fırsatı bulmuştur (Onk 2003: 3). 2005 yılında “Azerbaycan’ın Halk Şairi” onursal unvanına layık görüldü. 29 Ağustos 2008 yılında Azerbaycan âşıklarının V. Kurultayında Azerbaycan Âşıklar Birliği’nin başkanı seçildi. 6 Haziran 2009’da Türk Dünyası Araştırmaları Uluslar arası Bilimler Akademisi’nin “Türk Dünyası’na Hizmet” ödülüne layık görülmüş ve bu akademinin fahri doktoru olarak seçilmiştir. 2010 yılında da Gürcistan Azerbaycan dostluğu hususundaki katkılarından dolayı kendisine Gürcistan Azerbaycan Eğitim Üniversitesi tarafından fahri doktora verilmiştir (www.biyografya.com). Zelimhan Yakub, 10 Ocak 2016 tarihinde vefat etmiştir.

Onun hakkında Azerbaycan’ın bayraktar şairi Bahtiyar Vahabzade şöyle yazmıştır: “Zelimhan hem klasik edebiyatımızı hem de folklorumuzu bilir desem, çok az olur. Her ikisiyle nefes alır, yaşar. Zelimhan’ın şiiri, halk yaratıcılığının, sazın tellerinden süzülüp durulan âşık şiirine dayandığı için onun dili noksanlardan hâli, akıcı ve şeffaftır.” (www.ahiska.org.tr). Prof. Dr. Yavuz Akpınar’ın değerlendirmesi de şöyledir: “Türkiye’deki manevî havadan, millî kültürden en çok duygulanan, iç dünyasında heyecanlar geçiren ve kendi halkının büyük ölçüde son yetmiş yılda kaybetmiş olduğu bazı değerlerden derin ıstırap duyan şairlerin başında Zelimhan Yakup gelir.” (www.ahiska.org.tr). Saz şiirinin akıcılığıyla çağdaş şiirin anlam dolgunluğunu bir arada birleştirerek ve ayrıca şiirde hitabet motifini güçlendirerek, günümüz Azerbaycan edebiyatında yeni bir çığır oluşturmuştur. Onun halk tarafından kabul görüp sevilmesinin sebebi daha çok Türklüğü, Azerbaycan’ın özgürlüğünü, ata yurdu Borçalı’yı, Karabağ, Gökçe derdini, sazı (bağlamayı), üstat ozanları konu edinen coşkulu şiirleri, manzumeleridir. Şiirlerinin çoğuna şarkılar bestelenmiş, âşık tarzlı şiirleri ozanların dilinden düşmez (www.ahiska.org.tr).

Zelimhan Yakup, “Saz”, “Göğçe Derdi”, “Cavidin kız balası”; “Şair Harayı”, “Sizi Kınaram”, “Veten Yaraları”, “Göğçe’den Gelen Sesler”, “Borçalı’da Kalan İzler” “Yunus Emre Destanı”, “Ey Veten Oğulları!”, “Sualler”, “Hak Adalet”, “Tanı Beni Amerika” gibi büyük hacimde yayınlanan eserleriyle okuyucularına ulaşmıştır (Onk 2003: 3). “Göğçe Derdi”, “Diderginler”, “Ey Veten Oğulları!” adlı manzum tiyatroları televizyonlarda gösterilerek halkın muhabbetini kazanmıştır (Onk 2003: 3).

En son yayınlanan “Bir eli toprakta, bir eli Hakta” manzum tiyatrosu en değerli eserlerindendir. Yunus Emre için yazdığı eser bir şaheserdir. Bir manzum tiyatro olarak Azerbaycan televizyonlarında gösterilmiştir. Bu eser halk üzerinde büyük bir tesir uyandırmıştır (Onk 2003: 3).

Zelimhan Yakup, savaş konusunda “Şair Harayı!”, “Sizi Kınamıram”, “Ziyaretin Kabul Olsun!” kitaplarıyla 1995 Hacı Zeynelabidin Tağıyev Milli ödülü ile 1996 Mehmet Araz ödülüne layık görüldü (Onk 2003: 3).

Sahip olmuş olduğu aşk ve iştiyak ile eserlerini halka ulaştırmıştır. Borçalı Karapapakları’nın (Oğuz Türkleri) sazından sözünden esinlenmektedir. Onun güçlü şair olarak yetişmesinde Borçalı âşıklardan şair Nebi, şair Ağacan, Alhas Ağa Hacaloğlu’nun etkisi büyüktür. Yine Yunus Emre, Tufarganlı Abbas, Dede Kasım, Kurbani, Göğçeli Âşık Elesker, Çıldırlı Âşık Şenlik gibi üstadların izinden ayrılmamaktadır. Zamanın önde gelen saz ve söz sanatkârlarından Âşık Hüseyin Saraçlı, Âşık Emrah Gülmehmet, Âşık Kemandar Efendioğlu yetişmesinde öncü olmuşlardır (Onk 2003: 4).

Zelimhan Yakup, hâkim olduğu çok güzel saz havalarına yenilik ilave ederek gönülleri başkalaştıracak renkler oluşturmuştur. Şiir okuma/söyleme sanatında da pek mahir olan Zelimhan Yakup, binlerce deyişi ezbere bilmektedir. Bir Türk milliyetçisi olarak; soyuna, ülkesine, vatanına bağlılığını açıkça duyurmuştur (Onk 2003: 4).