Madde Detay

Zeynel Paşa’nın hayatı ve kişiliği hakkındaki veriler Sehî Bey, Latîfî ve Hasan Çelebi tezkirelerindeki sınırlı bilgiden öteye geçmez. Adı ve mahlası Zeynel Paşa, Zeynelî ve Zeynî şeklindedir. Söz konusu kaynakların verdiği bilgilere göre Zeynel Paşa, Yavuz Sultan Selim devri paşalarındandır. Padişahın gözetiminde yetişmiş, ilim tahsilini tamamlamıştır. İyi derecede Farsça bilen Zeynel Paşa’nın özellikle fıkıh ve lugat ilmine dair geniş malumatı olduğu söylenmektedir.

Yavuz Sultan Selîm döneminde vezir olan Zeynel Paşa, Kanuni Sultan Süleymân döneminde Rodos Kalesi’nin fethinden sonra (1522) Kefe Sancağı’na mutasarrıf olarak atanmıştır. Hasan Çelebi’nin ‘dostlardan duyduğu’ bir rivayet olarak aktardığına göre Sultan Selîm, muhannesliğine dayanamayıp Zeynel Paşa’yı cezalandırmış, ona kadın kıyafeti giydirerek ordu içinde teşhir etmiştir. Sehî Bey ise ‘kimilerinin Zeynel Paşa’ya delilik isnat ettiklerini’ belirterek bu iddiayı olumlayan bir tavır sergiler (İsen 1980: 64). Zeynel Paşa Kefe Sancağı mutasarrıfı iken vefat etmiştir.

Kaynaklarda Zeynel Paşa’nın eseri olduğuna dair herhangi bir kayıt yoktur. Biri Sehî Bey’e cevâb olmak üzere kayıtlı iki beyti bulunmaktadır. Edebî kişiliği hakkında ise tezkirelerin ittifak ettiği husus nitelikli bir şair olduğudur. Hoş sohbet, şair ve âlimlerle münasebeti iyi olup şiir ilminden anlayan zarîf bir şahsiyet olarak tasvir edilen Zeynel Paşa şairlerin şiirlerine müdahalede bulunduğu için Sultan Selîm ona ‘Senin mahlasın Dahlî olsun’ diye latife etmiştir. Sehî Bey, Zeynel Paşa’nın şairlere nasıl müdahale ettiğini kendi şiirinden örnek vererek açıklar. Sehî Bey’in

Bülbül sadâsı gibi şi’r-i Sehî güzeldir

Eş’âr-ı gayrılar hep ana göre toyukdur

beytine cevâb olarak

Efsâne-yi cünûnum destân olup okunsun

Hengâme-yi belâda şi’r-i Sehî tuyugdur

beytini söylemiştir (İsen 1980: 64).

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratu’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1980). Sehi Bey, Tezkire (Heşt Behişt). İstanbul: Tercüman Gazetesi Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). C. 2. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 1. Ankara: TTK Yay.

Sehî Beg. Heşt Behişt. Ayasofya Müzesi Kütüphanesi. No. 3544. vr. 26a-26b.

Devr-i gülde düşmeyüp elden ayağı lâlenün

Bezm-i gülşende yanar par par çerâğı lâlenün

(Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratu’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 288.)